Πάντα υπήρχε η ελπίδα ότι η κατανόηση μεταξύ ηγετών διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων θα οδηγούσε σε ειρήνη και συνεργασία. Μία από τις πρώτες προσπάθειες σχεδιάστηκε και συγκαλέστηκε από τον Άκμπαρ, τον Μογγόλο αυτοκράτορα της Ινδίας. Το 1578, έχτισε το «Τάρντα-Κχάνα» (το Σπίτι της Συζήτησης) και κάθε απόγευμα Πέμπτης κατά τους χειμερινούς μήνες προήδρευε σε συμβούλια όπου συγκεντρώνονταν εκπρόσωποι των θρησκειών της Ινδίας.
Πιο κοντά στους καιρούς μας, η πρώτη συνεδρίαση του Παγκόσμιου Κοινοβουλίου Θρησκειών πραγματοποιήθηκε στο Σικάγο για 17 ημέρες τον Σεπτέμβριο του 1893 και τελείωσε με τους 4.000 συμμετέχοντες να ψάλλουν «Ειρήνη στη Γη, καλοσύνη στους ανθρώπους». Ο Βιβεκάναντα στον λόγο του είδε ένα τέλος στον «σεχταριμό, τη μισαλλοδοξία και τον φρικτό απόγονό της, τον φανατισμό… Εύχομαι ολόψυχα ότι η καμπάνα που σήμανε σήμερα το πρωί προς τιμήν αυτού του συνεδρίου, να είναι το προμύνημα του θανάτου κάθε φανατισμού, κάθε δίωξη με σπαθί ή με στυλό, και σε όλα τα ανελέητα αισθήματα μεταξύ ανθρώπων που κατευθύνουν τον δρόμο τους προς τον ίδιο στόχο». (1)
Μετά από την καταστροφή που προκάλεσε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και τη δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών, η Ένωση Θρησκευτικής Ειρήνης που ιδρύθηκε από τον Άντριου Καρνέγκι το 1928 πραγματοποίησε ένα πολυθρησκευτικό συνέδριο στη Γενεύη με επροσώπους από θρησκείες και γραμματειακό προσωπικό από την Ένωση για «να επινοηθούν τρόποι με τους οποίους άνθρωποι όλων των θρησκευτικών δογμάτων να μπορούν να συνεργαστούν για να αφαιρέσουν τα υπάρχοντα εμπόδια για την ειρήνη· για να τονωθεί η διεθνής συνεργασία για την ειρήνη και τον θρίαμβο του σωστού· για να εξασφαλιστεί η διεθνής δικαιοσύνη, να αυξηθεί η καλοσύνη, και έτσι να έρθει σε όλο τον κόσμο μια πληρέστερη κατανόηση της αδερφότητας του ανθρώπου».
Ο Κομφουκιστής Κινέζος εκπρόσωπος Δρ. Τσεν Χουάνγκ-Τσανγκ τόνισε ότι «υπάρχουν τμήματα των εδαφών, αλλά όχι των λαών αφού όλοι οι άνθρωποι ανήκουν σε μία οικογένεια. Ως εκ τούτου, οι λαοί του κόσμου, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, θα έπρεπε να μεταναστεύουν ελεύθερα και να μην αποκλείονται από κανένα έθνος. Αυτό είναι ένα θεμελιώδες μέσο για την ενοποίηση όλου του κόσμου.»
Ο εκπρόσωπος του Θρησκευτικού Συνδέσμου της Ιαπωνίας, Καθηγητής Τ. Τομοέντα, παρουσίασε ένα ψήφισμα από το Ιαπωνικό Θρησκευτικό Συνέδριο του 1928 το οποίο δήλωνε «Η διεθνής ειρήνη είναι βασική προϋπόθεση για την ευημερία της ανθρωπότητας. Η Κοινωνία των Εθνών είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Το Συνέδριο θεωρεί πως όλες οι κυβερνήσεις πρέπει να προσπαθήσουν να διευθετήσουν τα διεθνή προβλήματα μέσω διεθνούς συνεργασίας βασισμένης σε μια διπλωματία που παίρνει ζωή από τις αρχές και το πνεύμα του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών.» (2)
Έχει ειπωθεί ότι το κουράγιο δεν βρυχάται πάντα. Κάποιες φορές το κουράγιο είναι η ήρεμη φωνή στο τέλος της ημέρας που λέει «θα δοκιμάσω ξανά αύριο». Η διαδικασία επίτευξης ειρήνης απαιτεί πνεύμα συμφιλίωσης, μια γνήσια πρόθεση για αναζήτηση κοινού εδάφους. Οι θρησκευτικές οργανώσεις, ως κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις, είναι συχνά παγιδευμένες σε έναν «διάλογο κωφών» εκτός αν αναβαθμίσουμε τα μέσα επικοινωνίας μας ώστε να σεβόμαστε τους φόβους και τις ανάγκες των άλλων.
Σήμερα αντιμετωπίζουμε την πρόκληση να δημιουργήσουμε μια παγκόσμια κοινότητα βασισμένη σε μια αίσθηση, σε έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων, ενός προσδιορισμού ως πολίτες του κόσμου. Στο παρελθόν, η ιδιότητα του μέλους μιας φυλής, η εθνική ασφάλεια, η φυλετική συγγένεια, και η θρησκευτική κοινότητα έχουν όλες αποδειχθεί ικανές να δημιουργήσουν μία αίσθηση ταυτότητας που επιτρέπει στον καθένα να προχωρήσει πέρα από τον ατομικό εγωκεντρισμό. Ωστόσο, συχνά αυτές οι ταυτότητες έχουν χτιστεί στειάζοντας σε μια νοοτροπία του «εμείς-μαζί» ενάντια σε «αυτούς-εκεί». Η φυλή μου αποκλείει τους άλλους από τον ορισμό του τι είναι η φυλή μου. Σήμερα, βλέπουμε επίσης έναν θρησκευτικό «φυλετικό-εθνικισμό» που ενισχύει τον διαχωρισμό «εμείς/αυτοί». Δεν θα είναι εύκολο να προσπεράσουμε αυτές τις αντιπαραθέσεις. Η Παγκόσμια Εβδομάδα Διαθρησκευτικής Αρμονίας μας δίνει την ευκαιρία για μια ρεαλιστική ματιά στα βήματα που πρέπει να κάνουμε.
Notes
1)Minot J. Savage The World’s Congress of Religions (Boston: Arena Publishing Co. 1893)
2) The Church Peace Union. The World’s Religions Against War (New York: Church Peace Union, 1928)
