Το ζήτημα είναι πολυδιάστατο και δεν άπτεται μόνο αισθητικού ενδιαφέροντος, καθώς η έννοια της θέσης στάθμευσης είναι μείζονος σημασία για τον πολίτη. Ωστόσο, η κρισιμότητα της κατάστασης που θα έπρεπε να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη τόσο από τους ιδιοκτήτες των «αφημένων σην τύχη τους» Ι.Χ., όσο και από τις αρμόδιες υπηρεσίες που αναλαμβάνουν την απόσυρση των εν λόγω οχημάτων, άπτεται στην επικινδυνότητα που ενέχουν για τη δημόσια υγεία.
Τα εγκαταλελειμένα αυτοκίνητα αποτελούν εστίες μόλυνσης λόγω της συσσώρευσης απορριμμάτων από την ακινησία και σημαντική πηγή δημιουργίας αποβλήτων με σοβαρές ρυπαντικές επιπτώσεις (σκουριές, λάδια, υγρά φρένων). Συχνά δε, αποτελούν την αιτία για την πρόκληση ατυχημάτων για διερχόμενους πεζούς και οδηγού, ενώ δεν είναι λιγες οι περιπτώσεις που ένα εγκαταλελειμμένο όχημα εμποδίζει τη διέλευση ανθρώπων με αναπηρία ή ακόμη και την προσπέλαση πυροσβεστικών οχημάτων και απορριμματοφόρων.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, 4.000 εγκαταλελειμμένα οχήματα έχουν εμφανιστεί από τις αρχές του 2010 κυρίως, σε περιοχές γύρω από το κέντρο (Παγκράτι, Αμπελόκηποι, Πατήσια, Νέος Κόσμος και Κυψέλη), ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι τα παρατημένα αυτά αυτοκίνητα καταλαμβάνουν παραπάνω από επτά στρέμματα χώρου.
Κατά τη διάρκεια του 2011, αποσύρθηκαν συνολικά 1.927 οχήματα από τα όρια του Δήμου της Αθήνας, τα οποία παραδόθηκαν είτε στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημόσιου Υλικού (ΟΔΔΥ) είτε στις εταιρείες για την ανακύκλωση των οχημάτων τέλους ζωής.
Την ίδια ώρα, όπως αποκαλύπτουν στοιχεία της Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Ελλάδος (μη κερδοσκοπική εταιρεία που εποπτεύει τις επιχειρήσεις ανακύκλωσης αυτοκινήτων), την τελευταία τριετία οι δημοτικές αρχές συνέλεξαν από τους δρόμους όλης της Ελλάδας και έδωσαν για ανακύκλωση 25.734 εγκαταλειμμένα αυτοκίνητα.
Πότε θεωρείται ένα όχημα εγκαταλελειμμένο
Για να θεωρηθεί ένα όχημα εγκαταλελειμμένο θα πρέπει να πληροί μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
- Να είναι εγκαταλελειμμένο σε δημόσιους, δημοτικούς ή κοινοτικούς δρόμους, στους οποίους απαγορεύεται η στάθμευση, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 30 ημέρες
- Να είναι εγκαταλελειμμμένο σε άλλους δημόσιους, δημοτικούς ή κοινοτικούς ή λιμενικούς κοινόχρηστους ή μη χώρους και οδούς για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 90 ημέρες, και χωρίς την άδεια της αρμόδιας Αρχής
- Να είναι εγκαταλελειμμένο σε ιδιωτικούς χώρους χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη του χώρου
- Να αποτελεί γενικά κίνδυνο για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των κατοίκων, καθώς και για τη δημόσια ή ιδιωτική περιουσία, ιδίως όταν λόγω της κατάστασης στην οποία βρίσκεται δεν δύναται να ανταποκριθεί στον σκοπό για τον οποίο προορίζεται.
Διαδικασία περισυλλογής σύμφωνα με το Π.Δ. 116/2004
Ο χαρακτηρισμός των οχημάτων ως εγκαταλελειμμένα και οι σχετικές ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσουν οι ΟΤΑ για τον εντοπισμό και την απόσυρσή τους περιγράφονται με σαφήνεια στο Προεδρικό Διάταγμα 116/2004.
Όπως ορίζεται σε αυτό, η διαδικασία συλλογής εγκαταλελειμμένων οχημάτων είναι η ακόλουθη:
- Η αρμόδια υπηρεσία του Δήμου εντοπίζει τα οχήματα και επικολλά αυτοκόλλητο με τον χαρακτηρισμό «εγκαταλελειμμένο».
- Μετά από 15 ημέρες, 1) ενημερώνει την ΕΛ.ΑΣ. και άλλες υπηρεσίες ώστε να ερευνηθεί εάν πρόκειται για όχημα που εκλάπη ή απασχολεί τις αρχές, 2) εάν το όχημα έχει πινακίδες, αναζητά τον νόμιμο κάτοχο για να ενημερώσει αυτόν και την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΟΙΚ.
- Μετά από 45 ημέρες, εάν δεν το αποσύρει ο ιδιοκτήτης ή δεν υπάρχει εμπλοκή από τις Υπηρεσίες Ασφαλείας, το όχημα περιέρχεται στην κατοχή του Δήμου.
- Στη συνέχεια, παραδίδεται σε σύστημα συλλογής «οχημάτων στο τέλος κύκλου ζωής τους» όπου και για 10 ημέρες μπορεί να το ανακτήσει ο ιδιοκτήτης, αλλιώς παίρνει το δρόμο για την ανακύκλωση.
Στη συνέχεια, το αυτοκίνητο θα αποθηκευτεί στο χώρο που θα επιλέξει ο Δήμος για ένα μήνα. Αν ο ιδιοκτήτης του θελήσει να το παραλάβει θα πληρώσει εύλογο πρόστιμο και το ανάλογο τέλος αποθήκευσης, αλλιώς το αυτοκίνητο μετά το πέρας ενός μήνα οδηγείται προς την καταστροφή του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εκάστοτε δήμος, οι πολίτες, αλλά και το ίδιο το περιβάλλον έχουν θετικές απολαβές από την όλη διαδικασία, η οποία –παρεπιμπτόντως- είναι πολύ απλούστερη για τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα που δεν έχουν πινακίδες. Συγκεκριμένα, ο δήμος κερδίζει 51 ευρώ από την ανακύκλωση κάθε οχήματος, ενώ 10 κιλά ορυκτελαίων, 40 κιλά εύφλεκτων ελαστικών, επτά κιλά μολύβδου, έξι κιλά ψευδαργύρου και ένα κιλό αμιάντου γλιτώνει το περιβάλλον από κάθε ανακυκλωμένο όχημα. Παρόλα αυτά, σημαντικό εμπόδιο αποτελεί η απροθυμία των ίδιων των οδηγών να συνεργαστούν. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόλις αντικρίζουν την ειδοποίηση απλώς μετακινούν το όχημα σε άλλη περιοχή ή αφαιρούν το χαρτάκι ώστε να κερδίσουν χρόνο. Ωστόσο, το βασικότερο στατιστικό όλων είναι ότι ελευθερώνεται μία νέα θέση πάρκινγκ για κάθε δύο οχήματα που απομακρύνονται.
Ακριβώς όμως, λόγω του σημαντικού οικονομικού όφελους, έχουν κάνει την εμφάνισή τους επιτήδειοι, οι οποίοι κλέβουν τα συγκεκριμένα αυτοκινήτα από επιτήδειους, που τα κλέβουν και τα προωθούν για ανακύκλωση.
Όσοι, λοιπόν, γνωρίζουν ότι υπάρχουν εγκαταλελειμμένα οχήματα στην περιοχή τους, μπορούν να τα καταγγείλουν στον τετραψήφιο αριθμό 1960 της γραμμής καθαριότητας του δήμου Αθηναίων.
Χωρίς κόστος
Οι ιδιοκτήτες των οχημάτων είναι υποχρεωμένοι να τα μεταφέρουν και να τα παραδίδουν οι ίδιοι, χωρίς κανένα κόστος, σε εγκεκριμένα σημεία συλλογής, τα οποία πρέπει να είναι συμβεβλημένα με εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, απ’ όπου και θα πάρουν το απαραίτητο πιστοποιητικό καταστροφής, το μόνο νόμιμο έγγραφο για την αποταξινόμηση του αυτοκινήτου. Στο εξής, αυτά τα παροπλισμένα αυτοκίνητα, όπως και πολλά άλλα προϊόντα που φτάνουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους, καθίστανται πηγή πρώτων υλών, εξαρτημάτων και ανταλλακτικών. Στο πλαίσιο της κοινοτικής οδηγίας, μάλιστα, η επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση αυτή πρέπει μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2015 να φτάνει τουλάχιστον το 95% κατά μέσο βάρος ανά όχημα και η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση να φτάνει το 85%.
Από όλα τα παραπάνω, προκύπτει το συμπέρασμα ότι η εγκατάλειψη των οχημάτων στην Αθήνα, αλλά και σε μεγάλους δήμους της Ελλάδας είναι ένα πολυσήμαντο γεγονός. Εκτός από το ότι αφαιρούνται ζωτικοί χώροι στάθμευσης, οι δρόμοι μετατρέπονται σε «νεκροταφεία» αυτοκινήτων, με αποτέλεσμα την αισθητικά άσχημη εικόνα της πόλης. Επιπλέον, αποτελούν εστία μόλυνσης και καταλαμβάνουν πολύτιμες θέσεις στάθμευσης, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ δεν μπορεί να παραλυφθεί και η αρνητική εικόνα που δίνουν στο αστικό τοπίο, καθώς πολλές φορές είναι σταθμευμένα σε πλατείες ή σε σημεία τουριστικής σημασίας.
