Έτσι:
«Τις εμπειρίες τους από τη συμφιλιωτική διαδικασία στη Νότιο Αφρική και πώς αυτές μπορούν να συμβάλουν στις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης στην Κύπρο, μοιράστηκαν σε συνέντευξή τους στο ΚΥΠΕ δύο Νοτιοαφρικανοί, ο υποψήφιος για την προεδρία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC), πρώην βουλευτής, Mathews Phosa, και ο πρώην Υπουργός Άμυνας και Υπουργός Συνταγματικών Θεμάτων της Νότιας Αφρικής Roelf Meyer.
Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο κ. Meyer είπε αρχικά ότι υπάρχουν πολλές διαφορές ανάμεσα στην κατάσταση στη Νότιο Αφρική και την Κύπρο, λέγοντας ότι κάθε διένεξη είναι διαφορετική και μοναδική.
«Δεν βρισκόμαστε στην Κύπρο για να δημιουργήσουμε την εντύπωση ότι η εμπειρία στη Νότιο Αφρική μπορεί να εφαρμοστεί στην Κύπρο, σίγουρα όχι. Αυτό όμως που λέμε είναι ότι υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές οι οποίες εάν ακολουθηθούν τότε οι πιθανότητες για εξεύρεση λύσης είναι καλύτερες», είπε.
Αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε τρία θέματα τα οποία, εφόσον δοθεί έμφαση, μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση ενός προβλήματος. Το πρώτο, είπε, είναι μια προσέγγιση χωρίς να αποκλείεται κανείς. Πρέπει, είπε, να δημιουργηθεί ένας χώρος για όλους για να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις και να συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος.
Το δεύτερο, πρόσθεσε, είναι ότι κατορθώσαμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη.
«Προερχόμαστε από τις δύο αντιτιθέμενες πλευρές στη σύγκρουση», είπε αναφερόμενος στον συνάδελφό του, προσθέτοντας ότι «ήμασταν σαν εχθροί όταν ξεκινήσαμε. Υπήρξε μια πλήρης δυσπιστία, αλλά μέσω των διαπραγματεύσεων κατορθώσαμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο, στο βαθμό που η εμπιστοσύνη μας βοήθησε να υπερνικήσουμε τις διαφορές και να βρούμε μια λύση».
Σήμερα, συνέχισε, «βρισκόμαστε εδώ στην Κύπρο μαζί ως φίλοι και αδελφοί. Και αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα από την ιστορία της Νοτίου Αφρικής».
Το τρίτο σημείο στο οποίο αναφέρθηκε, είναι το θέμα της ιδιοκτησίας του προβλήματος και των διαπραγματεύσεων για λύση. Εξήγησε ότι στη Νότιο Αφρική αυτό που κατάφεραν ήταν να πάρουν οι ίδιοι στα χέρια τους το πρόβλημα και να διαμορφώσουν οι ίδιοι τη μοίρα τους.
«Αναλάβαμε την ευθύνη του προβλήματος εμείς οι ίδιοι. Δεν το αφήσαμε σε τρίτους. Δεν προσπαθήσαμε να βρούμε διαμεσολαβητές από έξω. Διαπραγματευόμασταν απευθείας η μια πλευρά με την άλλη. Όταν είχαμε αδιέξοδα, προσπαθούσαμε να βρούμε την έξοδο από αυτά. Φυσικά ήμασταν και τυχεροί γιατί είχαμε δύο ηγέτες όπως ο Μαντέλα και ο Ντε Κλερκ. Αλλά δεν θέλουμε να δίνουμε μεγάλη έμφαση σε αυτό γιατί κάποιοι άλλοι μπορεί να μην είναι τόσο τυχεροί…
Το κλειδί είναι όπως εκείνοι που βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων να καθίσουν μαζί και να δουν πώς θέλουν να διαμορφώσουν το μέλλον τους. Τι θέλουμε από το μέλλον και όχι τι θέλουμε να προστατεύσουμε από το παρελθόν. Και εάν υπάρχουν εμπόδια τώρα, πώς τα απομακρύνουμε με συγκεκριμένους τρόπους και μετά νομίζω να έρθουν οι απαντήσεις».
Στις δικές του δηλώσεις, ο υποψήφιος για την προεδρία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC), πρώην βουλευτής Mathews Phosa υπέδειξε τη σημασία του διαλόγου στις προσπάθειες επίλυσης μιας διένεξης.
Ο διάλογος αυτός, είπε, πρέπει να είναι ειλικρινής και να γίνονται προσπάθειες από τα μέρη να κατανοούν τους φόβους και ανησυχίες της άλλης πλευράς. Επίσης, είπε ότι πρέπει όλοι να είναι έτοιμοι για μεγάλους συμβιβασμούς και «πάρε – δώσε».
Ο κ. Phosa αναφέρθηκε και στο ενδεχόμενο να πρέπει σε μια διαδικασία ειρήνευσης να εφαρμοστούν αρχικά προσωρινές ρήτρες λήξης ισχύος, οι οποίες, όπως είπε, είναι απαραίτητες στα πρώτα στάδια για εδραίωση της εμπιστοσύνης.
«Πρέπει να είστε δημιουργικοί, να νιώσετε ξανά ως ένας λαός. Επίσης, πρέπει να υπάρχει το αίσθημα της ασφάλειας και ένα πολύ ισχυρό δικαστικό σύστημα».
Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, είπε ότι η κατάσταση στην Κύπρο έχει τις δικές τις ιδιαιτερότητες και δυσκολίες αλλά υπέδειξε ότι οι ηγέτες πρέπει να βρουν τις λύσεις μέσα από αυτές τις δυσκολίες.
Να είστε έτοιμοι για ένα πάρε – δώσε. Ξέρω ότι υπάρχει μεγάλος πόνος εδώ που νομίζω έχει ιστορικούς λόγους. Αλλά όσοι επιθυμούν την ειρήνη μπορούν να ζήσουν πέραν του πόνου» (ΚΥΠΕ, 11 Νοεμβρίου 2017).
Λοιπόν,
Το πρώτο: «Είναι μια προσέγγιση χωρίς να αποκλείεται κανείς. Πρέπει, να δημιουργηθεί ένας χώρος για όλους για να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις και να συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος»
Το δεύτερο: «Είναι ότι κατορθώσαμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη. Προερχόμαστε από τις δύο αντιτιθέμενες πλευρές στη σύγκρουση. Ήμασταν σαν εχθροί όταν ξεκινήσαμε. Υπήρξε μια πλήρης δυσπιστία, αλλά μέσω των διαπραγματεύσεων κατορθώσαμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο, στο βαθμό που η εμπιστοσύνη μας βοήθησε να υπερνικήσουμε τις διαφορές και να βρούμε μια λύση».
Το τρίτο: «Είναι το θέμα της ιδιοκτησίας του προβλήματος και των διαπραγματεύσεων για λύση. Στη Νότιο Αφρική αυτό που κατάφεραμε ήταν να πάρουμε οι ίδιοι στα χέρια τους το πρόβλημα και να διαμορφώσουμε οι ίδιοι τη μοίρα μας».
Το τέταρτο: «Ο διάλογος αυτός πρέπει να είναι ειλικρινής και να γίνονται προσπάθειες από τα μέρη να κατανοούν τους φόβους και ανησυχίες της άλλης πλευράς. Πρέπει όλοι να είναι έτοιμοι για μεγάλους συμβιβασμούς και «πάρε – δώσε».
Το πέμπτο: «Σε μια διαδικασία ειρήνευσης είναι ενδεχόμενο να εφαρμοστούν αρχικά προσωρινές ρήτρες λήξης ισχύος, οι οποίες, όπως είπε, είναι απαραίτητες στα πρώτα στάδια για εδραίωση της εμπιστοσύνης».
Το έκτο: «Διαπραγματευόμασταν απευθείας η μια πλευρά με την άλλη. Όταν είχαμε αδιέξοδα, προσπαθούσαμε να βρούμε την έξοδο από αυτά. Φυσικά ήμασταν και τυχεροί γιατί είχαμε δύο ηγέτες όπως ο Μαντέλα και ο Ντε Κλερκ. Αλλά δεν θέλουμε να δίνουμε μεγάλη έμφαση σε αυτό γιατί κάποιοι άλλοι μπορεί να μην είναι τόσο τυχεροί».
Το έβδομο: «Πρέπει να είστε δημιουργικοί, να νιώσετε ξανά ως ένας λαός. Επίσης, πρέπει να υπάρχει το αίσθημα της ασφάλειας και ένα πολύ ισχυρό δικαστικό σύστημα».
Το όγδοο: «Υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές οι οποίες εάν ακολουθηθούν τότε οι πιθανότητες για εξεύρεση λύσης είναι καλύτερες»
Το ένατο: Σοβαρές επισημάνσεις, η μια πιο σημαντική από την άλλη, από δύο σημαντικά πρόσωπα της πολιτικής ζωής στη Ν. Αφρική. Η Κύπρος μπορεί να μάθει, να αξιοποιήσει εμπειρίες, να διαβάσει μαθήματα που δίνουν οι νικητές μιας μεγάλης αλλαγής. Αυτά συνιστούν μια «σχολή σκέψης και δράσης» που αλλάζει το σκηνικό και οδηγεί στην επιτυχία. Αν μάς ενδιαφέρει η νίκη, ο πρώην βουλευτής Mathews Phosa, και ο πρώην Υπουργός Roelf Meyer, μιλούν πολύ κυπριακά.
