Αλλά δε είχε σημασία γιατί η ΕΕ διέθεται μια βάσιμη εναλλακτική, σε περίπτωση που το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεν ήταν το αναμενόμενο. Και οι Ολλανδοί πολιτικοί υπέγραψαν τη μεταφορά της κυριαρχίας ούτως ή άλλως. Ως αποτέλεσμα πολλοί πολίτες στην Ολλανδία νοιώθουν προδομένοι από τους πολιτικούς τους και είναι ουσιαστικά αποκλεισμένοι από τη λήψη αποφάσεων στο προσεχές μέλλον. Το ίδιο μπορούμε να πούμε ότι ισχύει και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιρλανδία. Θα μπορούσε να υπάρχει κάποιος σκοπός πίσω από αυτά τα γεγονότα;
Στο πλαίσιο της ΕΕ και των κρατών – μελών της, όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Γαλλία, οι κυβερνήσεις μπορούν να συγκριθούν με ένα εργοστάσιο. Το εργοστάσιο διαθέτει μια διαδικασία λήψεως αποφάσεων. Οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες μπορούν να συγκριθούν με τους μηχανικούς που οργανώνουν και επιβλέπουν εξονυχιστικά, κάθε στάδιο της διαδικασίας λήψης μιας απόφασης για να εξασφαλίσουν την μέγιστη ποιότητα. Με αυτόν τον τρόπο η ΕΕ ισχυρίζεται ότι μπορεί να εγγυηθεί την ειρήνη και την ευημερία στην ήπειρό μας.
Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα σε αυτήν την προσέγγιση. Όπως και οι πραγματικοί μηχανικοί έτσι και οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες της ΕΕ, θεωρούν τους εαυτούς τους ειδικούς, και δεν πρόκειται να ακούσουν κάποιον που δεν είναι επίσης ειδικός. Όπως οι μηχανικοί στην πραγματικότητα, έτσι κι αυτοί, θεωρούν πως ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει, αν συμμετάσχει ένας παρείσακτος στην πολύπλοκη διαδικασία λήψης αποφάσεων που ονομάζεται κυβέρνηση. Η ΕΕ λοιπόν μοιάζει με ένα εργοστάσιο στο οποίο έχουν αναλάβει τον έλεγχο, οι μηχανικοί.
Εξαίρεση αποτελεί η Ελβετία. Σε αυτήν τη χώρα η κυριαρχία βρίσκεται στα χέρια του λαού. Με άλλα λόγια η Ελβετία ανήκει στους Ελβετούς. Οι πολίτες της χώρας διευθετούν τα προβλήματά τους με δημοψηφίσματα, ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Οι Ελβετοί δεν χρειάζονται το παράδειγμα μιας κάστας επαγγελματιών πολιτικών, πράγμα που θεωρώ αξιοσημείωτο. Επιπλέον, το πολιτικό σύστημα στην Ελβετία φαίνεται να αντιμετωπίζει με αρκετή δυσπιστία, αυτούς που κατέχουν την εξουσία.
Η Ελβετία δίνει μια διαφορετική όψη της πολιτικής, καθώς μπορούμε να παρομοιάσουμε την κυβέρνησή της με μια τράπεζα. Μέσα σε αυτήν την τράπεζα υπάρχει ένα τεράστιο θησαυροφυλάκιο στο οποίο φυλάσσεται ο συλλογικός πλούτος των πολιτών. Αυτός ο πλούτος δεν είναι άλλος από την κυριαρχία. Ως εκ τούτου, οι πολιτικοί έχουν κοινά χαρακτηριστικά με τους τραπεζίτες. Υπό αυτό το πρίσμα, γίνεται απόλυτα κατανοητό το γεγονός ότι οι Ελβετοί επιδεικνύουν μεγάλη δυσπιστία στους πολιτικούς κι αυτό γιατί οι πολιτικοί μπορούν να στοιχηματίσουν την κυριαρχία σε χαμένες συμφωνίες.
Ο συσχετισμός της πολιτικής με τις τράπεζες μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, το πολιτικό σύστημα σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Γερμανία, βασίζεται στην άρρηκτη σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολιτικούς και τους ψηφοφόρους, γεγονός στο οποίο έγκειται και η διαφορά ανάμεσα στις χώρες αυτές και την Ελβετία. Κάθε τέσσερα χρόνια, οι Ολλανδοί και οι Γερμανοί εξαναγκάζονται δια νόμου να δώσουν μια λευκή επιταγή στους πολιτικούς τους. Όμως τις τελευταίες δεκαετίες, οι πολιτικοί χρησιμοποιούσαν αυτές τις λευκές επιταγές για να μεταφέρουν τεράστια «ποσά» κυριαρχίας, σε (μυστικούς) λογαριασμούς στις Βρυξέλλες και το Στρασβούργο.
Προσπαθήστε να δείτε το γεγονός αυτό από την οπτική γωνία ενός Ελβετού. Δεν είναι δυνατόν ένας τραπεζίτης να δημεύει τις καταθέσεις κάποιου και μετά να περιμένει να τον ευχαριστήσει κιόλας. Οπότε πλέον παραμένει το εξής ερώτημα: μπορούμε ακόμα να μιλάμε για πολιτικά δικαιώματα τη στιγμή που ο λαός έχει χάσει την κυριαρχία του και περιορίζεται η επιρροή του στην πορεία και την κατεύθυνση της κοινωνίας; Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα ΜΜΜ στην Ελβετία είναι εξαιρετικά επικριτικά κατά της ΕΕ.
Η κριτική όμως έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελβετίας, και ο λαϊκισμός βρίσκεται σε έξαρση για περισσότερο από μια δεκαετία. Ο Αμερικανός συγγραφέας Τόμας Φρίντμαν θεωρεί ότι ο σύγχρονος λαϊκισμός είναι ένας τρόπος να απελευθερώσουν τα πνιγμένα τους αισθήματα οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι. Αναφέρεται στο κίνημα «Τσάι Πάρτυ» ως το κίνημα «Βραστήρας τσαγιού». Ωστόσο, στην Ευρώπη και την Αμερική, πολλοί ψηφοφόροι όχι μόνο εξαγριώνονται με τους πολιτικούς αλλά αρχίζουν να χάνουν την πίστη τους στο όλο σύστημα (ενδεικτικό είναι και το κίνημα «Κατάληψη της Wall Street» των τελευταίων ημερών).
Οι κυρίαρχοι πολιτικοί χειροτερεύουν την κατάσταση, καθώς θεωρούν τους εαυτούς τους ειδήμονες που μπορούν να διαχειριστούν όλες τις υποθέσεις με ελάχιστη επέμβαση από τη μεριά του λαού, και λειτουργούν βάσει αυτού του συμπεράσματός τους. Στον σύγχρονο κόσμο, το γεγονός αυτό αφενός εκλαμβάνεται ως αντιδημοκρατικό, αφ’ εταίρου δείχνει σημάδια διαφθοράς καθώς οι πολιτικοί κάποιες φορές δεν είναι ξεκάθαροι στους πολίτες σχετικά με τις συναλλαγές τους. Η κατάσταση αυτή ευνοεί τους λαϊκιστές οι οποίοι παρουσιάζονται ως η εναλλακτική λύση και πολλαπλασιάζονται στον δυτικό κόσμο.
Συνεπώς, τη σήμερον ημέρα ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύο ακραίες μορφές πολιτικής. Από τη μια έχουμε τους πολιτικούς που λειτουργούν σαν μηχανικοί και θεωρούν ότι μπορούν να κατασκευάσουν το μέλλον μας και από την άλλη, έχουμε τους λαϊκιστές πωλητές της πολιτικής, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι αναγνωρίζουν το συμφέρον των πολιτών. Η Ελβετία ωστόσο, μας προσφέρει μια μέση λύση ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα, καθώς οι πολιτικοί της μπορούν να συσχετιστούν με τους τραπεζίτες, οι οποίοι ρυθμίζονται από ανεξάρτητους πολίτες.
Μετάφραση Αφροδίτη Ανδρειώτη
Αρχικό κείμενο:
Suppose that one day a stranger knocks on your door. He or she shows you a legal document which resembles a novel. You open the booklet and look at legal mumbo jumbo of which you comprehend nothing. Then, the stranger requests your signature in the name of everlasting peace on earth. You take his pen into your hand, but first you ask what will happen if you sign. The stranger answers that he will claim ownership of your house. Will you accept the proposal of the stranger?
Something similar happened during the referendum in Holland in 2005. The EU came to Holland and requested that citizens in this country transferred their sovereignty to Brussels. But fact of the matter was that the EU already had Holland’s sovereignty in its pocket. The referendum in Holland therefore was pointless. But it was the first time in decades that citizens in Holland were asked whether they would like to hand over control to Brussels. A majority of the people said no.
It didn´t matter because the EU relied on back-up in case the referendum turned out otherwise than expected. And politicians within the Dutch government signed the transfer of sovereignty to the EU anyway. As a result many citizens in Holland feel betrayed by their political class and are effectively shut out of the decision making process in the foreseeable future. The same thing can be said of other European countries such as Germany, France or Ireland. Could there be a reason for that?
Within the EU and its member states like Holland, Germany or France, government can be compared with a factory. This factory houses a decision making process. Politicians and bureaucrats within the EU can be compared with engineers who carefully regulate and monitor every step of the decision making process in order to ensure maximum quality. In doing so the EU claims that it can guarantee peace and prosperity on this continent.
There is a problem with this approach. Like engineers in real life, politicians and bureaucrats within the EU regard themselves as experts who are not going to listen to those who are not experts as well. Like engineers in real life, they also seem to believe that anything that can go wrong will go wrong, if you bring an outsider into the complex decision making process that we call government. The EU therefore resembles a factory in which engineers assumed control.
The exception is Switzerland. Within this country the people are the sovereign. That is another way of saying that they own the place. Citizens in Switzerland take care of their own affairs with referenda which are held regularly. The Swiss have no need for a professional caste of politicians for example which I think is remarkable. Furthermore, the political system in Switzerland seems to be based on a high degree of distrust towards those embodied with power.
Switzerland offers a different way of looking at politics since it is possible to regard government as a bank. In it there is a big vault in which the collective wealth of citizens is stored. And with that I mean sovereignty. Politicians therefore have something in common with bankers. And from this point of view it is understandable that the Swiss display a high degree of distrust towards politicians since politicians are able to make bets with our sovereignty in treaties which can be lost.
The banking approach to politics is also applicable to other European countries. But the difference is that political systems in countries like Holland and Germany are based on high-trust relationships between politicians and voters. The law obliges citizens in these countries to give politicians a blank check every four years or so. And over the past decades politicians used these checks to transfer great amounts of sovereignty to (secret) accounts in Brussels and Strasbourg.
Try to look at this from the perspective of a Swiss citizen. It should not be possible for a banker to confiscate your assets and expect you to say thank you for it. And now we are left with the following question. Can one speak of citizenship when people are bereft of sovereignty and therefore limited in influencing the course and direction of society? Not surprisingly, the media in Switzerland are highly critical of the EU.
But there is also criticism to be found outside of Switzerland and populism is on the rise for more than a decade now. The American writer Thomas L. Friedman regards modern day populism as a way to blow off steam for disgruntled voters. He therefore refers to the Tea Party as the Tea Kettle movement. In Europe and America however many voters not only are angry at the political class but also seem to have lost faith in the system as a whole (see also the Occupy movement these days).
Mainstream politicians are making it worse because they seem to operate under the assumption that they are experts who can run our affairs with minimal interference of citizens. In the world of today this is not only perceived as undemocratic but can also be interpreted as a sign of corruption because mainstream politicians often are not clear about their dealings to citizens. And this makes it very easy for populists to offer themselves as an alternative and they are on the rise within the Western world.
So we are faced with two extreme forms of politics these days. On the one hand there are mainstream politicians who act like engineers who believe that they can construct our future. On the other hand there are populist salesmen in politics who claim to recognize the interests of citizens. Switzerland offers us a middle ground between these two extremes because in this country politicians can be compared to bankers who are regulated by sovereign citizens.