γράφει ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Την προηγούμενη εβδομάδα έγραφα για τον «ανταλλάξιμο Βουλευτή» και την ιδεολογία του. Πολύ συνοπτικά, η ιδεολογία των ανταλλάξιμων πολιτικών είναι η εξής απλή: αυτή που επιβάλλει το κόμμα. Μπορεί σήμερα να υποστηρίζει μανιωδώς κάποια πολιτική, αλλά αν αύριο τον αντάλλαζες με κάποιον Βουλευτή άλλου κόμματος πολύ εύκολα θα υποστηρίξει την ακριβώς αντίθετη άποψη.
Εφόσον όμως υπάρχουν ανταλλάξιμοι πολιτικοί, δεν θα υπάρχουν και ανταλλάξιμοι ψηφοφόροι; Και, εφόσον οι ανταλλάξιμοι πολιτικοί είναι η πλειοψηφία στη Βουλή, δεν θα είναι και οι ανταλλάξιμοι ψηφοφόροι πλειοψηφία;
Ας κάνουμε όμως τα πράγματα πιο συγκεκριμένα. Σκεφτείτε κάποιον φίλο σας ψηφοφόρο της ΝΔ και κάποιον του ΣΥΡΙΖΑ. Πάω στοίχημα ότι ο φίλος σας που στηρίζει ΝΔ είναι υπέρ των ιδιωτικών Πανεπιστημίων ενώ ο ΣΥΡΙΖΑίος κατά. Πάω επίσης στοίχημα ότι ο ΝΔ είναι υπέρ της κατάργησης του ασύλου ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ κατά. Ότι ο πρώτος είναι κατά της συμφωνίας των Πρεσπών, πιστεύει ότι η Novartis είναι μια σκευωρία, ότι η Βενεζουέλα και η Κούβα είναι δικτατορίες και ότι η απλή αναλογική θα είναι καταστροφή για τον κοινοβουλευτισμό, ενώ ο δεύτερος υποστηρίζει σε κάθε ένα από αυτά τα θέματα το ακριβώς αντίθετο.
Όλοι γνωρίζουμε πολλά άτομα που εμπίπτουν ακριβώς στην στερεοτυπική περιγραφή του Νεοδημοκράτη και του Συριζαίου που έδωσα παραπάνω. Πείτε μου λοιπόν: πώς γίνεται και συμφωνούν σε όλα τα θέματα, μα ΟΛΑ τα θέματα, με τις θέσεις του κόμματός τους; Καταλαβαίνω το να συμφωνούν στα περισσότερα θέματα –υποτίθεται ότι γι’αυτό επέλεξαν και το συγκεκριμένο κόμμα- αλλά πώς γίνεται να συμφωνούν σε όλα; Τέτοια σύμπτωση; Και μάλιστα τόσο μεγάλη σύμπτωση που ακριβώς το ίδιο συμβαίνει σε ένα εντυπωσιακά μεγάλο μέρος του πληθυσμού;
Πολύ απλά, δεν είναι σύμπτωση. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν είχαν θέσεις πάνω στο αν ήταν δικτατορικό το καθεστώς Κάστρο και στο αν η απλή αναλογική οδηγεί ή όχι σε δικομματισμό ή ακυβερνησία. Απλά βρέθηκαν να υποστηρίζουν ένα κόμμα και κατέληξαν να υιοθετούν τις θέσεις του κόμματος επειδή ήδη το υποστηρίζουν. Αν βρίσκονταν σε διαφορετικό κόμμα, θα είχαν διαφορετικές απόψεις για την Novartis ή το αν χρειάζονται περισσότερη αστυνόμευση τα Εξάρχεια.
Όπως γίνεται στην κορυφή με τους πολιτικούς, έτσι και στην βάση με τους ψηφοφόρους οι απόψεις των ατόμων διαμορφώνονται με βάση αυτές του κόμματος και όχι το αντίστροφο, ακόμα και αν σε πολλές περιπτώσεις είναι αντίθετες με τον ίδιο τον εαυτό τους!
Σκεφτείτε κάποιον ΣΥΡΙΖΑίο υποστηρικτή της συμφωνίας των Πρεσπών. Αυτό που θα πει για να την στηρίξει είναι ότι ήταν αναγκαία και ότι έγινε για το καλό της πατρίδας… Θα πει ότι μπορεί να ήταν μια κακή συμφωνία, αλλά ήταν πολύ καλύτερη από τη μη συμφωνία… Θα πει ότι ήθελε κότσια να βάλεις μπροστά το καλό της πατρίδας και, κόντρα στον λαϊκισμό, να πάρεις μια απόφαση που θα έχει τεράστιο πολιτικό κόστος…
Σκεφτείτε κάποιον Νεοδημοκράτη υποστηρικτή της συμφωνίας για το δεύτερο μνημόνιο. Αυτό που θα πει για να την στηρίξει είναι ότι ήταν αναγκαία και ότι έγινε για το καλό της πατρίδας… Θα πει ότι μπορεί να ήταν μια κακή συμφωνία, αλλά ήταν πολύ καλύτερη από τη μη συμφωνία… Θα πει ότι ήθελε κότσια να βάλεις μπροστά το καλό της πατρίδας και, κόντρα στον λαϊκισμό, να πάρεις μια απόφαση που θα έχει τεράστιο πολιτικό κόστος… Και ναι, εννοείται έκανα την παράγραφο copy-paste, σιγά μη την ξανάγραφα. Και όχι, δεν ταυτίζω τις δύο συμφωνίες μεταξύ τους, αλλά δείχνω το πόσο ανταλλάξιμα είναι ακόμα και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν ανά διαστήματα τα κόμματα.
Ξέρετε τι δεν άκουσα από κανέναν; Ότι αν ήταν κάποιος άλλος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στη θέση του Αλέξη Τσίπρα, θα έφερνε μια καλύτερη συμφωνία. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό είναι η αλήθεια –οι διαπραγματεύσεις του Τσίπρα είναι πλέον δημοφιλές ανέκδοτο- αλλά ούτε οι Συριζαίοι έκαναν αυτού του είδους την κριτική, ούτε οι Νεοδημοκράτες. Για το κόμμα τους, προτεραιότητα είναι να δείξουν ότι το άλλο κόμμα κάνει λάθος και γι’αυτό είναι ανίκανο να κυβερνήσει, όχι ότι θα μπορούσε να τα πάει καλύτερα αν έκανε διορθωτικές κινήσεις. Προφανώς λοιπόν το επιχείρημα του κόμματος γίνεται επιχείρημα των ανταλλάξιμων πολιτικών και των ανταλλάξιμων ψηφοφόρων.
Τι πρέπει να κρατήσουμε από αυτό; Ότι αν έχουμε άποψη –τη δική μας άποψη- τότε δεν θα μπορέσει κανένας να μας επιβάλλει τη δική του και αυτό θα έχει τελικά αντίκρυσμα στην πολιτική. Δείτε για παράδειγμα πώς πέρασε με σκόρπιες αλλά υπαρκτές ψήφους από όλα τα κόμματα το νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης. Η κοινωνία μας είχε μια άποψη που ήταν αρκετά δυνατή για να αναγκάσει τα μεγάλα κόμματα να μη καταλήξουν όπως συνήθως σε αντίπαλα στρατόπεδα, αλλά να δώσουν ελευθερία στους Βουλευτές τους να ψηφίσουν κατά βούληση. Αυτό δεν σημαίνει ότι πήραν μια αναγκαία σωστή ή λανθασμένη απόφαση, αλλά ότι πήραν μια απόφαση που αντικατοπτρίζει καλύτερα τη θέληση της κοινωνίας και των ψηφοφόρων τους, οι οποίοι δεν γίνεται όλοι να συμφωνούν σε τέτοια θέματα που διχάζουν την κοινωνία.
Υπάρχει και ένα δεύτερο συμπέρασμα που πρέπει οπωσδήποτε να κρατήσουμε. Για να έχουμε άποψη για τα πράγματα που γνωρίζουμε, σημαντική προϋπόθεση είναι να μην έχουμε άποψη για τα πράγματα που δεν γνωρίζουμε. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα είστε έτοιμος να εκφράσετε άποψη για τις διατυπώσεις στη δικογραφία για τη Novartis, σκεφτείτε το εξής: γνωρίζω πραγματικά αυτό που πάω να πω; Γιατί αν δεν το γνωρίζετε, ξεκαθαρίστε το στην συζήτησή σας μήπως και γίνει έτσι παραγωγικός διάλογος. Αλλιώς, αν από πριν έχετε αποφασίσει ότι θα συμφωνείτε με αυτά που λέει κάποιο κόμμα, δεν έχει νόημα να συζητάτε. Πάρτε απευθείας τις ανακοινώσεις του κόμματος, στείλτε τες σε όποιον θέλετε με mail και γλιτώστε από όλους μας χρόνο και σάλιο. Δεν θα τις διαβάσει, αλλά και από κοντά να του τις λέγατε, μάλλον δεν πρόκειται να ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την άποψή σας.
Υ.Γ. Το πιο περίεργο είναι ότι πολλοί ψηφοφόροι επαναλαμβάνουν απόψεις που έχουν υιοθετήσει από διαφορετικά κόμματα και όχι από ένα μόνο. Μπορεί να σας έχει τύχει σε συζητήσεις να ακούτε κάποιον και να σκέφτεστε «Συριζαίος είναι, σαν τον Πολάκη μιλάει» και ξαφνικά να αλλάζει πλευρά η κασέτα και να νομίζετε ότι μπήκε ο Άδωνις μέσα του. Δεν είναι εξαίρεση αυτά τα άτομα. Είναι πολλοί και είναι και πολύ σίγουροι για αυτά που λένε.
