γράφει ο Δρ.φ. Φώτιος Χρήστου.
Τη φιλοσοφία, ως γνωστόν, και την ποίηση απασχολεί διαχρονικά η υπόσταση του κόσμου και η ουσιαστική σχέση του ανθρώπου μαζί του. Γι’ αυτό το λόγο διατυπώνονται θεωρίες και αναπτύσσονται προσπάθειες, οι οποίες έχουν ως σκοπό να διαστείλουν τα όρια της φυσικής πραγματικότητας και να διαμορφώσουν έτσι διόδους προκειμένου να την καταστήσουν στην πράξη αλλά και στη νόηση ένα διαπεραστικό και συγγενές πεδίο, αλλά και να τη μεταβάλουν σε ιδεολογικό και φυσικό προσβάσιμο συνεχή της χώρο. Στην πραγμάτωση αυτού του στόχου επιδίδεται με αντισυμβατικό βεβαίως τρόπο και η ψηφιακή τεχνολογία που διαπραγματεύεται ως ενδιάμεση διαδικασία την ολοκλήρωση της διαλεκτικής μεταξύ της πραγματικότητας και της ψηφιακής υπερτοπικής πλασματικής ουτοπίας. Έτσι προκύπτει ο θαυμαστός κόσμος του κυβερνοχώρου, o οποίος ανασύρει από το υποσυνείδητο κοίτασμα της υπαρξιακής φαντασίας του ατόμου μια χίμαιρα την οποία προάγει σε υλικό γεγονός και την οποία διαστέλλει ώστε με τη γλώσσα της να χωρέσει ο κόσμος αλλά και να συμπεριληφθεί αυτή η επινόηση, με τα αδιέξοδά της και τα δομικά της ασφαλώς παράδοξα που συνεπάγεται, στην ανθρώπινη καθημερινότητα.
Χωρίς αμφιβολία η συγκλονιστική μαγεία της ασύμμετρης αυτής πλασματικής πραγματικότητας του παρασυμπαντικού κόσμου του διαδικτύου αποδεικνύεται ως χώρος δυναμικά υπέρτερος του χρήστη, ο οποίος υποχρεούται από τη μια να υπάρξει με την ψευδαίσθησή του ως ενεργητικός παράγοντας και από την άλλη να αντιδράσει παθητικά σε μια περιοχή με δυσανάλογη στη φύση του αποστάσεις και σε μια έξαλλη εικονική πολυφωνία, η οποία όχι μόνο υποκαθιστά κάθε υποχρέωσή του για επικοινωνία και κοινωνικοποίηση αλλά και του υποβάλλει την ταύτιση του στην ομοιόμορφη συμβιωτική παγκόσμια ασφυκτική τηλεκοινότητα. Έτσι προκύπτει και το αδιέξοδό του, το οποίο συνίσταται στην ασύμμετρη σχέση της προσφοράς και της δυνατότητας του για εκμετάλλευση των καταιγιστικών ευκαιριών του με την ίδια ασφαλώς αναλογία με εκείνη στην οποία η ανάγκη για διατροφή του δεν απαιτεί τα προϊόντα όλης της γης για την εξασφάλισή της.
Αυτό σημαίνει πως καίριο σφάλμα και δομική στρέβλωση της ψηφιακής υπερμηχανής είναι η υπόσχεση της πως με την πλημμυρίδα των χαμηλής κυρίως ποιότητας υποπροϊόντων της μπορεί να ικανοποιήσει την συνεχώς διευρυνόμενη ακόρεστη επιθυμία του μηχανιστικού και εξαρτώμενου συνήθως από την υπερλειτουργία της δέκτη, ο οποίος για λόγους ηδονής κατακτά ένα σύνολο αγαθών προκειμένου μόνο μέρος από αυτόν τον πακτωλό τους να απολαύσει, ενώ το άλλο να το χρησιμοποιήσει, ώστε να ικανοποιήσει την επικίνδυνη διαστροφή του για αλόγιστη απαξίωση και παράλογη σπατάλη του. Γίνεται συνεπώς φανερό πως το μέσο αυτό της δικτυακής μηχανής, που θεμελιακά ιδρύεται σε μεγάλο βαθμό στο ανθρώπινο υποσυνείδητο και το οποίο συστηματικά επιδίδεται στη παραβίαση του υπαρξιακά αποδεδειγμένα απαραβίαστου κανόνα του συναισθηματικού μέτρου, για τη λειτουργία του στηρίζεται στην ενστικτώδη φύση του ανθρώπου. Φυσικό επακόλουθο αυτού είναι η διεύρυνση των ελαττωμάτων του χρήστη και ο μετεωρισμός του στον χαοτικό κόσμο του σύγχρονου τηλεμέσου, το οποίο βιώνει και διανύει χωρίς όμως να γνωρίζει αλλά και εποπτεύει χωρίς να διατρέχει.
Είναι πάντα σωστό να αναζητούμε με επιμελέστερο τρόπο την ελλειμματική πλευρά του κατ’ ομολογία άρτιου αγαθού από εκείνη του εξόφθαλμα συνήθως αρνητικού και προβληματικού στοιχείου, γιατί το καλό εγκυμονεί αν όχι μεγαλύτερους τους ίδιους με αυτούς του κακού κινδύνους. Έτσι για λόγους προστασίας αλλά και για την πολύπλευρη ζητούμενη ακεραιότητά του πολλαπλά εκτεθειμένου στον κυβερνοχώρο χρήστη επιβάλλεται να καταστεί εμφανέστερα η ανεξέλεγκτη δύναμη αυτού του μέσου και ταυτόχρονα χρειάζεται να συνειδητοποιηθεί η αδυναμία του εμπλεκόμενου μαζί του ατόμου, ώστε με ασφάλεια να προσδιορίσει τη στάση απέναντί του. Συνέπεια αυτού είναι και η διαπίστωση πως ο πολύπλευρος δαιδαλώδης ιστότοπος του κοσμογονικού κατά τα άλλα μέσου του διαδικτύου έχει τη δύναμη να καθιστά πιο αδύναμο κοινωνικά τον ψηφιακό άνθρωπο, γιατί με τη θέλησή του τον εκθέτει σ ένα ανώνυμο πολυάνθρωπο περιβάλλον, στο οποίο δεν υπάρχει χρονικό περιθώριο και ανθρώπινη απόσταση προκειμένου να μεταβάλει τον εαυτό του σε πρόσωπο και να μετατρέψει το ανώνυμο πλήθος σε οικείο του ατομικό του περιβάλλον και φυσικά επειδή η επικοινωνία μαζί του καθορίζεται περισσότερο από το μέσο και λιγότερο από τον ίδιο. Ανάλογα συμβαίνει και με τους τύπους του διαδικτύου, οι οποίοι χαρακτηρίζονται και εμφανίζονται με τους κανόνες και τον κώδικα της ύπαρξής τους, που τους προσφέρει αυτό το μέσο και καταχωρούνται ως influencers και followers. Πρόκειται για αναμενόμενη σύγχυση και για μια οφθαλμαπάτη στη βάση της κάθε ψηφιακής πράξης, της οποίας η ηθική συντελείται με την ουδετερότητα του μέσου και του χρήστη. Κι αυτό γιατί δεν είναι εμφανές και διακριτά στο ηλεκτρονικό κόσμο τα υφιστάμενα πράγματα και τα υποκείμενα όπως ασφαλώς δε διακρίνεται νοηματικά η δυνατότητα να βλέπει κανείς από το φως του, που συντελεί σ’ αυτό το αδιαχώριστο φαινόμενο της όρασης.
Στο διαδίκτυο επίσης η κοινωνία ρέει κατά τρόπο ώστε να χάνει τα προσδιοριστικά της στοιχεία και ελαττώνει σε έμπειρη σοφία, σύμφωνα με την οποία τα σώφρονα μέλη της αξιολογούν ένα αγαθό με βάση κυρίως τη συνολική θεώρησή του, ώστε να γνωρίζουν τόσο τα θετικά τους επακόλουθα όσο και προνοητικά να καθορίζουν τη στάση τους απέναντι στα αρνητικά εν δυνάμει φαινόμενα. Έτσι είναι λογικό σ’ αυτό το ρευστό κόσμο να περιορίζεται δυστυχώς το περιθώριο της συγκεκριμένης ταυτότητας του χρήστη ο οποίος δεν έχει πλέον τη δυνατότητα να εκτιμά ως διαχρονικές κοινωνικές αξίες εκείνες, που στην πράξη επαληθεύονται και σήμερα. Χωρίς να αποτελεί αιτιολογημένη ακύρωση του ψηφιακού κόσμου δύναται κανείς να επισημάνει και τη διαπίστωση εκείνη, η οποία ακριβώς ενισχύει το αντίθετο πως η νέα ψηφιακή κοινωνία επιλέγει μια χαοτική αμεσότητα, προτιμά την άτεμνη συνύπαρξη των μελών της, επιλέγει την προσαρμογή της καθημερινότητας στην ονειρική της φαντασίωση και πλειοδοτεί υπέρ της μεταβολής της υπαρξιακής ανθρωπότητας του ατόμου σε εικονική προβολή με τη λειτουργία των διαθλαστικών της ειδώλων, τα οποία μετατρέπουν και το ζωικό βίωμα του ατόμου σε φαντασία. Έτσι χάνεται στον ψηφιακό κόσμο ο άνθρωπος και όσα πρόσωπα τον προσδιορίζουν, γιατί είναι αδύνατη η ύπαρξη σ’ αυτό το μέσο χωρίς την παρουσία του ατόμου, η φιλία χωρίς την πραγματική επαφή των εταίρων και ο έρωτας με ανενεργό το φυσικό λόγο και την ανθρώπινη λεπτή αντίδραση.
Στο ερώτημα αν είναι σωστό να απολαμβάνει κανείς ένα αγαθό και ύστερα να πληρώνει το τίμημα του, οι απαντήσεις διχάζονται, γιατί οι προνοητικοί μετέρχονται της λογικής και λαμβάνουν υπόψιν, πριν παρασυρθούν από την τέρψη μιας ευκαιρίας, τις επιπτώσεις της, ενώ οι παρορμητικοί αναζητούν εκ των υστέρων το πρόβλημά τους. Όποια όμως και αν είναι η στάση των αντιτιθέμενων αυτών μερών στο θέμα της χρήσης των αγαθών και οι δυο κατηγορίες συγκλίνουν στην άποψη πως το καλό συμπλέκεται με το κακό και το αντίστροφο. Η συμφωνία τους αυτή επαληθεύεται βεβαίως με το σύνολο της ζωής και με την περίπτωση ασφαλώς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία η αντιστοιχία προσφοράς και κόστους είναι στο κεντρικό τους θέμα της επικοινωνίας απαραβίαστη. Η προβληματική αυτή συνάρτηση δικαιολογείται, αφού στον τομέα αυτό της ανελαστικής χωρίς αμφιβολία δικτύωσης των χρηστών του ψηφιακού πολυμέσου συναιρείται κάθε αρνητική πλευρά τους και εκδηλώνεται η επικοινωνιακή τους σχέση κατά τρόπο ανάλογο με εκείνο που παρατηρείται σε όλο το φάσμα της κοινωνικής τους ζωής.
Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο πως τα ΜΚΔ, που υπερθεματίζουν την επικοινωνία και την καθιστούν σκοπό αλλά και μέσο της λειτουργίας τους, ευθύνονται για την επικοινωνιακή έκπτωση του ανθρώπου, ο οποίος στερείται εξαιτίας τους στο άμεσο κοινωνικό του περιβάλλον την αυτοπρόσωπη κοινωνική του παρουσία. Έτσι αποδεικνύονται αυτά τα μέσα υπεύθυνα για τη ματαίωση ή τη στρέβλωση κάθε πρόθεσης του χρήστη να εκπροσωπεί, όπως σε κάθε υπεύθυνη δράση του φυσιολογικού ατόμου επιβάλλεται, κατά τρόπο ειλικρινή και άμεσο την κοινωνική του φύση και να αποκαλύπτει επομένως με παρρησία τον εμφανή και τον αφανή κόσμο του. Παρόλα αυτά το ψηφιακό υποκείμενο προτιμά να εκπροσωπήσει με τον πλασματικό εαυτό του το πραγματικό του πρόσωπο, γιατί στην πολύχρωμη δικτυακή κοινωνία, στην οποία μάχεται κοινωνικά να πολιτογραφηθεί, απαιτείται η ολοκληρωτική και επίπεδη προσαρμογή του. Μεταβάλλεται επίσης στον σύνθετο, κάθετο και ορμητικό αυτό κόσμο του ηλεκτρονικού σύμπαντος το άτομο σε ευάλωτο κοινωνικά υποκείμενο γιατί στο απρόσιτο και ταυτόχρονα αφιλόξενο στην ουσία πεδίο του διαδικτύου ο χρήστης δε διασφαλίζει το απαραβίαστο της ιδιωτικότητάς του ούτε όμως ευνοείται η έξοδος αυτού του εθελουσίως απομονωμένου χρήστη στον φιλικό φυσιολογικό του κόσμο.
Η ιδιότυπη αυτή απομόνωση του ατόμου αλλά και η έκθεσή του στην πολυκοσμία των περαστικών του δικτύου οφείλεται στο ότι το μέσο αυτό παραβιάζει όλα τα όρια της ατομικότητας του, προκαλεί την μοριοποίησή του ως χρήστη, οδηγεί στην επικίνδυνη κατάρρευση και στον κατακερματισμό του αλλά και το εξωθεί στην πρόσμιξή του σε ένα πολύχρωμο ομοιογενές μάγμα ανθρώπων που άγεται και φέρεται από τις παρωθητικές και παλιρροιακές δυνάμεις του ψηφιακού μέσου, το οποίο τελικά το αναγκάζει να ρέει στην πολυδιασταυρούμενη κοίτη του. Το διαδίκτυο επίσης είναι αιτία και μιας κοινωνικής συνήθειας, που μεταβάλλεται σε καθεστώς και ιδεολογία, σύμφωνα με την οποία όλα στον κυβερνοχώρο ανάγονται σε τρόπο ύπαρξης, συνυφαίνονται και δραστηριοποιούνται για τη γενίκευση της παθητικότητας του χρήστη και προσφέρονται για την επανάληψη της δικτυακής ηθικής, που παραλύει και ακυρώνει κάθε ατομικότητα. Πράγματι το διαδίκτυο διαθέτει την υποδόρια εκείνη δύναμη με την οποία το μέσο αυτό αδρανοποιεί τα έγκατα προσωπικά αντανακλαστικά του χρήστη, του δημιουργεί ένα εσωτερικό κλίμα αυτοεγκατάλειψής του στις αλληλοδιάδοχες ηδονές, του παράγει συνθήκες, οι οποίες ευνοούν την ακύρωση της προστατευτικής άμυνάς του από τις κρυφές απειλές του κυβερνοχώρου και το χειρότερο εξασφαλίζει τη θετική κρίση του ακόμη και αν σε επίπεδο προβληματικής θεώρησης του γίνεται κατανοητή η επικινδυνότητά του.
Στους κινδύνους του διαδικτύου συγκαταλέγεται βεβαίως και η νομιμοποίηση του αφύσικου τρόπου αλληλοδιάδρασης αυτού του μέσου με το χρήστη, που δημιουργεί καθεστώς καθολικής κανονικότητας και στην πνευματική ζωή του, η απουσία από τον εμπλεκόμενο στο διαδίκτυο χρήστη κίνηση και περιλαμβάνεται η ενσωμάτωση σε κάθε ψηφιακή του δράση μιας επαναληπτικής τυπικής και ομοιόμορφης λειτουργικής διαδικασίας του μέσου, η οποία τον μηχανοποιεί και τον ανακυκλώνει αλλά και εμπεριέχεται η προκαταβολική του συμφωνία στον αντανακλαστικό και άτεγκτο λειτουργικό κώδικα του, που τον απομειώνει ως ενεργό πνευματικά άτομο. Παράγωγο αδιέξοδο των ΜΚΔ είναι επίσης και η φυσική προσαρμογή ατόμου στα πράγματα αλλά και η αντιμετώπισή του ως μέρος του ψηφιακού συστήματος, επίπτωση, η οποία έχει αρνητική επενέργεια στους υφιστάμενους πνευματικούς θεσμούς του ατόμου και στην ιδεολογική του συμπεριφορά. Στα προβλήματα του διαδικτύου συμπεριλαμβάνεται ακόμη η ανάδειξη του αντιφατικού εκείνου ρόλου του ηλεκτρονικού ήρωα, στον οποίο ως θεατής υπάρχει, ενεργεί και αλληλεπιδρά μόνο ως άτομο απέναντι στην κατακερματισμένη και ταυτόχρονα ορμητική μάζα των πολυποίκιλων χρηστών αυτού του μέσου. Κίνδυνος του διαδικτύου συνιστά επίσης η απειλή που συνειδητοποιείται ως άσκοπη δαπάνη του πολύτιμου υπαρξιακού χρόνου του χρήστη και η βιολογική του περιθωριοποίηση εξαιτίας της οποίας αποκόπτεται συνήθως το άτομο αυτό από τη φύση του. Η αναπόδραστη αυτή εξέλιξη του ψηφιακού ατόμου στον κατακλυσμιαίο κόσμο του διαδικτύου οφείλεται ασφαλώς στον τρόπο που λειτουργεί αυτό το μέσο, εξαιτίας του οποίου στερείται το άτομο το ουσιαστικό περιεχόμενο της συλλογικότητας χάνει το πραγματικό νόημα της κοινωνικής του εγγύτητας με τα άλλα άτομα εκφυλίζεται κάθε άμεση και προσωπική σχέση του και καταστρέφεται η φυσική ροπή του για τα πράγματα και τη βιούμενη αληθινή πραγματικότητα του.
Είναι γνωστό πως τα πράγματα αρχίζουν μέσα από τον άνθρωπο και ύστερα από μια μικρή ή μεγάλη διαδρομή καταλήγουν στο βάθος του. Έτσι συμβαίνει και με το διαδίκτυο, το οποίο λαμβάνει χώρα σε ένα ανεδαφικό ιστότοπο και αντικαθρεφτίζει τη σκιά του στο κόσμο των εντυπώσεων του χρήστη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχολογία του. Πρόκειται για το αποτέλεσμα της δικτυακής εκείνης δύναμης αναμόχλευσης του εσωτερικού κόσμου αυτού του παθητικού δράστη, ο οποίος έχει ως πρωταγωνιστικό ρόλο τη θεαματική βεβαίως και την πολύμορφη δραματοποίησή του. Πράγματι στον κυβερνοχώρο με το εκρηκτικό φαινόμενο του καταιονισμού των ασύλληπτων πληροφοριών του οφείλεται η ταυτόχρονη διάψευση και η επαλήθευση των εμπειριών του χρήστη, συνδέεται η συνείδηση του ως πράξη αμφίβολου υπαρξιακού μεσοδιαστήματός του, που ορίζεται ανάμεσα στη φαντασία και στην πραγματικότητά του, συναρτάται η δύναμη και η αδυναμία του ταυτόχρονα να υπάρχει στάσιμος και εν κινήσει σε ένα ρευστό μαγματώδη ψηφιακό κόσμο και σχετίζεται η αναπόφευκτη τάση του να βιώνει ως θεωρία και ως θέαμα την ολοκληρωμένη εκδήλωση της ατομικής και της συλλογικής ζωής του. Συνέπεια αυτής της πολυποίκιλης αντίφασης του χρήστη είναι και η ανάπτυξη μιας ανακόλουθης ψυχολογίας του και η αίσθηση πολλές φορές του αδέξιου διαχειριστή αυτού του μέσου του οποίου η τέχνη του έγκειται στην επιδημική του δύναμη να οδηγεί σε τοξική προσκόλληση όσους σχετίζονται λειτουργικά μαζί και όσους κυρίως δεν διαθέτουν προκαταβολικά περιθώρια απεξάρτησης από την τρομακτική του συνήθεια.
Άλλη επίπτωση του ολοκληρωτικού δικτυακού μέσου είναι η αντίπαλη αλλά και η αλληλοσυγκρουόμενη αίσθησή του χρήστη πως συνιστά τον πρωταγωνιστή αυτής της οργιαστικής δικτύωσης αλλά και πως αποτελεί ταυτόχρονα την αμελητέα οντότητα σε ένα ανεξάντλητο, απροσάρμοστο και ατίθασο μέσο, που υπάρχει για τον εαυτό του. Το διαδίκτυο επίσης είναι αιτία για την κυρίαρχη ψυχολογική αίσθηση της υποσυνείδητης φύσης του χρήστη, η οποία ενισχύεται από τον σκοτεινό ιστότοπο, που οιστρηλατεί τα πάθη του και ενεργοποιεί τα αχαλιναγώγητα ένστικτά του. Συνιστά ακόμη αυτό το μέσο παράγοντα ψυχολογικής απορρύθμισής του ατόμου σε τέτοιο βαθμό ώστε να εκλαμβάνει την κατ΄ επίφαση ψηφιακή ελευθερία του ως ψυχική ανεξαρτησία και αποτελεί το μέσο στο οποίο απαξιώνονται στην πλασματική του πράξη οι εσωτερικές αρετές του θάρρους, της παρρησίας, της επώνυμης εντιμότητας και της πρακτικής ανθρωπιάς.
Δυστυχώς το διαδίκτυο με τις απεριόριστες ευκαιρίες δεν επαρκεί για να καταστεί εύκαιρος ο άμεσος και ουσιαστικός χρόνος του χρήστη, ώστε σε ένα πεδίο πραγματικής επαφής με τους συνανθρώπους του να εξασκήσει τις ψυχικές αρετές που συνεπάγεται η αμεσότητά τους. Είναι βέβαιο επίσης πως το διαδίκτυο ευθύνεται και για τη διάχυση των ανθρωπίνων εικόνων, οι οποίες σε φυσιολογικό καθεστώς έχουν απλό ανθρώπινο και συμβατό με τη φυσική διάσταση της ανθρώπινης ζωής περιεχόμενο, αποδεικνύεται υπεύθυνο για την επιθετικότητα των χρωμάτων, τα οποία δεν εναρμονίζονται με τον κανόνα της ίριδας και της ψυχικής αισθητικής του διαχρονικού ανθρωπίνου ανθρώπου. Αναντίλλεκτα είναι τούτο αποτέλεσμα της ασυνάρτητης πολυχρωμίας του διαδικτύου, το οποίο με τον ετερόκλητο , αποκλίνοντα, βάρβαρο και φλύαρο κώδικα της ψηφιακής εικόνας παραβιάζει την εικονοκλαστική κανονικότητα του χρήστη μεταβάλλει και χειραγωγεί την εσωτερική αίσθηση του, η οποία στηρίζεται στην έκφρασή στη φωνή και στα τοπία του υποσυνειδήτου του και προκαλεί με τη χρωματική ασυναρτησία του την ανάλογη ψυχική αντίδραση του χρήστη. Το διαδίκτυο δηλαδή είναι υπεύθυνο για την κρίση του ανθρωπίνου χρώματος σήμερα και υπαίτιο για την υπονόμευση της εσωτερικής φωνής του εξαρτημένου από το διαδίκτυο ατόμου με αποτέλεσμα να μην ομιλεί το άτομο αυτό με τη γλώσσα των δοκιμασμένων και σύμμετρων με το ήμερο φως των εικόνων του ούτε να αισθάνεται εξαιτίας της χρωματομανίας και της εικονολατρικής υστερίας του ψηφιακού χρωστήρα την ισόρροπη γαλήνη, που παρέχουν τα εμπεδωμένα στην ψυχολογία του χρώματα της φύσης
Αξιοσημείωτη ασφαλώς είναι και η επίπτωση εκείνη του διαδικτύου στο θέμα του μέτρου, κατά το οποίο παραβιάζεται η δυναμική σχέση της πενίας και του κόρου. Το άτομο δηλαδή στο διαδίκτυο αισθάνεται μια κενή πληρότητα, από την οποία δεν μπορεί να απαλλαγεί και κατά συνέπεια δεν δύναται να αισθανθεί επιμερισμένα τα αισθήματα που αντιστοιχούν στο διακριτό τους επίπεδο. Πρόκειται για αδιέξοδο με ευχάριστα συνήθως μόνο επιφανειακά βιώματα, τα οποια στερούν όπως είναι αναμενόμενο από το άτομο την εσωτερική εκείνη απόλαυση, που προκύπτει για τη χαρά του την καταβολή εκ μέρους του για τη χαρά του του ανάλογου τιμήματος. Είναι επίσης εξαιτίας της δομικής δυσλειτουργίας του μέσου αποτέλεσμα και η ψυχολογική βαθιά κρίση του χρήστη, η οποία απορρέει από την αφαίρεση του ψυχολογικού του χρόνου, με συνέπεια να βιώνει τραυματικά πολλές φορές αδικαιολόγητα συνεξαρτώμενες και αποσπασματικά τις διάφορες εμπειρίες του. Άξιο ακόμη παρατήρησης και ερμηνείας είναι και το φαινόμενο εκείνο, κατά το οποίο ο χρήστης εκλαμβάνει κατά απροσδιόριστο τρόπο το ψηφιακό μέσο, με αποτέλεσμα συναισθηματικά να ουδετεροποιείται απέναντί του αλλά και συνειδητά να νιώθει τη στέρηση του ελεύθερου χρόνου παρότι η ενασχόλησή του με τον ηλεκτρονικό κόσμο απορρέει συνήθως ως απόρροια του αλλά και ως ευκαιρία για την επένδυσή του. Κ αυτό συμβαίνει επειδή το διαδίκτυο με την απόλαυση, που προσφέρει, κουράζει, και επειδή το μέσο αυτό δεν εναντιώνεται στο χρήστη και κυρίως επειδή με την πολυχρησία του από μέσο καθίσταται αόρατος δυνάστης του.
Σε ένα ερώτημα που σχετίζεται με τη γνώση και την άγνοια των ωφελειών και των κινδύνων ενός μέσου οι απαντήσεις ποικίλουν, γιατί είναι πολλές φορές τόσο δύσκολο να επισημάνει κανείς τη θετική πλευρά των πραγμάτων όσο και την αρνητική. Στην αδιέξοδη αυτή θέση βρίσκονται και όλοι βεβαίως στην περίπτωση του διαδικτύου, γιατί αυτό το διαδεδομένο μέσο δεν επιτρέπει με τις υπηρεσίες του να φανούν οι καθαρές ιδέες με το σκαιώδης φύση του και δεν ευνοεί την αποκάλυψη πολλές φορές του αντιπνευματικού χαρακτήρα του, που τείνει να καταστεί αυτονόητο καθεστώς. Πράγματι το διαδίκτυο είναι υπεύθυνο για την αποστέρηση του περιεχομένου από τις διαχρονικές ιδέες και αιτία για την ελάττωση του βάθους τους, που συντελείται πάντοτε με τον προβληματισμό και την ερώτηση. Το διαδίκτυο επίσης είναι αιτία για τη θεαματοποίηση των εμπειριών του ατόμου με αποτέλεσμα να του στερεί στη βαρυτική τους επεξεργασία, η οποία τις μετατρέπει σε γνωστικά βιώματα και σε ευέλικτες θεωρίες. Δεν χωρά αμφιβολία πως ο διαστελλόμενος χάριν της λατρείας του χρήστη αχανής κυβερνοχώρος παράγει οπτικά κυρίως ερεθίσματα στον ψηφιακό αυτό δέκτη, τα οποία συλλαμβάνονται με την αντανακλαστική μέθοδο, που υπαγορεύεται από το μέσο και από το οποίο διαμορφώνεται ένα κλίμα ενεργητικής παραίτησης του χρήστη. Έτσι όμως ο ψηφιακός κόσμος μεταβάλλεται σε καταλύτη των ατομικών θεμάτων του χρήστη και σε εύκολη διαχειριστική του πανάκεια, από την οποία δικαιολογημένα πιστεύει πως πρέπει να αναμένει κάθε λύση και κυρίως για τα θέματα εκείνα που σχετίζονται με το πνεύμα.
Είναι χωρίς αμφιβολία το διαδίκτυο υπεύθυνο και για τη στενότητα του ιδεολογικού χώρου του χρήστη, καθότι διακρίνεται από την τάση του να καλύπτει τα κενά και χαρακτηρίζεται για την παθογένειά του να αναπαράγει το σύνδρομο της γνωστικής έτσι επάρκειας, εξαιτίας του οποίου τα κατασκευασμένα ερωτήματά του ή οι γνωστικές συμφωνίες του με το χρήστη δεν επιτρέπουν την αναλυτική του διείσδυση στον κόσμο των εννοιών και της ζωής του. Εκτός αυτού το διαδίκτυο είναι αιτία και για την προβληματική απομυθοποίηση των παραδοσιακών μορφών της γνώσης, όπως εκείνες του ελεύθερου αναγνώσματος και της δημιουργικής επικοινωνίας γεγονός που έχει ως συνέπεια να απαξιώνεται ο ενεργητικός και συνθετικός διάλογος και ως παράγωγο την προβληματική αναγωγή του σε ένα προσωπικό δογματικό και ανενεργό στη βάση πεδίο της διαλεκτικής και σε μια πρακτική νοσηρής διακίνησης των φανατικών πολλές φορές ιδεών. Το διαδίκτυο επίσης αποδεικνύεται και επικίνδυνος συντελεστής της έκθεσης του ατόμου στην καταιγιστική επίδραση της κοινής γνώμης, που επιτυχώς αυτό το μέσο χειραγωγεί και ευθύνεται για τη συνθηματική του σκέψη αλλά και για την εκβιαστική σύγκλισή του στο μέσο νοητικό όρο της συγκεκριμένης μάζας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί ο ηλεκτρονικός κόσμος του διαδικτύου με τη σιδηρά του ψηφιακή λογική και με τον ανελαστικό του ιδεολογικό κορμό μετασχηματίζει κάθε έκφραση του χρήστη σε ομοιογενή και σύμφωνη με τον κύριο όγκο της ψηφιακής, επίπεδης συλλογιστικής του, τον μεταβάλλει σε μέρος που ανιχνεύεται το ενιαίο και αδιάσπαστο όλο του, εξοβελίζει κάθε νοητικό του αυτοσχεδιασμό, απαγορεύει στην ουσία την ελευθερία του ιδεολογικού του λάθους και με την άσκηση της έμμεσης και άμεσης ιδεολογικής του κριτικής επιβάλλει ως αποπνικτικούς παράγοντες της σκέψης του όλους εκείνους, που παροικούν στις παρυφές του και παρασιτούν στο ιδεολογικό στέλεχος του πλασματικού του κόσμου.
Το διαδίκτυο δηλαδή είναι το τέλειο εκείνο μέσο, με το οποίο επιτυγχάνεται η πλήρης επιπεδοποίησης κάθε επίδοξου θιασώτη του και ως εκ τούτου είναι το αντίπαλο όργανό του, αφού ενεργεί σε αντίθετη φορά από εκείνη που ως δικτυακός πρωταγωνιστής εκείνος λειτουργεί. Δυστυχώς αυτό το ανεξερεύνητο και απρόβλεπτο μέσο της ευφυούς επικοινωνιακής τεχνολογίας διαμορφώνει τις κατάλληλες εκείνες συνθήκες ώστε ο άνθρωπος των τηλεμέσων σήμερα να ζει με την ψευδαίσθηση της κατοχής τους και να επιχειρεί την εκμετάλλευσή του ως χρηστική και υποταγμένη στις επιλογές του μηχανή που ενεργεί όμως δυσανάλογα σε δύναμη με τη δύναμή του. Σε αυτό το μέσο επίσης πολλαπλασιάζονται και οι παρείσακτοι της σκέψης, επειδή δεν τίθεται ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στο μέσο η πνευματική επάρκεια του χρήστη, προβάλλονται κατά την επικοινωνία όσα στοιχεία διαθέτει ο δικτυακός εταίρος ανεξάρτητα αν γειτνιάζει με ένα περιεχόμενο τους και αναπτύσσονται επικοινωνιακά υποσύνολα τα οποία κυρίως αλλά και έμμεσα αναπαράγουν την κυρίαρχη ιδεολογία της ψηφιακής τηλεκοινωνίας, που καθορίζεται από την πνευματική επιπέδωση και τη ιδεολογική αδυναμία του κυβερνοχώρου. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτού του μέσου είναι η πολυδιάσπαση της γνώσης, που συναιρείται όμως σε ένα αδιόρατο κατευθυντήριο άξονα της κοινής γνώμης του, η ανάλωση του χρήστη με τα επιμέρους και η επικίνδυνη ιδεολογική του ώσμωση, που του στερεί κάθε πνευματική του ταυτότητα. Είναι στην περίπτωση το αποτέλεσμα αυτό το προϊόν του γεγονότος ότι το διαδίκτυο δεν προσφέρεται για πνευματικές επαναστάσεις ούτε η προβληματική εκλαΐκευση του παρωθεί το χρήστη σε υψηλής ποιότητας ιδεολογικές αναζητήσεις. Το μέσο αυτό ακόμη είναι υποταγμένο σε ένα όγκο σκέψεων, οι οποίες οφείλουν την υπόστασή τους στην επαναληπτική διάθεση κάθε ενιαίου πολιτισμού του συρμού από το δέκτη, ακολουθεί τους κανόνες που καθορίζουν τον τρόπο διακίνησης και αξιοποίησης των ουσιαστικών και των επουσιωδών πληροφοριών, επιλέγει για την επιτυχία του την κράση της ουσίας και του επιμέρους και παρουσιάζει με την ίδια βαρύτητα και σοβαρότητα το ελάχιστο και το όλο.
