Μια αναφορά στο χθες είναι χρήσιμη σήμερα. Είναι η Τουρκία υπό την ηγεσία των Ερτογάν-Γκιουλ που έθεσε στο περιθώριο τον Ρ. Ντενκτάς. Στη συνέχεια η Άγκυρα στήριξε πλήρως τη λύση που πρότεινε το αριστερό ΡΤΚ με τον ηγέτη του Μ. Α. Ταλάτ. Τον στήριξε πλήρως και μόνο όταν βούλιαξε δημοσκοπικά τότε αποδέχθηκε τη λύση Έρογλου. Στην ψηφοφορία του 2010 δήμαρχοι εκ Τουρκίας που ανήκαν στο κόμμα του Ερντογάν ήρθαν ανεπίσημα στην Κύπρο και εργάστηκαν υπέρ του Ταλάτ. Ο ίδιος ο Τ. Ερτογάν την παραμονή της ψηφοφορίας (17 Απριλίου 2010) «ψήφισε» δημόσια Ταλάτ -έστω και αν οι προβλέψεις δεν ευνοούσαν την υποψηφιότητά του. Ο Τ. Ερτογάν δήλωσε ότι «επί της περιόδου του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ έγιναν πολλά. Αυξήθηκε το κατά κεφαλήν εισόδημα, βελτιώθηκε η θέση των τ/κ στη διεθνή κοινότητα, ο τ/κ ηγέτης είχε επαφές στο εξωτερικό με ξένους ηγέτες».
Στην αναμέτρηση Ακιντζί-Έρογλου το 2015 η Τουρκία δεν έκανε καμιά κίνηση να στηρίξει τον «ντενκτασικής» κοπής Έρογλου, αντίθετα άφησε τις εξελίξεις να κυλήσουν και αυτό ευνόησε τον άγνωστο στα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας της Τουρκίας μετριοπαθή σοσιαλδημοκράτη Μ. Ακιντζί.
Η Τουρκία με τον στρατό κατοχής ελέγχει ισχυρά τμήματα της εξέλιξης των τ/κ όπως ασφάλεια, αστυνομία, έλεγχος διόδων. Επιπρόσθετα συντηρεί με απευθείας οικονομική στήριξη το λεγόμενο δημόσιο τομέα (μισθούς, συντάξεις). Κατά συνέπεια, τα στοιχεία αυτά αποτελούν τμήμα μιας ανάλυσης που οφείλει κανείς να λάβει σοβαρά υπόψη του, αν θέλει να καταλήξει σε πραγματικά συμπεράσματα. Αυτή η ιδιόμορφη κατάσταση, δημιουργεί σε ορισμένους τομείς καθορισμένα πλαίσια εξέλιξης της τ/κ κοινότητας τα οποία αποτελούν συστατικό στοιχείο της σημερινής κατάστασης πραγμάτων. Ωστόσο, η σχέση Τουρκίας-τ/κ δεν είναι ευθύγραμμη, πίσω από το παραβάν υπάρχουν αναζητήσεις, οι τ/κ αξιοποιούν τις ποσότητες αυτονομίας που διαθέτουν απέναντι στην Άγκυρα, ψηφίζουν, καταψηφίζουν, δημιουργούν ειδήσεις, επηρεάζουν εξελίξεις, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο.
Για παράδειγμα, η πρωτοβουλία για να ανοίξει σημείο διέλευσης στην Οδό Λήδρας, απαιτούσε να κατεδαφιστεί η γέφυρα –ως τρόπος για να ανοίξει το οδόφραγμα. Αυτό προσέκρουσε στις αντιδράσεις του Γενικού Επιτελείου Στρατού στην Άγκυρα. Με μια δημόσια παρέμβασή του το τουρκικό Γ.Ε.Σ. διευκρίνισε ότι το οδόφραγμα γύρω από την οδό Λήδρας «βρίσκεται υπό τον έλεγχο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων σύμφωνα με το άρθρο 10 του συντάγματος της ΤΔΒΚ…». Ο Μ. Α. Ταλάτ υποχρεώθηκε να πάει για δύο ώρες στα γραφεία του Γ.Ε.Σ. στην Άγκυρα (5 Ιανουαρίου 2007, ώρα 9.30 με 11.30 πμ) «για να ενημερωθεί για τις απόψεις των στρατιωτικών» σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Γ.Ε.Σ. Ο τότε ΥΠΕΞ Α. Γκιουλ συνόδευσε τον Ταλάτ στη συνάντηση αυτή. Το σημείο διέλευσης τελικά άνοιξε. Άλλο παράδειγμα συνδέεται με το σχεδιασμό του «Χάρτη Ανάν» στο εδαφικό. Ενώ η τουρκική ηγεσία ζητούσε μια πιο «ευθύγραμμη» τ/κ ζώνη, είναι η τ/κ ηγεσία που επέβαλε τις δύο γραμμές προς το Πέργαμος και την Λουρουτζίνα με το επιχείρημα «έτσι ενώνουμε την τ/κ ζώνη με δύο περιοχές που διαβιούν αγωνιστές του 1964».
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η τ/κ κοινότητα αξιοποιεί το εύρος των δυνατοτήτων της για να δώσει ώθηση στις επιδιώξεις της. Η ψήφος στον Μ. Ακιντζί αποτελεί το συγκριτικά πιο δυνατό μήνυμα αλλαγής, καθώς ο νέος τ/κ ηγέτης είναι ένας συνεπής υπερασπιστής του «κυπριωτισμού» ως βασικού συστατικού στην προσπάθεια για την επανένωση της νήσου. Μέσα σε συγκεκριμένα δεδομένα καταθέτει μια πρόταση που κερδίζει το 60% των τ/κ με μια Τουρκία που παρακολουθούσε ουδέτερα ή και με απορία την εξέλιξη της ψηφοφορίας. Αν όλα είναι η Τουρκία και αν όλα είναι ακίνητα, τότε γιατί έχασε ο Έρογλου;
Σε πολύπλοκα διαμορφωμένες συνθήκες, η ρεαλιστική ανάγνωση της πραγματικότητας βοηθά να κατανοήσουμε πού βρισκόμαστε και πώς θα προχωρήσουμε. Η ανατροπή αυτής της κατάστασης πραγμάτων που συνδέεται με την ιδιόμορφη σχέση Τουρκίας-τ/κ, μπορεί να γίνει μόνο μετά την επίλυση του κυπριακού. Κάθε άλλη ανάλυση, απλώς θέτει την άμαξα πριν από το άλογο και περιπλέκει τις δυνατότητες επίλυσης. Η σημερινή κινητικότητα στο κυπριακό προκύπτει από την απόφαση των τ/κ να απορρίψουν τις υποκριτικές αναφορές Έρογλου σχετικά με την επίλυση του κυπριακού και να δώσουν πολιτική ισχύ στον συνεπή υποστηρικτή της επίλυσης Μ. Ακιντζί.
