Η πολιτική τιμολόγησης φαρμάκων, ένας βασικός άξωνας της παροχής Δημόσιας Υγείας, απαιτεί παρεμβάσεις που στοχέυουν σε αποτελεσματική και κοινωνική δίκαιη χρήση των πόρων. Η τρέχουσα τιμολόγηση των φαρμάκων με βάση τον μέσο όρο των τριών ελαχίστων τιμών στην Ε.Ε. και Ελβετία είναι αναποτελεσματική, αποτυγχάνοντας να προσφέρει ένα επαρκές εργαλείο για την εκλογικεύση της δαπάνης.
Η μόνη διέξοδος είναι η χρήση μελετών όπως η Ανάλυση-Κόστους-Αποτελεσματικότας (ΑΚΑ) (Cost-Effectiveness Analysis), διαδεδομένη στην Δ. Ευρώπη, Β. Αμερική. Συνήθως, κάθε νεοεισερχόμενο φάρμακο συγκρίνενται με το τρέχον φάρμακο επιλογής αναφορικά με το κόστος και την αποτέλεσματικότητα του.
Η διαφορά του κόστους υπολογίζεται ανάμεσα στο νεοεισερχόμενο και το τρέχον φάρμακο. Στοιχεία κλινικής αξιολόγησης, συχνά, εξάγωμενα από διάφορα εργαλεία (π.χ., απλές/συστηματικές ανασκοπήσεις βιβλιογραφίας, κίνδυνος-καρδιό-αγγειακού-συμβάν/έτος) χρησιμοποιούνται για να υπολογισθεί η αποτελεσματικότητα, συνήθως, εκφραζώμενη ως Προσαρμοσμένα-Ποιοτικά-Έτη-Ζωής (ΠΠΕΖ) (Quality-Adjusted-Life-Years, QΑLΥ) για κάθε ένα από τα δύο φαρμάκα.
Το ΠΠΕΖ είναι ένας δείκτης μέτρησης της εκροής “υγείας“ που παράγεται από ιατρό-φαρμακευτικές τεχνολογίες, ενσωματώνοντας την προσδοκώμενη επιμύκηνση ζωής και ποιότητα αυτής. Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι μάλλον σαφές. Το δεύτερο χαρακτηριστικό λαμβάνει υπόψιν τις επόμενες διαστάσεις της υγείας όπως: κινητικότητα (mobility), αυτοσυντήρηση (self-care), πόνος/δυσφορία (pain/discomfort), ανησυχίες/καταθλίψη (anxiety/depression), σύνηθεις δραστηριότητες (usual activities). Σε ένα ΠΠΕΖ, η κλίμακα τιμών διακυμαίνεται ανάμεσα στο ένα για άριστη υγεία και μηδέν για τον θάνατο.
Η διαφορά της αποτελέσματικότητας υπολογίζεται ανάμεσα στην καινούργια και την τρέχουσα φαρμακευτική παρέμβαση. Μελλοντικά ωφέλη (π.χ. η επιμήκυνση της ζωής κατά 20 μήνες) προεξοφλούνται, εκφραζόμενα σε τρέχουσες αξίες. Η διαφορά κόστους των δύο φαρμάκων σταθμιζόμενη με την διαφορά κλινικής αποτελεσματικότητας. Το τελικό μέτρο είναι ευρώ/ΠΠΕΖ.
Γενικά, η καινούργια φαρμακευτική παρεμβάση γίνεται δεκτή όταν ο τελικός λόγος είναι θετικός, εξοικονωμόντας χρήματα για την κοινωνία. Το μέτρο αυτό δεν είναι προσδιοριστικό, αλλά στοχαστικό, συνάρτηση μιας σειράς υποθέσεων σχετιζόμενες με κλινικούς κινδύνους, μαζί με άλλες συμπληρωματικές και/ή υποκατάστατες φάρμακευτικές παρεμβάσεις και την γενικότερη αβεβαιότητα.
Μια τέτοια εξοικονόμηση χρημάτων απαιτεί να υπάρχει ένα κοινό μέτρο κρίσης, συνάρτηση διαφόρων παραμέτρων (π.χ. κοινωνικοί λόγοι), σε νομισματικές-μονάδες/ΠΠΕΖ. Νέες κλινικές τεχνολογίες είναι αποδεκτές όταν η αξία τους δεν υπερβαίνει κάποιο κριτικό όριο. Παραδειγματικά, νέες φαρμακευτικές και κλινικές τεχνολογίες άνω των £30.000/ΠΠΕΖ στο εθνικό σύστημα υγείας του Η.Β., $50.000/ΠΠΕΖ στη δημόσια ασφάλιση (Medicare) των ΗΠΑ είναι μη αποδεκτές.
Έστω πως υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές θεραπείες για καρκίνο-γαστρεντερικού. Η μία προσφέρει 6 επιπρόσθετους μήνες ζωής (δηλ. 0.5) με κόστος θεραπείας €5.000. Το επιπρόσθετο κόστος αυτής σε σύγκριση με την τρέχουσα είναι €10.000/ΠΠΕΖ. Η άλλη θεραπεία προσφέρει 12 επιπρόσθετους μήνες ζωής (δηλ. 1.0) με κόστος €12.000/ΠΠΕΖ. Η επιτροπή έχει ένα σαφή μέτρο σύγκρισης θεραπείων και, ίσως, μαζί με άλλους παράγοντες (π.χ. κοινωνικοί), μπορεί να αποφασίσει ποιά θεραπεία θα προκρίνει, συμβάλλωντας στην εκλογίκευση της φαρμακευτικής δαπάνης.
Η ανάληψη τέτοιων μελετών απαιτεί να συσταθούν αυτόνομοι και λειτουργικά ανερξάτητοι οργανισμοί, όπως αλλού (π.χ. Η.Β.).
Ένας από τους στόχους θα είναι η παραγωγή κλινικών oδηγίων για ιατρονοσηλευτικά θέματα, εμπλουτισμένες από ημεδαπά και αλλοδαπά επιδημιολογικά στοιχεία κλπ, περιοριζόντας τις συνέπειες της προκλητής ζήτησης υπηρεσίων υγείας. Η συνακόλουθη δημιουργία κλινικών πρωτοκόλλων, επίσης, θα συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσίων.
Ένας άλλος στόχος θα είναι στην παροχή τεχνικής υποστήριξης στα οικονομικά υγείας, συνεργαζόμενος στενά με αντίστοιχες ακαδημαϊκές μονάδες και ιδιωτικούς οργανισμούς. Η πλούσια αποκτηθείσα τεχνογνωσία στην ΕΣΔΥ μπορεί να συμβάλει μέγιστα στην υποστήριξη αυτής της αποστολής.
Οι παραπάνω στόχοι, μέσα από συνέπεια, υπευθυνότητα και αξιοκρατία, θα συμβάλουν στην βελτίωσης των υπηρεσίων υγείας, προάγωντας την κοινωνική συνοχή.
