«Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ειναι αναγκαία μεταξύ τ/κ και ε/κ πριν απο την επίλυση του κυπριακού. Επειδή δεν είναι δυνατόν να λύθει το κυπριακό έως τις 16 Απριλίου 2003 -την ημέρα της ανακοίνωσης για την ένταξη της νότιας Κύπρου στην ΕΕ – η ελεύθερη διακίνηση και το εμπόριο πρέπει να είναι η αρχή για να πιάσουμε την ευκαιρία για λύση στο μέλλον. Ετσι οι τ/κ θα μπορούσαν να πηγαίνουν στο νότο και οι ε/κ να πηγαίνουν στο βορρά». Η εφημερίδα, για λόγους προώθησης της είδησης, την κάλυψε κάτω από τον τίτλο «δηλώσεις σοκ από τον Σερντάρ Ντενκτας», ίσως και για να τις προσέξει κάποιος στη Λευκωσία.
Από το 2003 στο 2016. Τα τελευταία γεγονότα στην Τουρκία στις 15 Ιουλίου με την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος και ο τρόπος που τυγχάνουν ερμηνείας στην ε/κ κοινωνία, δείχνουν πόσο περιοριστικό, αντιφατικό και αδιέξοδο είναι το επίπεδο της ανάλυσης, της εκτίμησης και της πρόβλεψης.
Είναι εξαιρετικό αμφίβολο αν η μεγάλη πλειοψηφία όσων λαμβάνουν, κατά καιρούς, αποφάσεις διάβασαν, θέλησαν να ενημερωθούν, μελέτησαν πέντε σοβαρά πράγματα για το τουρκικό φαινόμενο μέσα από τη διαδρομή του χρόνου.
Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν κάποια υπηρεσία στο κρατικό επίπεδο, προέβλεψε, εκτίμησε σωστά μια κίνηση της τουρκικής διπλωματίας και, αν το έκανε, τι ακριβώς αυτή απέδωσε.
Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν ένα επεισόδιο, ή μια εξέλιξη μπορούμε να την συσχετίσουμε μια μιαν προηγούμενη και έτσι να διαθέτουμε έναν τρόπο ερμηνείας των πραγμάτων που θα μας βοηθήσουμε να κάνουμε καλύτερη διαχείριση των πραγμάτων στο μέλλον.
Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν μελετήσαμε μια φορά στα σοβαρά μια έρευνα κοινής γνώμης για τις τάσεις και τα ρεύματα σκέψης στην τ/κ κοινότητα και, κυρίως, αν ερευνήσαμε την πολιτική συμπεριφορά πίσω από τους αριθμούς.
Ο εμπειρισμός, ο εκ των υστέρων σοφισμός, δεν παράγουν πρόοδο. Δεν βοηθούν παρά μόνο στην κυριαρχία ενός τρόπου σκέψης που συμβάλλει αποφασιστικά στην μονοδιάσταση ανάλυση η οποία συμπυκνώνεται στο εξής κυπριακό «δόγμα»: η Τουρκία είναι επεκτατική χώρα, θέλει να καταπιεί την Κύπρο και κάθε συζήτηση μαζί της είναι μάταιη. Σε αυτή την περιοριστική σκέψη – η οποία ήρθε στην επιφάνεια τα τελευταία χρόνια- τα ερωτήματα μπορούν να θέσουν εν αμφιβόλω την αμετάθετη πεποίθησή της: αν είναι έτσι, γιατί η Κύπρος προχώρησε να δώσει πλήρη συγκατάθεση, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, στο να αρχίσει η Τουρκία ενταξιακές συνομιλίες; Υπάρχει άλλο, ανάλογο, παράδειγμα χώρας υπό στρατιωτική κατοχή που να συμπεριφέρθηκε κατά τον τρόπο αυτό; Αν είναι έτσι, γιατί ένα πολιτικό ρεύμα δυσκολεύεται εδώ και χρόνια να προφέρει τις λέξεις «προσφυγή στον ΟΗΕ», «το κυπριακό στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», «διεθνοποίηση», «προσφυγή στα διεθνή βήματα»; Αν η Τουρκία είναι έτσι, τότε έπρεπε να βγαίνει το «φυσιολογικό» συμπέρασμα που να λέει «καμμία συνομιλία με την τ/κ πλευρά». Επίσης, με βάση τη λογική αυτή, θα έπρεπε να ζητήσουμε αποχώρηση του ΟΗΕ από τη διαδικασία λύσης, αφού πιστεύουμε ότι αποτελείται από κακόπιστους διπλωμάτες που ζουν και αναπνέουν για να ικανοποιήσουν την Άγκυρα.
Συνοπτικά: στην πολιτική μάχη δεν αρκεί να θέλεις ή να εύχεσαι το καλύτερο. Κρίσιμο θέμα είναι το να μπορείς να αλλάζεις τους πραγματικούς συσχετισμούς και να φέρνεις πιο κοντά έναν μεγάλο στόχο. Η ενταξιακή πορεία κινητοποίησε δυνάμεις, πρόσωπα, μηχανισμούς. Ακόμα και ο Σ. Ντενκτάς το 2003 έπιασε το νόημα -«επειδή δεν είναι δυνατόν να λύθει το κυπριακό έως τις 16 Απριλίου 2003… η ελεύθερη διακίνηση και το εμπόριο πρέπει να είναι η αρχή για να πιάσουμε την ευκαιρία για λύση στο μέλλον». Ο Σ. Ντενκτάς κατενόησε τη δυναμική των πραγμάτων και μίλησε έτσι με σκοπό να παρεμποδίσει εξελίξεις. Πολλοί άλλοι, ούτε διάβασαν, ούτε κατάλαβαν τα στοιχειώδη, ούτε πείστηκαν ποτέ ότι άλλο είναι η ενασχόληση με την πολιτική και άλλο η ενάσκησή της. Η 16η Απριλίου 2003 οικοδόμησε ελπίδες. Τις ματαιώσαμε γιατί το δόγμα της τεθλασμένης έμαθε να ζει με τις ήττες και το παράγωγό τους -τις καταγγελίες ως υποκατάστατο της πολιτικής προσπάθειας. Η νίκη είναι μια άλλη υπόθεση. Κάτι πέρα από την κλειστή, φοβική νοοτροπία που καλλιεργήσαμε. Η νέα, δημιουργική κοινωνία συνδέεται με μια διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων: με εφικτά σχέδια, με πίστη στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, με κινητοποίηση, με συμμαχίες.
