Αλλά πρώτα να σας εξηγήσω κάτι, η λογική των δημοτικών εκλογών στη Φιλανδία είναι λίγο διαφορετική από αυτή στην Ελλάδα και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Εδώ ο κόσμος ψηφίζει δημοτικό συμβούλιο και το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει η προσλαμβάνει τον δήμαρχο. Το προσλαμβάνει είναι κυριολεκτικό, μάλιστα βάζουν ακόμα και αγγελίες στις εφημερίδες. Έτσι η Σάιντο είναι υποψήφια για το δημοτικό συμβούλιο της Φιλανδικής πρωτεύουσας, το Ελσίνκι. Αλλά πριν σας πω περισσότερα καλό θα ήταν να σας πω πως ξέρω την Σάιντο.
Την Σάιντο τη γνώρισα ένα απόγευμα στα γραφεία της φιλανδικής NGO που δουλεύω εθελοντικά κάποιες περιόδους, όταν θα παρουσίαζε σαν στέλεχος της ομάδας μια καινούργια εκστρατεία πληροφόρησης που θα ξεκινούσε από τη Φιλανδία αλλά είχε σκοπό να εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη.
Στη Σομαλία όπως και σε πολλές παρά-Σαχάριες χώρες υπάρχει ένα έθιμο που ενώ δεν έχει καμιά σχέση με το Ισλάμ έχει περάσει μέσα στην πίστη και με λίγη βοήθεια αμαθών ανάλογων ιερέων έχει εξελιχτεί σαν ένα πρέπει για τη ζωή των γυναικών. Η κλειτοριδεκτομή. Η πρώτη συζήτηση με τη Σάιντο με σοκάρισε, όχι γιατί μου εξήγησε με λεπτομέρειες για το πως γίνεται, όχι γιατί με τη βοήθεια Σομαλής γιατρού μου εξηγήσανε το τι σημαίνει για την υγεία της γυναίκας που έχει υποβληθεί σε αυτή τη ‘τομή’ αλλά γιατί μου είπαν με έμφαση ότι δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο στο Κοράνι, απεναντίας ο μόνος λόγος που γίνεται είναι γιατί σύμφωνα με το έθιμο αυξάνει την απόλαυση του άντρα στο σεξ! Ακόμα χειρότερα κάνει το σεξ επώδυνο άρα η γυναίκα δεν έχει πάθη και θέληση άρα και καμία περίπτωση να …απατήσει τον άντρα της!
Αλλά για να πιάνουμε τα πράγματα με τη σειρά. Η συγκεκριμένη επέμβαση είναι παράνομη στα περισσότερα μέρη του κόσμου γιατί οι επιπτώσεις για την υγεία της γυναίκας είναι τρομακτικές. Παρ’ όλα αυτά και ακολουθώντας το έθιμο όλες σχεδόν οι Σομαλές κάνουν την επέμβαση και εάν τολμήσουν να αρνηθούν εξοστρακίζονται και από τη κοινότητα τους και από την οικογένεια τους. Πολύ χειρότερο, δεν έχουν το περιθώριο να αρνηθούν γιατί η συγκεκριμένη τομή γίνεται σε ηλικία μεταξύ 10 και 13 ετών, τις πρώτες στιγμές της εφηβείας και τη περίοδο που εξάρτηση τους από την οικογένεια και τον περίγυρο είναι απόλυτη.
Σαν να μην έφτανε το θεωρητικό κομμάτι προχωρήσανε και σε φωτογραφίες. Βλέπετε οι συγγενής που το θεωρούν και …μοναδική στιγμή για τη ζωή του κοριτσιού φροντίζουν να το απαθανατίζουν!!! Φυσικά συμμετέχουν μόνο γυναίκες, ο πατέρας και τα αδέρφια …δεν θέλουν να ξέρουν. Αλλά όλοι τους είναι συμμέτοχοι στο έγκλημα γιατί μόνο έτσι θα καλοπαντρευτεί η κόρη και θα φύγει από τα έξοδα του σπιτιού.
Σε μια φωτογραφία μπορούσα να διακρίνω πεντακάθαρα το ξυράφια, το οινόπνευμα και τη λεκάνη με το νερό. Η γριά γυναίκα έπιανε το ξυράφι έτοιμη καθώς τέσσερις άλλες γυναίκες κρατούσαν τα χέρια και τα πόδια ενός κοριτσιού που ήταν φανερό ότι σπάραζε από το κλάμα.
Αν νομίζεται ότι αυτά συμβαίνουν μόνο στις φτωχές και αγράμματες οικογένειες, περιμένετε. Λοιπόν φανταστείτε τώρα ότι κάθομαι σε ένα τραπέζι μαζί με τρεις γυναίκες από τη Σομαλία. Η μια είναι γιατρός και ήδη έχει αναφέρει ότι έρχεται από οικογένεια γιατρών και ο πατέρας της σπούδασε στο Παρίσι. Η άλλη, υπεύθυνη για στα μέσα επικοινωνίας με πτυχίο από το πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, ηλικίας γύρω στα 25 και από ότι είπε αργότερα η ίδια από οικογένεια μάλλον εύπορη και τέλος η Σάιντο. Η Σάιντο έχει σπουδάσει νομική και μάλιστα με μεταπτυχιακές σπουδές.
Κάποια στιγμή και περισσότερο επειδή μου ξέφυγε από το σοκ παρά γιατί το ήθελα, τις κοίταξα και είπα, φυσικά αυτό έχει σταματήσει, δεν γίνεται πια …δηλαδή καμιά από εσάς δεν έχει περάσει κάτι τέτοιο! Μετά από τόσα χρόνια ακόμα ντρέπομαι για τον τρόπο που με κοιτάξανε και κάθε φορά που βλέπω τη Σάιντο νιώθω ένα τσιμπηματάκι ντροπής για την ερώτηση μου.
Μετά από λίγο καιρό όταν γνωριστήκαμε καλύτερα μου εξήγησε ότι απλά δεν υπήρχε τρόπος να το αποφύγει, δεν είχε περάσει καν από το μυαλό της όταν έγινε, ήταν μόνο έντεκα χρονών. Έτσι απλά. Και μερικές μέρες αργότερα μου έδειξε ένα ζευγάρι χρυσά σκουλαρίκια που φορούσε με ένα ψεύτικο ρουμπινάκι στη μέση. Μετά την ‘επέμβαση’ στο σπίτι γίνεται μια γιορτή που έρχονται όλοι οι φίλοι και οι συγγενείς. Βέβαια ποτέ δεν αναφέρεται ο λόγος που γίνεται η γιορτή και το κορίτσι η καλύτερα η κοπέλα πια, κάθεται σε ένα μέρος τυλιγμένη με μια παραδοσιακή κουβέρτα χωρίς να κινείται – έτσι κι αλλιώς αδύνατο από τους πόνους που αντιμετωπίζει – και όλοι γύρω της χορεύουν και τραγουδάνε. Σε κάποια στιγμή όταν έρθει η ώρα που η κοπέλα κοιμάται συνήθως όλοι περνάνε από μπροστά της και της αφήνουν από ένα δώρο. Το έθιμο λέει ότι ο πατέρας αφήνει τα χρυσά σκουλαρίκια!
Η Σάιντο μου εξήγησε ότι η ζωή της άλλαξε από την επομένη μέρα, στο σχολείο ενώ κανένας δεν την πρόσεχε, αυτομάτως για τους Σομαλούς συμμαθητές της μπήκε σε μια καινούργια ομάδα, των γυναικών που αρχίζουν να φλερτάρουν. Από το κοριτσάκι που κανένας δεν πρόσεχε μέσα σε ώρες έγινε η γυναίκα που έπαιρνε προσκλήσεις για ραντεβού και μου εξήγησε ότι είναι φυσικό τα περισσότερα κορίτσια να το θεωρούν σαν …προβιβασμό!
Επειδή στη Φιλανδία οι νόμοι κρατούνται με κάθε τρόπο και επειδή η συγκεκριμένη πρακτική είναι υπό διωγμό, οι μητέρες με τις φίλες τους παίρνουν τη κοπέλα για ταξιδάκι στην Εσθονία ή γίνεται κάτω από κάθε μυστικότητα σε μέρος μακριά από το σπίτι. Η Σάιντο μου εξήγησε ότι ουσιαστικά ακόμα και αυτή τη στιγμή είναι πολύ λίγα τα κορίτσια από τη Σομαλία ή άλλη παρά-Σαχάρια χώρα στη Φιλανδία που να μην έχει περάσει τη δοκιμασία.
Τότε μου ήταν που μου έσκασε και το δεύτερο κομμάτι της ιστορίας. Στις προηγούμενες συναντήσεις που είχαμε για την προετοιμασία των δελτίων τύπου, των ανάλογων εντύπων και να συντονίσουμε συνεντεύξεις κλπ πάντα με τη βοήθεια των άλλων δυο κυριών, μου τονίστηκε επανειλημμένα ότι τόσο το Κοράνι όσο και ο ανάλογος τόπος λατρείας δεν αναφέρονται πουθενά σε αυτή την επέμβαση και μάλιστα θα μπορούσαμε να καλέσουμε και κάποιον από το ‘συμβούλιο’ να συμμετάσχει στις ομιλίες και τις συγκεντρώσεις μας ώστε να επιβεβαιώσει το αληθές των λόγων μας. Ή έτσι νομίζαμε.
Αυτό το συμβούλιο παρ’ όλο ότι είχε αναφερθεί συχνά στην αρχή, δεν μου έκανε εντύπωση και το προσπέρασα με τη σκέψη ότι είναι κάτι σαν ένα εκκλησιαστικό συμβούλιο. Για όσους δεν καταλάβατε αυτό είναι που λένε δημοσιογραφικό ένστικτο!!! Μιλάμε για πολύ ύπνο!!! Τελικά όταν το συμβούλιο απαγόρευσε στον ‘ιερέα’ να συμμετάσχει σε όποια εκδήλωση οργανώναμε άρχισα να ξυπνάω!!! Το συμβούλιο ουσιαστικά συνδέει τους μουσουλμάνους και αποτελείται από μια ομάδα αντρών και μόνο, εκκλησιαστικούς και μη από διάφορες μουσουλμανικές κοινότητες κυρίως Ιρανούς και Ιρακινούς και που έχει εξουσίες θρησκευτικές και νομικές πάνω στη κοινότητα.
Το συμβούλιο αυτό δυστυχώς κρατάει ομήρους του μια ολόκληρη κοινότητα. Και δυστυχώς στην Ευρώπη και κυρίως στη βόρειο Ευρώπη, ειδικά σε χώρες όπως οι Σκανδιναβικές, η Ολλανδία και η Γερμανία οι μουσουλμανικές μειονότητες δεν φτάνει που υποφέρουν από την καχυποψία των ντόπιων και των αρχών έχουν και το συμβούλιο να τους κάνει να δείχνουν και ένοχες. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχω μαζέψει σειρά από συνεντεύξεις τόσο απλών ανθρώπων όσο και σημαντικών μουσουλμάνων, κάποιες μοναδικές φωτογραφίσεις και πάντα, μα πάντα μέρες πριν την κυκλοφορία παίρνω ένα τηλεφώνημα που μου λέει ότι τίποτα δεν μπορεί να κυκλοφορήσει. Η δικαιολογία μόνιμα η ίδια, σε παρακαλώ θα μου δημιουργήσεις πρόβλημα. Θα πρέπει να πάρω την οικογένεια μου και να φύγουμε. Και όλα μένουν στο ντουλάπι.
Έτσι λοιπόν με την Σάιντο ξεκινήσαμε παρέα αυτή την εκστρατεία που κράτησε τρία χρόνια περίπου. Επισκεφτήκαμε κάθε γωνία της Σκανδιναβίας και φτάσαμε μέχρι Δανία και Γερμανία. Μιλούσαμε από δημοτικές αίθουσες μέχρι αποθήκες. Πάντα με ένα ακροατήριο που μας κοιτούσε καχύποπτα και μερικές φορές εχθρικά. Φανατιστείτε τώρα έναν Έλληνα που μιλούσε αγγλικά και μια συμπατριώτισσα τους που προσπαθούσε να του πείσει ότι ένα έθιμο αιώνων στηρίζονταν σε ένα ψέμα.
Πηγαίναμε παντού για να κερδίσουμε έστω και έναν, έστω να σταματήσουμε μια παρόμοια επέμβαση. Ακούγαμε ιστορίες και δακρύζαμε μαζί με τις γυναίκες που μας τις λέγανε, μιλάγαμε με νέα παλικάρια και νιώθαμε περήφανοι για αυτή τη νέα γενιά που όταν επέστρεφε στη Σομαλία θα άλλαζε τη χώρα, μιλάγαμε με νέους πατεράδες και κοντεύαμε να πιστέψουμε ότι τέλειωσε, αυτή ήταν η τελευταία γενιά που υποφέρει.
Δεν είμαι σίγουρος πως έγινε αλλά μια μέρα ανάμεσα στις ιστορίες αυτών των γυναικών η Σάιντο μετά από μια μακριά σιωπή άρχισε να λέει τη δίκια της ιστορία. Δεν ήταν καμιά ιστορία διαφορετική από τις άλλες, απεναντίας σε πολλά σημεία ήταν ακριβώς η ίδια, αλλά να έχεις μπροστά σου έναν άνθρωπο που τον ζεις καθημερινά και παλεύεις μαζί της, ενθουσιάζεσαι μαζί της, γελάς και κλαις μαζί της, το να τη βλέπεις να χάνεται στον πόνο του εντεκάχρονου είναι συγκλονιστικό.
Στην αρχή είχε τα μάτια της κλειστά αλλά σιγά σιγά τα άνοιξε και αυτά τα δυο κατάμαυρα πετράδια βυθισμένα μέσα στο κόκκινο και στα δάκρυα αρχίσανε να καίνε την ψυχή μου. Η μάνα της νοσοκόμα, δεν ήταν και πολύ σίγουρη αν ήθελε η κόρη της να τραβήξει το μαρτύριο, η γιαγιά δεν το συζητούσε και η Σάιντο ήταν έντεκα χρονών. Στο σπίτι είχαν γίνει ήδη δυο τρεις μεγάλοι καβγάδες όταν έμεναν μόνες τους οι γυναίκες. Η θεια της, αδερφή της μάνας είχε καλοπαντρευτεί κάποιον πλούσιο και επέμενε ότι αν θέλανε τέτοιο μέλλον έπρεπε να το κάνει. Η γιαγιά με μια φίλη της που είχε έρθει για βοήθεια επιμένανε ότι είναι θέληση του θεού, ο πατέρας αμέτοχος, αόρατος.
Ένα απόγευμα η μάνα ήταν βάρδια και έλειπε, ήρθε η θεια με μια φίλη της και την πήραν για να πάνε κάπου που θα της έδινε και ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια αθλητικά. Την χτενίσανε προσεκτικά γιατί η Σάιντο έχει πανέμορφα μακριά κατάμαυρα μαλλιά, την ντύσανε με τα πιο όμορφα ρούχα και της φορέσανε και άσπρες κάλτσες. Μέχρι καπέλο της βάλανε, ένα της θείας που της άρεσε πολύ. Εκεί ήταν η πρώτη φορά που η Σάιντο άνοιξε τα μάτια της και με τρόμαξε. Μέσα από το μαύρο των ματιών της μπορούσα να δω το πρόσωπο της θειας της και της φίλης της.
Ίσα που προχωρήσανε για μισή ώρα και φτάσανε στο σπίτι της γιαγιά της. Μετά σιωπή και το ουρλιαχτό, τα μαύρα μάτια ξανακλείσανε περιγράφοντας τα χέρια που την κρατάγανε από τα χέρια, τα πόδια, το κεφάλι και τη κοιλιά και εκείνη γυμνή δώδεκα χρονών μόνο με τα άσπρα καλτσάκια να ουρλιάζει και να ουρλιάζει μέσα στο σπίτι μου κι εγώ να χάνομαι ανήμπορος μέσα σε αυτό το ουρλιαχτό. Το πρόσωπο της γιαγιάς δεν ήταν το δικό της, ήταν αυτό ενός τέρατος και γιατί δεν της βγάλανε τα άσπρα τα καλτσάκια, θα λερωνόντουσαν και που ήταν η μητέρα της, γιατί την αφήσανε μόνη της με αυτά τα τέρατα.
Στο ξαφνικό άνοιγμα και κλείσιμο αυτών των πανέμορφων ματιών μπορούσα να δω τη γιαγιά ρυτιδιασμένη με πράσινα μάτια που λαμπυρίζανε στο φως της λάμπας, μπορούσα να δω το ξυράφι και το αίμα να τρέχει στα πόδια της Σάιντο, της ίδιας Σάιντο που τώρα είχε σταθεί όρθια και με κοιτούσε μέσα στα μάτια ζητώντας μου βοήθεια. Εκείνη τη στιγμή ήμουνα κι εγώ στο ίδιο το δωμάτιο και μπορούσα να γευτώ την αλμύρα των δακρύων της.
Στην επιστροφή την είχανε τυλιγμένη σε μια κουβέρτα και η θεία της με τη φίλη της. Την κουβαλούσαν σε ένα μικρό πρόχειρο φορείο φτιαγμένο από μια ξύλινη καρέκλα και δυο κοντάρια, η γιαγιά περπατούσε δίπλα τους και όλο και κάτι έλεγε στις γειτόνισσες, η Σάιντο πονούσε, πονούσε αφόρητα και κάποιος της είχε βγάλει τα άσπρα καλτσάκια και δεν τα έβλεπε πουθενά, κανένας δεν τα κρατούσε, η θεία της της έφτιαξε το καπέλο που είχε κρεμάσει μπροστά στα μάτια της.
Στο σπίτι δεν ήταν κανένας και μέχρι να γυρίσει η μάνα το τραπέζι ήταν έτοιμο με ένα σωρό φαγητά που βρέθηκαν από παντού λες και ήταν από μέρες έτοιμα, όλες οι γειτόνισσες ήρθαν για να τη φιλήσουν κλείνοντας το μάτι και δίνοντας της δώρα που δεν είχε τη δύναμη να τα ανοίξει, η θεια της, της έδωσε όλο καμάρι ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια, άσπρα με τρεις γαλάζιες γραμμές στη πλευρά όπως ακριβώς τα είχε ονειρευτεί. Η μάνα ήρθε και δεν είπε τίποτα, απλά αγκάλιασε την κόρη της και δεν έβγαλε άχνα, ούτε δάκρυ. Απλά σκούπισε τα δάκρυα της κόρης της με το μανίκι της και της έφερε λίγη πίτα από το τραπέζι. Η γιαγιά έδωσε το δώρο στη μάνα και ήταν τυλιγμένο σε ένα λευκό καλτσάκι. Ο πατέρας ήρθε πολύ αργά εκείνο το βράδυ, ίσα την ώρα που η μάνα βοήθαγε την Σάιντο να ξαπλώσει στο κρεβάτι της και της άφησε χωρίς να μιλήσει ένα μικρό κόκκινο κουτάκι στο μαξιλάρι της. Δυο σκουλαρικάκια με δυο λαμπερά ρουμπίνια στη μέση. Το κουτάκι ήταν μέρες τώρα στο κομοδίνο δίπλα στο κρεβάτι του πάτερα.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαμε καταφέρει και ένα ‘ιερέα’ να συμμετάσχει σε ένα ολιγόλεπτο ντοκιμαντέρ που θα φτιάχναμε για να το δείχνουμε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης απλά επιβεβαιώνοντας ότι αυτό το έθιμο δεν έχει τίποτα να κάνει με το Ισλάμ και το Κοράνι. Και εκεί ξεκίνησαν τα χοντρά προβλήματα. Οι απειλές έγιναν καθημερινές και χειροτέρευαν με ταχύτητα. Φυσικά ποτέ δεν ήρθε ο ‘ιερέας’ αλλά ήρθαν κάποιοι άλλοι. Και μετά την επίσκεψη τους εγώ βρέθηκα στο νοσοκομείο με σπασμένο το χέρι μου. Και όπως μου είπαν αυτό ήταν απλά η προειδοποίηση. Η Σάιντο υποχρεώθηκε να φύγει για την Ελβετία για δυο χρόνια μέχρι να «ηρεμίσουν» τα πράγματα.
Θέλουμε και οι δυο να πιστεύουμε ότι παρόλα όσα συνέβησαν κάποιοι μας άκουσαν και πιθανώς να σώσαμε κάποια παιδιά, γιατί αυτό ακριβώς προσπαθούσαμε να κάνουμε, να σώσουμε παιδιά. Αλλά δυστυχώς την ιδία περίοδο συνέβησαν δυο πράγματα, η αραβοφοβία έγινε καθημερινότητα και οι μαυροφορεμένοι Αληθινοί Φιλανδοί δύναμη και τρίτο κόμμα. Αυτό έκανε όλες αυτές τις κοινότητες να κλειστούν ακόμα περισσότερο και να γίνουν απροσπέλαστες σε οτιδήποτε από έξω. Κι έτσι ο ρατσισμός τους συνέχισε να σκοτώνει μικρά κοριτσάκια και να συμμετέχουν σε ένα βάρβαρο έγκλημα.
Με την Σάιντο από τότε είμαστε πολύ στενοί φίλοι. Γιόρτασε μαζί μας τα πρώτα γενέθλια της κόρης μου και έχει τρελαθεί με την γεμιστή γαλόπουλα και τα μελομακάρονα που φτιάχνω τα Χριστούγεννα. Αγαπημένο της φαγητό τα γεμιστά χωρίς κιμά και ειδικά οι πιπεριές που φτιάχνω όταν με επισκέπτεται και τρελαίνεται για ραβανί με παγωτό. Ανήκει στην ομάδα που βοηθά τα ελληνικά ορφανοτροφεία και την πονάνε τα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα αυτή τη περίοδο. Πως τολμάνε να κάνουν κάτι τέτοιο στην Ελλάδα του Σοφοκλή και του Αριστοτέλη όπως λέει και η ίδια.
Για να τελειώνω θα σας γράψω κάποιες πληροφορίες και τις συγκρίσεις με την ελληνική πραγματικότητα όσο και τις κρίσεις μπορείτε να τις κάνετε μόνοι σας. Η Σάιντο έφυγε με τον αδελφό της από τη Σομαλία όταν ήταν δεκαέξι ετών. Αφού περάσανε στην Αιθιοπία, περπάτησαν μέχρι την Ερυθραία και πέρασαν παράνομα στη Σαουδική Αραβία. Με καραβάνι παράνομων μέσω Ιορδανίας και Συρίας έφτασαν Τουρκία κάνοντας όλη αυτή τη διαδρομή τρέμοντας από βιασμούς μέχρι δολοφονία. Στη Τουρκία και με τα τελευταία λεφτά που είχαν από κάποια κοσμήματα της μάνας της που είχαν μαζί τους έφτασαν στην Εσθονία που δεν ήταν ακόμα μέλος της ΕΕ. Και από κει Φιλανδία. Παράνομοι μετανάστες! Η περιπέτεια από ότι φαντάζεστε είναι πολύ μεγάλη αλλά εδώ απλά την αναφέρω με επικεφαλίδες. Στη Φιλανδία σύντομα παραδόθηκε στις αρχές ζητώντας άσυλο και μετά από δυο χρόνια πήρε άδεια παραμονής και εργασίας. Παράλληλα σπούδασε. Ο αδελφός της μετακόμισε στην Ελβετία που σπούδασε γιατρός και διαπρέπει στο χώρο του και ακαδημαϊκά. Και σήμερα η Σάιντο είναι υποψήφια στις δημοτικές εκλογές της Φιλανδίας.
Το καλύτερο το κράτησα για τελευταίο, η Σάιντο είναι υποψήφια με το συντηρητικό κόμμα, σαν να λέμε τη Νέα Δημοκρατία. Η παράνομη μετανάστης!
****************************************
Στη φωτογραφία το δημαρχείο της πόλης του Ελσίνκι που είμαι σίγουρος ότι θα «κατακτήσει» η φίλη μου!
(Τελικά η Σάιντο εξελέγη Δημοτική Σύμβουλος στη Φινλανδία. Παραιτήθηκε αργότερα, όταν ξεκίνησε συνεργασία μεταξύ της Σομαλίας από την οποία δραπέτευσε και της Φινλανδίας.)
