Μπορεί να κέρδισε μια τρίτη θητεία στα ηνία της Τουρκίας, όμως η περίοδος χάρητος για τον Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει πια παρέλθει. Πλέον, πρέπει να αποδείξει ότι είναι έτοιμος να κάνει τη διαφορά, ότι θα πραγματοποιήσει τις μακροχρόνιες υποσχέσεις του περί τουρκικής δημοκρατίας, και ότι θα θέσει τέλος στην σκιώδη κυβέρνηση της χώρας του, που δεν είναι άλλη από τον στρατό. Παρόλο που στις δύο πρώτες θητείες του ο Ερντογάν, φαίνεται να άλλαξε πολλά πράγματα στην Τουρκία, πολύ φοβάμαι ότι δεν κατάφερε να εξουδετερώσει τον δαίμονα που αναχαιτίζει την πρόοδο της χώρας τα τελευταία τουλάχιστον πενήντα χρόνια.
Η τουρκική δημοκρατία και η εξέλιξή της κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Ερντογάν, προκάλεσε τον φθόνο και την αντιπάθεια, αρχικά της Μέσης Ανατολής και στη συνέχεια των Ισλαμικών κρατών. Από την ίδρυσή του το 2001, το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) απέδειξε τουλάχιστον θεωρητικά ότι μπορεί να συνταιριάξει τις Ισλαμικές του ρίζες με την κοσμική εξουσία, γεγονός που θυμίζει τα Χριστιανικά – Δημοκρατικά κόμματα της Δύσης. Έκτοτε όμως, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει τόσο στο ΑΚΡ όσο και στην τουρκική δημοκρατία. Ο Ερντογάν προέβη πολλές φορές σε δύσκολες μεταρρυθμίσεις οι οποίες όμως διευκόλυναν κατά κάποιο τρόπο, ορισμένες ακραίες πλην όμως απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για το μέλλον της τουρκικής δημοκρατίας και παρά τις συνέπειες, κατάφερε την σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ταυτόχρονα, εκτός από την χώρα, έχει αλλάξει ο ίδιος ο Ερντογάν. Ο άνθρωπος που αναρριχήθηκε στην εξουσία με την υποστήριξη του λαού, έχει πλέον υιοθετήσει μια πιο ηγεμονική συμπεριφορά. Συχνά χρησιμοποιεί τις ισλαμικές ρίζες του κόμματος, είτε ως μέσο για την διατήρηση της ενότητας, είτε ως απειλή και μέσο επίθεσης ενάντια σε τυχών μεταρρυθμίσεις που θέτουν υπό αμφισβήτηση το καθεστώς και το είδος της εξουσίας που προσπαθεί να καθιερώσει.
Και φυσικά ο στρατός εξακολουθεί να αποτελεί αγκάθι για όλους τους Τούρκους πολιτικούς. Ο τουρκικός στρατός δεν είναι απλά ένας μηχανισμός άμυνας, αλλά αποτελεί τμήμα του κατεστημένου, τμήμα του κράτους και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων τόσο για τις εσωτερικές όσο και για τις εξωτερικές υποθέσεις. Μπορεί ο Κεμάλ να είχε ονειρευτεί έναν στρατό, φύλακα του κοσμικού κράτους, όμως το σημερινό αποτέλεσμα δεν το είχε φανταστεί ούτε στους χειρότερους εφιάλτες του. Η δραστηριότητα του τουρκικού στρατού δεν συμφωνεί πάντα με το γράμμα του νόμου καθώς πολλές φορές χρησιμοποιεί παράνομα μέσα για να δημιουργήσει φανταστικούς πολέμους και σκευωρίες. Εδώ και δύο χρόνια, η πολιτική σκηνή της Τουρκίας τρέμει από το σκάνδαλο που είχε ξεσπάσει και περιελάμβανε από δολοφονίες πολιτικών μέχρι στρατιωτικά πραξικοπήματα, ενώ στους στόχους συγκαταλεγόταν και ο Ερντογάν. Οι λίστες των ονομάτων περιελάμβαναν πρώην αλλά και εν ενεργεία αξιωματικούς του τουρκικού στρατού, ορισμένοι εκ των οποίων κατέχουν πολύ υψηλά αξιώματα. Το «βαθύ κράτος» υπάρχει στην Τουρκία. Μοιάζει με έναν δράκο που πρέπει να σκοτωθεί, εάν η τουρκική δημοκρατία επιθυμεί να συμβαδίσει με τον 21ο αιώνα.
Ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε και μάλιστα σκληρά, για να σκοτώσει τον δράκο. Όμως πολύ φοβάμαι ότι στην προσπάθειά του αυτή, μετατράπηκε ο ίδιος σε δράκο. Ο πολιτικός που κατηγορήθηκε από τα προηγούμενα καθεστώτα και τον στρατό και βρέθηκε μέχρι και στην φυλακή χάρη των ιδεών του, ξαφνικά δεν ανεχόταν την κριτική και έχασε την υπομονή του με τους δημοσιογράφους και τους αρθρογράφους. Το παράξενο όμως είναι ότι ο άνθρωπος αυτός φυλακίστηκε από τα προηγούμενα καθεστώτα με αυτήν ακριβώς την κατηγορία, ότι δηλαδή ασκούσε κριτική στην κυβέρνηση μέσα από τις στήλες και τα άρθρα του.
Πλέον η Τουρκία προσέχει την διεθνή εικόνα της και την εξωτερική πολιτική της, προσπαθώντας να δημιουργήσει την εντύπωση ότι είναι μια ήρεμη και ανεκτική δύναμη. Ασκεί αυτήν την τακτική στα Βαλκάνια και στην Μέση Ανατολή όπου και πετυχαίνει σε κάποιο βαθμό τα επιθυμητά γι αυτήν αποτελέσματα. Οι πρόσφατες όμως αντιφάσεις της εξωτερικής με την εσωτερική πολιτική, δημιούργησαν συμμαχίες και έντονο σκεπτικισμό, μια κατάσταση δηλαδή, την οποία μόνο ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να ανατρέψει …εάν θέλει. Και στο σημείο αυτό θα επαναλάβω την προηγούμενη αναφορά μου. Η Τουρκία του Ερντογάν προκαλεί τον φθόνο μερικών, αλλά οι περισσότεροι και ειδικά η Μέση Ανατολή και τα Ισλαμικά κράτη, την αντιμετωπίζουν ως ένα πείραμα που είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Όσων αφορά στην ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε, καλώς ή κακώς η πορεία που θα διανύσει περνάει μέσα από την Λευκωσία και όλως περιέργως, στην αρχή της νέας του θητείας, ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την κυπριακή προεδρία για να δοκιμαστεί η ανεκτικότητα και η θέλησή του για αλλαγή και αναδιάρθρωση.
Μετάφραση Αφροδίτη Ανδρειώτη
Αρχικό κείμενο:
Recep Tayyip Erdogan has won a third term but his grace period is over; now he has to prove that he’s ready to make the difference, to change Turkey into the democracy he’s promising for so long and that he’s going to give an end to the shadow governors of Turkey, the army. And while writing this sentence suddenly had the sense that during the last two terms Erdogan managed to change a lot of things in Turkey but I’m afraid he never managed to kill the dragon that keeps Turkey backwards the last five decades at least.
The Turkish democracy the way it evolutes during Erdogan’s era is the target of envy and dislike for every Middle East – to start with – and every Islamic state in the world. The Development Party (AKP) has proved at least in theory that can combine its Islamic roots with a secular policy that often reminds the Christian-Democratic parties of the west from its foundations back in 2001. Since then a lot of things have change for both, the AKP and the Turkish democracy and Erdogan has managed sometimes following the hard way reforms that somehow soften the way to most radical but necessary reforms for the future of the Turkish democracy and that despite all the effect to join the European Union.
The same time another thing that seems to have changed is Erdogan himself, the man who climbed the steps of the power with the support of the ordinary people has taken a more regal attitude often using the party’s Islamic roots not only as a tool for unity but also as a threat and a tool of aggression opposing reforms that doubt his regime and the style of authority he tries to establish.
And of course the army remains the lethal thorn for every politician in Turkey. The army in Turkey is not just a defence mechanism but it is part of the establishment, part of the state and part of the decisions making for anything internal or external. And Kemal might have dreamt the army is the guardian of the secular state but what has turned to be is another case often coming out of Kemal’s nightmares. The army in Turkey has expanded its activity beyond legalities often using illegal ways to fund its own sometimes imaginary wars and intrigues. The last two years the Turkish political life is trembling from the scandal that has raised that included from political murders to military coups, including Erdogan to their targets. And the lists of the names include mainly former or still in action officers of the Turkish army some of them in highest decision levels. The deep state is a reality for the Turkey and if the Turkish democracy wants to step forward in the 21st century has to beat this dragon.
And Recep Tayyip Erdogan has tried and has tried hard, I’m only afraid that on his way to beat the dragon he transformed into a dragon himself. Suddenly the politician who had been victimised from the former regimes and the army, who had even imprisoned for his ideas he started losing his tolerance with his critics especially with the journalists and columnists, odd since he was imprisoned form the former regimes for exactly the same reasons, criticizing the government through his columns and articles.
The same time and regarding her foreign status and policy Turkey tries to pass the feeling that it is the soft and tolerant power and practises this policy in the Balkans and Middle East and to a certain level it has worked but the latest contradictions with the internal policy have made aware allies and sceptics and it is up to Recep Tayyip Erdogan to change that; if he wants! And this is the part I mentioned above, Erdogan’s Turkey is an issue of envy for some but a condemn to fail experiment for more especially among the Middle East and the Islamic states. Regarding the EU membership fortunately or unfortunately the road goes through Nicosia and oddly for the beginning of his new term Erdogan will have to deal with a Cypriot presidency in the European Union to test his tolerance and will for reform and change!
