Στόχος της βιομηχανικής επανάστασης ήταν το ξημέρωμα μια εποχής, όπου η μάζα θα διέθετε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, οι άνθρωποι θα είχαν την ευκαιρία να μορφωθούν και διασκεδάσουν, κάτι που είχε τόσο πολύ στερηθεί η ανθρωπότητα μέχρι τότε.
Φαίνεται ωστόσο ότι στην πορεία χάσαμε την χαρά της ζωής και την απόλαυση των απλών πραγμάτων, γεγονός που μας στέρησε κάθε αίσθηση αθωότητας. Το ερώτημα όμως είναι, γιατί τελικά συνέβη αυτό;
Ποιο είναι το μαγικό συστατικό της ευτυχίας;
Μπορεί να ναι κάτι τόσο απλό, όπως για παράδειγμα η μουσική;
Την χρυσή εποχή των ηρώων της αρχαίας Ελλάδας, ο Ορφέας ήταν ο κατεξοχήν μουσικός που με το τραγούδι και τη μουσική του μάγευε τα δέντρα, τα πουλιά, τα ποτάμια και τα βουνά. Ο Ορφέας έπαιζε τη μουσική του ξαπλώνοντας στην όχθη μιας ρεματιάς, κάτω από τον ίσκιο που του πρόσφεραν τα επιβλητικά ψηλά κυπαρίσσια του βουνού. Τα κυπαρίσσια, που ξεπηδούσαν από τη γη, λες και κάποιος αρχαίος θεός είχε μπήξει τα δάχτυλά του στο χώμα, που έμοιαζαν με σπασμένους κίονες εγκαταλελειμμένου ναού που ο χρόνος και οι κισσοί τους είχαν αγκαλιάσει. Εκεί ο Ορφέας έπαιζε τη μουσική του περικυκλωμένος από τις νύμφες του ποταμού που μαγεύονταν από το τραγούδι του.
Ο Ορφέας όμως ήταν ο γιός μιας νύμφης που δόξασε την εποχή του με την παρουσία του. Ποιος όμως είναι ο δικός μας Ορφέας; Ποιος θα τραγουδήσει για μας στον ειδυλλιακό και βουκολικό παράδεισο του υποσυνείδητού μας;
Η λέξη ‘μουσική’ είναι ελληνική και σημαίνει την τέχνη των μουσών. Η τέχνη αυτή αποτέλεσε την πρώτη γλώσσα της ανθρωπότητας κι αυτό γιατί πολύ πριν αρχίσουν οι άνθρωποι να μιλάνε, άκουγαν τους ήχους της φύσης και προσπαθούσαν να τους μιμηθούν, αναπτύσσοντας εν τέλει τη γλώσσα. Ως εκ τούτου, η μουσική συνδέεται άρρηκτα με δυο από τους σημαντικότερους βιολογικούς μηχανισμούς αντίληψης του ανθρώπου· τον ήχο και την ακοή.
Έτσι λοιπόν η μουσική αποτελεί την πρωταρχική βιολογική γλώσσα της ανθρωπότητας και λειτουργεί σαν κοινωνικό συγκολλητικό. Χρησιμοποιείται μέσω της μουσικοθεραπείας για να βελτιώσει την φυσική, συναισθηματική, νοητική, κοινωνική, αισθητική και πνευματική ευεξία των ανθρώπων και κατά συνέπεια την γνωστική λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Εάν λοιπόν η μουσική είναι τόσο σημαντική, γιατί έχει πλέον χάσει την εξέχουσα θέση της στον πολιτισμό μας;
Παρόλο που παρατηρούμε μια καθημερινή έξαρση στις γεωπολιτικές διαμάχες, οι παγκόσμιοι ηγέτες δεν έχουν αποπειραθεί ούτε μια φορά να επικοινωνήσουν μέσω της πρωταρχικής, πρόσχαρης αυτής γλώσσας που λέγεται ‘μουσική’. Αντιθέτως, ο πρόεδρος Ομπάμα ανταλλάσει πολιτικά βέλη με τον Ιρανό ηγέτη Αχμαντινετζάντ, η Άγκελα Μέρκελ εκτοπίζει τον Φρανσουά Ολάντ στην μεταξύ τους ‘ευρωπαϊκή’ έριδα που ξέσπασε εξαιτίας των διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών θεωριών τους και ο αναίσχυντος Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν εξακολουθεί να διατηρεί υψηλούς τόνους με τον Έλληνα πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, σχετικά με το Αιγαίο.
Ελλείψει του θείου δώρου της μουσικής, οι ηγέτες μας και η μέσης ηλικίας άρχουσα τάξη ανάδευαν ανέκαθεν τις καταστάσεις και προκαλούσαν τις εντάσεις και την δυστυχία στον κόσμο μας, δημιουργώντας πείνα, πολέμους και εξαθλίωση.
Πως όμως χάσαμε το χάρισμα της μουσικής;
Η απάντηση φυσικά έγκειται στην αθωότητα· στην παιδική αθωότητα. Την αθωότητα που είχαμε κάποτε σαν παιδιά, τότε που ο παγωτατζής πέρναγε έξω από το σπίτι μας, χτυπώντας το κουδούνι του για να αναγγείλει την άφιξή του, και οι γονείς μας μας έδιναν ψιλά για να αγοράσουμε ένα παγωτό, ενώ όλα τα παιδιά της γειτονιάς μαζεύονταν γύρω από τον παγωτατζή για να απολαύσουν ένα παγωτό χωνάκι. Τότε που ο ήλιος έλιωνε αργά το παγωτό στα πρόσωπά μας. Ωστόσο, τότε δεν μας ένοιαζε αν το πρόσωπό μας γινόταν χάλια, δεν μας ένοιαζε αν ο κόσμος γελούσε μαζί μας· γιατί είχαμε την αθωότητα της νιότης.
Αυτό το πανέμορφο χάρισμα που επιτρέπει στον καθένα να αντιλαμβάνεται και να απολαμβάνει τα θετικά και όμορφα πράγματα αυτού του κόσμου χωρίς κακία και κυνισμό στην καρδιά του. Αυτό ακριβώς το χάρισμα της αθωότητας εξακολουθούν να έχουν τα παιδιά ενώ εμείς φαίνεται πως το χάσαμε (δυστυχώς) κατά την ενηλικίωσή μας.
Οι μούσες του Ολύμπου (οι εννέα κόρες του Δία) στέκονταν στο πλευρό της ανθρωπότητας από τους αρχαίους χρόνους, εμπνέοντας με τις τέχνες τους τις διαδεχόμενες γενιές, ανά τους αιώνες. Ενέπνευσαν την μοναδική μουσική του τσέμπαλου στην εποχή του Μπαρόκ, την κλασική μουσική και το μεγαλείο του Μπαχ, τη δύναμη του Μπετόβεν, τη μαγεία του Μότσαρτ και το πάθος των τσιγγάνων στη μουσική του Λιστ.
Προχωρώντας όμως και στη μοντέρνα εποχή, ενέπνευσαν την γαλήνια ομορφιά στην ‘Γαλάζια ραψωδία’ του Γκέρσουιν, το κομμάτι του Τζον Κολτρέιν ‘My favourite things’ το οποίο εξαγνίζει καθαρτικά την ψυχή αλλά και τους εκπληκτικούς συνθέτες της σύγχρονης εποχής όπως ο Μίκης Θεοδωράκης.
Από την εποχή του Ορφέα μέχρι και σήμερα, η ανθρωπότητα είναι οπλισμένη με το θείο δώρο του μουσικού ταλέντου δημιουργώντας μια πραγματικά ‘Αέναη γιορτή’. Και όπως λέει ο Έρνεστ Χέμινγουέι: ‘Το φθινόπωρο ήξερες ότι θα είσαι θλιμμένος. Μέρος του εαυτού σου πέθαινε κάθε χρόνο όταν τα φύλλα έπεφταν από τα δέντρα και τα κλαδιά τους έμεναν γυμνά κόντρα στον άνεμο και το κρύο, μέσα στο χειμωνιάτικο φως. Πάντα όμως ήξερες ότι θα έρθει η άνοιξη, όπως ήξερες ότι το ποτάμι θα ξανακυλήσει όταν δεν θα ναι πια παγωμένο. Όταν όμως η κρύα βροχή δεν σταματούσε και σκότωνε την άνοιξη, ένιωθες σαν να πέθαινε ένας νέος άνθρωπος χωρίς κανέναν λόγο.’
Το πνεύμα της ανθρώπινης ανθεκτικότητας και αναγέννησης αποτελεί το τελευταίο μας οχυρό ενάντια στη δύναμη της ήττας και του κυνισμού. Το πνεύμα αυτό είναι μια αστείρευτη πηγή δύναμης που έχει καταγραφεί στο DNA μας, και με την ελπίδα αυτή ο άνθρωπος έχει την ευκαιρία να ξαναβρεί την αθωότητα της νιότης του.
Που όμως θα ψάξουμε για την χαμένη μας αθωότητα;
Στα παιδιά φυσικά. Στους νέους ανθρώπους αυτού του κόσμου που με τη χαρά και την αθωότητα στην καρδιά τους τραγουδούν τα τραγούδια τους και αδημονούν να έρθει το σαββατόβραδο για να ελαφρύνουν την ψυχή τους. Αδημονούν να βάλουν τα καλά τους και να βγουν να χορέψουν, να γίνουν ένα με την λικνιζόμενη μάζα, να ζαλιστούν από τα λέιζερ που χρωματίζουν τον χώρο γύρω τους και αντανακλούν στους εξαερισμούς του μαγαζιού. Αδημονούν να χοροπηδήσουν στους εύθυμους, χορευτικούς και γεμάτους χρώματα ρυθμούς του DJ ο οποίος παίζει μουσική, την στιγμή που το κοινό μπροστά του κουνάει στον αέρα φωσφορίζοντες ράβδους και όλων τα πρόσωπα είναι καταϊδρωμένα αλλά λάμπουν από ευτυχία.
Υποτάσσοντας το εγώ μας και μπαίνοντας στη θέση των παιδιών μας, ίσως τελικά να έχουμε μια ευκαιρία να ξαναβρούμε την παιδική μας αθωότητα και κατά συνέπεια τη μαγεία της μουσικής. Γιατί ο Ορφέας ζει ακόμα, μέσα από κάθε DJ αυτού του κόσμου.
Τι θα συνέβαινε εάν οι ηγέτες του κόσμου αποφάσιζαν να θέσουν τα επιχειρήματά τους και να λύσουν τις διαφορές τους μέσα από τη μουσική και το χορό αντί των πολιτικών τους αντιπαραθέσεων;
Φανταστείτε την Άγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ να ανέπτυσσαν τις ευρωπαϊκές διαφορές τους μέσα από έναν ευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού. Η Άγκελα Μέρκελ θα τραγουδούσε το ‘Take my breath away ‘ των Berlin και ο Φρανσουά Ολάντ θα της απαντούσε με το ‘The wind of change’ των Scorpions. Φανταστείτε τον Αμερικανό πρόεδρο να ανταγωνίζεται τον Ιρανό πρόεδρο Αχμαντινετζάντ, σε διαγωνισμό break-dance, ή να του τραγουδάει το ‘You got it-The right stuff’ των New Kids on the Block και ο Αχμαντινετζάντ να του απαντάει με το ‘Ice Ice Baby’ του Vanilla Ice. Τέλος φανταστείτε τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν να διευθετεί τις διαφορές του με τον Έλληνα πρωθυπουργό σε έναν διαγωνισμό ζεϊμπέκικου.
Ο κόσμος δεν θα ήταν πολύ καλύτερος εάν οι διαφορές διευθετούνταν με την μουσικοθεραπεία αντί των άγονων εγωκεντρικών γεωπολιτικών παιχνιδιών;
Τώρα λοιπόν που γνωρίζουμε πώς να ξαναβρούμε την αθωότητά μας, όταν ξαναβρεθούμε σε κάποιο φιλόξενο μπαρ της πόλης όπως το ‘Skybar’ του ξενοδοχείου ‘Poseidon Hotel’ στο Παλαιό Φάληρο, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να απολαύσουμε ένα κοκτέιλ και να γείρουμε το βλέμμα μας στον νυχτερινό ουρανό, τον στολισμένο με ασημένιους αστερισμούς που λάμπουν σαν την ουρά παγονιού και φωτίζεται από τυχαία πεφταστέρια. Να κοιτάξουμε στο βάθος (ακριβώς μπροστά στα μάτια μας) τη Σαλαμίνα που διακρίνεται στον ορίζοντα και να φωτογραφίσουμε στο μυαλό μας την θρυλική ναυμαχία με τους Πέρσες.
Ή αν τυχών βρεθούμε στα βραχώδη τοπία της Σαντορίνης, τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε από το να μπούμε στο ξενοδοχείο ‘Suites of the Gods’ και να ζητήσουμε από τον ευγενέστατο Κρις που βρίσκεται πίσω από το μπαρ να μας φτιάξει ένα γευστικότατο μοχίτο, για να το απολαύσουμε αναπνέοντας τη μαγεία της νυχτερινής Καλντέρας και το άρωμα λεβάντας των κεριών που φέγγουν στην νύχτα και πέφτουν απαλά στον ωκεανό της ψυχής μας; Τέλος, αν βρεθούμε στο κλαμπ ‘Pure Platinum’ του Σύδνεϋ της Αυστραλίας θα διασκεδάσουμε με τους εκπληκτικούς DJs Κιέραν και Ντέιβιντ που περιτριγυρίζονται από τις νύμφες του χορού.
Η δύναμη της μουσικής και η ευτυχία που μπορεί να μας προσφέρει, ακόμα και η ικανότητά της να αλλάξει την παρούσα παγκόσμια γεωπολιτική κατάσταση, είναι στην ευχέρεια μας. Απλά, πρέπει να παραμερίσουμε τον κυνισμό μας και την σοβαροφάνειά μας και να ενδώσουμε στην αθωότητά μας. Έτσι όπως είναι πλέον τα πράγματα, δεν χάνουμε τίποτα να δοκιμάσουμε τη μουσικοθεραπεία. Έτσι κι αλλιώς έχουμε ήδη δοκιμάσει όλα τα άλλα!
Νίκος Λάιος, Βόρειο Σίδνεϋ, Αυστραλία.
Μετάφραση Αφροδίτη Ανδρειώτη
Αρχικό κείμενο:
ORPHEUS: THE DJ & THE BARTENDER
We live in an insecure,hollow world riven with chaos and strife, where instead of enjoying the fruits of the industrial revolution, modern life has become a little cynical,mechanical and lifeless.
Where the daily news flashes across CNN and Bloomberg spew out an endless stream of bad economic data, news,violence and protests; announcing the stagnation and end of the developed world.
The industrial revolution was meant to bring an age which brought free time to the masses, where people could educate themselves and enjoy a leisure time that humanity has not had thus far in its history.
But in the process, we seem to have lost the joy of living, in the partaking of the simple pleasures for its own sake,whereby the sense of innocence has left us; and the question has to be asked why is this so?
What is the magic ingredient?
Can it be that something so simple as music can restore our joy in life?
In the golden age of heroes of Ancient Greece, Orpheus was the pre-eminent musician, whose song and music would enchant the trees, birds, rivers and mountains; who would play his music whilst reclining by the side of some mountain stream under the shade of the flickering haunting cypress trees, like the fingers of some ancient god thrust through the earth like the broken columns of some long abandoned temple wreathed in ivy, with the river nymphs surrounding him enchanted by his song.
For Orpheus was the son of a muse, who graced his age with his presence; but who is our Orpheus? Who will sing for us in the idyllic, bucolic havens of our subconscious?
Music, which comes from the Greek ‘mousike’ (art of the muses) was the first language of humanity, for before we learnt how to speak, we listened to the sounds of nature and mimicked these sounds to eventually develop language; whereby music is intimately linked to two of our major biological perceptual attention devices – sound and hearing.
Therefore music is the first primal, biological language of all of humanity; whereby music is a social glue, where music is used as musical therapy to improve the physical, emotional, mental, social, aesthetic, and spiritual wellbeing of people: whereby music actually improves the cognitive functioning of our brain.
If music is so important, then why has it lost its pre-eminence in our world civilisation?
We see the geopolitical tensions increasing daily and yet our world leaders have not once communicated through the primordial joyful language of music; Where instead,President Obama is trading political shots with the Iranian leader Ahmadinejad,where Angela Merkel is the protagonist of Francois Hollande in their increasing EU feud due to their differing socio-economic theories;where the ever present tensions are kept high by the Turkish President Erdogan who boxes with the Greek Prime Minister Antonis Samaras over the Aegean to his great shame.
Bereft of the divine gift of music, our leaders and middle aged ruling class have consistently fumbled and have heaped tension and misery on this world of ours; causing famine,war and strife.
But how have we lost this gift of music?
The answer of course is innocence, the innocence of a child; like that time in our lives when we were children once and an ice-cream truck would pull up in front of our street with a jingle playing from its loud speakers announcing its arrival, and our parents would give us some change and the neighbourhood children would gather around the ice-cream truck consuming an ice-cream cone.
Where the sun would cause the choc-topped ice-cream cone to melt slowly to drip down our face; yet in that one moment in time,we didn’t care if our faces were messy, we didn’t care if people laughed at us, for we had the innocence of youth.
That beautiful faculty which allows one to perceive and enjoy the positive and beautiful things of this world without any evil or cynicism in our hearts; and it is this very faculty of innocence that we seem to lose as we became adults – to our great lament – and something that children still have.
The muses of Olympus – the nine daughters of Zeus – have been with humanity since the ancient times inspiring the procession of generations through the ages in the various arts: inspiring the the resonant chamber harpsichord music of the Baroque period; to classical music and the majesty of Bach,or the power of Beethoven,or the enchantment of Mozart, or to the gypsy passion of Liszt.
Then onward to the modern age to the serene beauty of Gershwin’s ‘Rhapsody in Blue’; or John Coltrane’s piece «My favourite things» which cleanses one’s psyche cathartically,and to the present age to magnificent composers such as Mikis Theodorakis.
From that day to this, humanity has been blessed with a panoply of musical talent and colour, a veritable ‘ Moveable Feast’, and if I may quote Ernest Hemingway;
«“You expected to be sad in the fall. Part of you died each year when the leaves fell from the trees and their branches were bare against the wind and the cold, wintery light. But you knew there would always be the spring, as you knew the river would flow again after it was frozen. When the cold rains kept on and killed the spring, it was as though a young person died for no reason.”
The spirit of human vitality and renewal is our last bastion against the forces of defeat and cynicism;one of the great wellsprings of power intertwined into our DNA, and with this hope,does man have a chance to rediscover its youthful innocence.
But where do we rediscover our innocence?
It is in our children, in the young people of this world, who with joy and innocence in their hearts sing their songs,and burn with impatience to cleanse themselves that one day of the week on a Saturday night; preening themselves and going out dancing in a swaying mass hypnosis with laser lights threading the air above them amongst the tendril wisps of the smoke machine ; jumping to the joy, light-filled dance music played by the DJ: while the crowd waves snapped luminous fluorescent glow sticks in the air,their sweat-drenched faces beaming with happiness.
So by subjugating our egos, and sitting at the feet of our children, man might just have a chance to rediscover youthful innocence, and therefore the magic of music; for Orpheus does live in this modern age , in every DJ of the world.
What would happen if the leaders of the world decided to settle their arguments and differences through music and dance rather than political conflict?
Imagine if Angela Merkel and Francois Hollande settled their EU differences in a’EU idol song contest’; Angela Merkel would sing «Take my breath away» by the musical group Berlin, and Francois Hollande would sing back to her ‘The wind of Changes ‘ by The Scorpions: or if the US President squared off against the Iranian President Ahmadinejad, and in a break-dancing contest, or sang ‘You got it- The right stuff’ by New Kids on the Block, and President Ahmadinejad sang back to Obama ‘Ice Ice Baby’ by Vanilla Ice; and finally,if the Turkish President Erdogan settled his differences with the Greek Prime Minister Samaras, in a best-of-three Greek ‘blues’ Zeibekiko dance-off contest.
Wouldn’t the world be a better place if its differences were settled by musical therapy rather than the infantile ego-centric geo-political games?
Now that our innocence has been rediscovered,whenever one finds oneself beached in some inviting inner city bar like the rooftop ‘Skybar’ at the ‘Poseidon Hotel’ at Paleo Faliro Athens; there would be no better choice than sipping on a Pina colada cocktail whilst reclining back on the roof-top open-air lounge under a canopy of silver constellations that flash like a Peacock’s tail whilst irregular shooting starts dissect the night-time sky; and where the Island of Salamis – right before one’s eyes in the distance – and its ancient Persian naval battle, plays out in the projector screen of our mind.
Or to find oneself beached in the top of the rocky cliff tops of Santorini, one could not ask for more than stopping in at the ‘Suites of the Gods’ health resort spa, and asking their friendly bartender Kris to make you a fresh herbal green Mojito cocktail,to sip slowly whilst inhaling the magic of the night time Santorini caldera,surrounded by lavender scented candles burning brightly ascending and descending falling gently into the ocean of our soul: or to the last stop at the ‘Pure Platinum’ club in Sydney Australia,entertained by the fabulous DJ’s Kieran and David, surrounding by their dancing nymphs.
The power of music and the joy that it can bring, or of its ability to change the present geo-political situation in our world is within our grasp, we just need to suspend our cynicism and mock-seriousness, and give in to our innocence; for as things are at present, trying this musical therapy cannot hurt at all, for we have tried everything else!
Nikos Laios,North Sydney,Australia
