Αλλά και η ιστορία με το σουβλάκι δεν τέλειωσε εκεί. Στη συνέχεια έγραψα κι ένα άρθρο που το είδα να αναδημοσιεύεται σε δεκάδες μπλογκς και sites ομογενών σε όλο το κόσμο προσθέτοντας σκέψεις και αναμνήσεις που είχαν να κάνουν με το σουβλάκι αλλά με τίποτα δεν είχαν να κάνουν με την πίττα, την ποιότητα του κρέατος, το τζατζίκι η το αν είχαν πατάτες μέσα η όχι. Είχε να κάνει με το να λείπεις πολλά χρόνια από την Ελλάδα, είχε να κάνει με το δημιουργήσει ένα καινούργιο σπίτι σε άλλη χώρα αλλά να σου λείπουν οι ρίζες σου και να νοιώθεις μόνιμα το κάλεσμα. Αυτό είναι το σουβλάκι της ομογένειας.
Όσα χρόνια ζω στο εξωτερικό κάθε φορά που γυρνώ στην Ελλάδα το πρώτο πράγμα που κάνουμε εγώ και οι φίλοι μου είναι να πάμε για σουβλάκι. Να το λοιπόν το πρώτο συστατικό από το σουβλάκι. Οι φίλοι μας. Και εκεί μέσα στη τσίκνα πέρα από τα καλωσορίσματα και τα στην υγεία μας βρίσκουμε χωρίς λέξεις όλα αυτά που μας συνδέουν, την ασφάλεια της συναισθηματικής επαφής σε έδαφος γνώριμο.
Τα ψάθινα καθίσματα και η λαδόκολλα για τραπεζομάντηλο το δεύτερο συστατικό. Το γνώριμο έδαφος βγαλμένο μέσα από τις αναμνήσεις μας. Το μέρος που δεν χρειάζεται να κοιτάξεις γύρω σου, να προσέξεις τι θα πεις και πως θα φερθείς. Γιατί στο σουβλατζίδικο με το σουβλάκι στο χέρι σφυχτοτυλιγμένο μπορείς απλά να είσαι εσύ.
Και οι μυρωδιές. Αν είναι καλοκαίρι η τσίκνα και το τραγούδι των τζιτζικιών, αν είναι χειμώνας η τσίκνα και η μυρωδιά της ρετσίνας. Μυρωδιές που ούτε το πνιγηρό Λονδίνο, ούτε το γκρίζο Ελσίνκι μπορούν να σου δώσουν.
Τώρα κλείστε τα μάτια σας και δείτε όλα αυτά τα στοιχεία μαζί. Όσοι ζείτε στην Ελλάδα τα ξέρετε, είναι πιθανώς κομμάτι της καθημερινότητας σας αλλά για μας έχουν πάρει άλλες διαστάσεις, διαστάσεις μυθικές και το σουβλάκι έχει γίνει σύμβολο, κομμάτι γιγάντιο από το νόστιμο ημαρ. Έχουν συνδεθεί με τις αναμνήσεις μας και έχουν γίνει η πολιτεία μας που κουβαλάμε μόνιμα μαζί μας σαν ανάμνηση και αναφορά. Και επειδή το σουβλάκι έχει γίνει σύμβολο το έχουμε μεταδώσει και στα παιδιά μας. Ναι αυτά τα παιδιά που μοιράζονται δύο πατρίδες αλλά η μια είναι λίγο πιο μακριά, είναι αυτή που δεν την ζουν καθημερινά και υπάρχει περισσότερο στο συναισθηματικό μέρος της ζωής τους συνδεόμενο με τους γονείς τους παρά με την καθημερινή τους πραγματικότητα. Πριν από μερικές μέρες αναφερόμενος στην Ελλάδα και το τελευταίο μου ταξίδι εκεί με έναν φίλο, η κόρη μου που με άκουγε χαμογέλασε πονηρά και είπε, «και σουβλάκι!» Η οκτάχρονη κόρη μου δεν είναι και η πιο φανατική λάτρης του σουβλακιου αλλά ήδη το έχει συνδέσει με την Ελλάδα και έχει τουλάχιστον από ένστικτο καταλάβει τη σημειολογική σημασία του.
Αλλά μιας και μιλάμε για τη κόρη μου και τη Φιλανδία, όταν είχα πρωτοέρθει στην αρκτική χώρα φίλη με γνώση από Ελλάδα αποφάσισε να μου μεταδώσει την εμπειρία του «Φιλανδικού σουβλάκι» όπως χαρακτηριστικά είπε και η ίδια. Και στηθήκαμε μέσα στους -20, στο κέντρο του Ελσίνκι σε μια ουρά μπροστά σε ένα ξεχαρβαλωμένο και παλιό τροχόσπιτο που είχε μεταβληθεί σε καντίνα για να φάμε ένα …λουκάνικο με μουστάρδα σε λαδόκολλα. Στη παγωνιά και στο όρθιο. Ποιο συναίσθημα και ποια συντροφιά που το μόνο που σκεφτόμουνα ήταν μην τρέξει η μουστάρδα στα γάντια μου και δεν ήξερα πώς να τα καθαρίσω. Όσο για το λουκάνικο, μην το πείτε σε κανέναν Φιλανδό αλλά …το κατάπια!
Στα χρόνια που ζω εκτός Ελλάδος έχω φάει από λουκάνικο με λάχανο, πατάτες με σως, μπιφτέκι και ωμό ψάρι, μπακαλιάρο με πατάτες σε εφημερίδα μέχρι τηγανιτά μυρμήγκια. Του κάθε κράτους και πολιτισμού το σουβλάκι. Αλλά σαν το σουβλάκι τίποτα και κανένα. Για μένα! Και για την κόρη μου. Και για όλους της ομογένειας και για τα παιδιά μας.
Για το Φιλανδό το λουκάνικο κάτι θα σημαίνει και ξέρω καλά ότι όταν είναι στο εξωτερικό του λείπει, το ίδιο και ο γερμανός με το λάχανο και το λουκάνικο και ο εγγλέζος με τον μπακαλιάρο και τις πατάτες στην εφημερίδα. Αλλά για μένα είναι το σουβλάκι και όλα τα αλλά που κάνουν το σουβλάκι! Τώρα θα μου πείτε ότι υπάρχουν ελληνικά εστιατόρια παντού και όλο και κάποιο από αυτά φτιάχνει σουβλάκι. Δεν είναι το ίδιο. Έχω φάει σε ελληνικό εστιατόριο από την Οσάκα μέχρι την Αλάσκα και από το Κέιπ Τάουν μέχρι το Σαντιάγκο. Καλοί και φιλότιμοι οι έλληνες μάγειροι αλλά σαν το σουβλάκι στον Άγιο Λάζαρο στο Παγκράτι πουθενά! Γιατί υπήρχε το τζατζίκι και η πίττα, με πατάτες η χωρίς πατάτες αλλά δεν υπήρχαν όλα τα υπόλοιπα πολύ σημαντικά συστατικά. Οι φίλοι μου, οι μυρωδιές, το γνώριμο συναισθηματικά έδαφος.
Τώρα μη φανταστείτε ότι έχω σκοπό να κάνω το διδακτορικό μου πάνω στη σημειολογία που έχει το σουβλάκι για τον Έλληνα της ομογένειας, απλά διαβάστε όλα αυτά που θέλω να πω και δεν έχω γράψει. Εμείς οι έλληνες τις διασποράς έχουμε κάνει τη σχέση μας με την Ελλάδα μια σχέση με σύμβολα και αυτά τα σύμβολα είναι που αποζητούμε και ζητούμε κάθε φορά. Και τα σύμβολα δεν είναι μενού αλά καρτ με κρασί ρεζερβέ αλλά σουβλάκι και ρετσινούλα. Και αυτό πρέπει να καταλάβει και η ελληνική πολιτεία. Και αν καταλάβει αυτό το απλό πράγμα μετά θα καταλάβει ότι εμείς οι έλληνες της διασποράς είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε και να πληρώσουμε γι αυτό το σουβλάκι!
