Πιο συγκεκριμένα, στην νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 και ιδιαίτερα στο νέο εγκεκριμένο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 (Πυλώνας ΙΙ), περιλαμβάνονται Μέτρα που από τη μια, «προωθούν» τη σύσταση τέτοιων συλλογικών αγροτικών οργανώσεων (όπως το Μέτρο 9 «Σύσταση Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών»), αλλά και από την άλλη «πριμοδοτούν» τις συλλογικές αγροτικές επενδυτικές προσπάθειες με σημαντικό, επιπλέον, ποσοστό ενίσχυσης που φτάνει και το 25%, (όπως το Μέτρο 4 «Επενδύσεις σε Υλικά Στοιχεία»).
Ακόμη, σε εθνικό επίπεδο, τον τελευταίο καιρό παρακολουθούμε την προσπάθεια συνεταιριστικών οργανώσεων από όλη τη χώρα να δημιουργήσουν έναν νέο ενιαίο φορέα εκπροσώπησης όλων των συλλογικών οργανώσεων που εκπροσωπούν τους έλληνες αγρότες (μια «νέα» ΠΑΣΕΓΕΣ), με σκοπό την ενδυνάμωση της οικονομικής θέσης των συντελεστών της αγροτικής παραγωγής.
Αυτό το ανανεωμένο ενδιαφέρον δείχνει ότι αναγνωρίζεται, και πάλι, το γεγονός ότι οι αγροτικές συλλογικές οργανώσεις, με προϋπόθεση την απαλλαγή τους από τα βαρίδια του παρελθόντος και σε μια υγιή βάση, έχουν τη δυνατότητα να διαδραματίσουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο ως επιχειρηματικό μοντέλο, κυρίως σε δύσκολες εποχές, όπως είναι η τρέχουσα οικονομική κρίση που βιώνουμε, αλλά και σε δύσκολες περιοχές της χώρας μας, όπως είναι οι αγροτικές περιοχές της Ελληνικής Περιφέρειας.
Συλλογικές Αγροτικές Οργανώσεις και Βιώσιμη Ανάπτυξη
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, ο πλανήτης αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους όσον αφορά στον επισιτισμό, κυρίως εάν λάβουμε υπόψη τη συνεχή αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, την κλιματική αλλαγή, την ολοένα και συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, την έλλειψη ενεργειακών πόρων, την υποβάθμιση και τη ρύπανση σημαντικών συντελεστών της αγροτικής παραγωγής, όπως το έδαφος και το νερό.
Μία λύση που ακολουθεί αυτόν τον προσανατολισμό είναι η αλυσίδα των τοπικών προϊόντων που προωθείται από τις αγροτικές συλλογικές οργανώσεις. Σύμφωνα με αυτό, τα τοπικά διατροφικά προϊόντα είναι μία συνεργατική προσπάθεια να δημιουργηθούν τοπικές και αυτόνομες επισιτιστικές οικονομίες, όπου η βιώσιμη παραγωγή, επεξεργασία, διανομή και κατανάλωση τροφίμων θα είναι ενσωματωμένη, με σκοπό την αναβάθμιση της οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής κατάστασης μιας συγκεκριμένης αγροτικής περιοχής. Ως εκ τούτου οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, εξ ορισμού, μπορούν να διαδραματίσουν έναν καίριο ρόλο στην εθνική και τοπική προσπάθεια για βιώσιμη παραγωγή και διανομή αγροδιατροφικών προϊόντων και τροφίμων.
Σε γενικές γραμμές, μπορεί να υποστηριχτεί ότι οι αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να προωθήσουν την έννοια της βιωσιμότητας με ποικίλους τρόπους, καθώς και οι ίδιοι βασίζονται σε αξίες και αρχές που άμεσα ή έμμεσα προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν έξι αξίες που διέπουν τους συνεταιρισμούς, όπως ορίζονται από τη Διεθνή Συνεταιριστική Ένωση, κι αυτές είναι οι αξίες της αυτοβοήθειας, της αυτοευθύνης, της δημοκρατίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Αυτές οι αξίες προωθούν, μέσα στα πλαίσια της αγοράς, την εντιμότητα, την ειλικρίνεια, την κοινωνική ευθύνη και τη μέριμνα για τους άλλους.
Αυτό, λοιπόν, το σύστημα αξιών ενός συνεταιρισμού έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις σε διάφορες πτυχές των τριών πυλώνων της βιωσιμότητας, δηλαδή της οικονομικής ασφάλειας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικολογικής ισορροπίας.
Πιο αναλυτικά, οι συνεταιρισμοί συμβάλουν αρχικά στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης με την υποστήριξη της διανομής των τοπικών διατροφικών προϊόντων. Με την προώθηση των τοπικών προϊόντων και την υποστήριξή των τοπικών παραγωγών, οι συνεταιρισμοί μειώνουν το ενεργειακό τους αποτύπωμα καθώς μειώνουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνονται κατά τη μεταφορά των προϊόντων. Επιπροσθέτως, οι συνεταιρισμοί καταβάλλουν προσπάθειες για βιωσιμότητα με σεβασμό στη χρήση πόρων και ενέργειας. Επίσης, μέσω της στενής συνεργασίας με τους αγρότες, καλλιεργείται μεταξύ των συμβαλλόμενων μελών ένα αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης, ενώ παράλληλα αυξάνεται και το επίπεδο του ελέγχου ποιότητας της αλυσίδας εφοδιασμού των αγαθών που αγοράζει για τα μέλη του, καθώς έχει τη δυνατότητα να διαπραγματεύεται άμεσα με τους παραγωγούς ή τους προμηθευτές.
Πέρα από το θετικό αντίκτυπο που έχουν για το περιβάλλον, οι συνεταιρισμοί επιδρούν θετικά και στους κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες. Μέσα από την προώθηση της κατανάλωσης τοπικών προϊόντων, την επιστροφή των κερδών στους τοπικούς παραγωγούς και τη δέσμευσή να παραμείνουν στην κοινότητα για μία μακροπρόθεσμη περίοδο, οι συνεταιρισμοί προωθούν τη βιωσιμότητα της τοπικής οικονομίας, καθώς υπάρχει κυκλοφορία κεφαλαίων μέσα στην τοπική οικονομία. Ακόμη, μέσω των συνεταιρισμών, καθίσταται πιο εύκολο για τα μεμονωμένα άτομα να ενώσουν τους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους που έχουν στη διάθεσή τους και να αντλήσουν υψηλότερα κεφάλαια.
Ακόμη, μέσω των συνεργασιών αναπτύσσεται ένα ενεργό εργατικό δυναμικό, ενώ παράλληλα προσφέρονται καλύτερες ευκαιρίες όχι μόνο στους εργαζομένους αλλά και στους πελάτες και σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να συμμετέχουν στη λειτουργία του συνεταιρισμού. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντική και η ικανότητά τους να δημιουργούν και να συντηρούν θέσεις εργασίας. Επιπροσθέτως, πολλοί συνεταιρισμοί έχουν την τάση να προσφέρουν βοήθεια και καθοδήγηση σε αγρότες, έχοντας ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής τους. Έτσι, αυτές οι ευκαιρίες επιτρέπουν σε κοινότητες και διάφορες κοινωνικές ομάδες να αναλαμβάνουν ευθύνες και να δρουν ανάλογα, έτσι ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες τους και να προωθούν και να προστατεύουν τα κοινωνικά τους συμφέροντα.
Συμπέρασμα
Όλα τα παραπάνω, δίνουν μια σύντομη αλλά περιεκτική περιγραφή, της σημασίας που μπορεί να έχει η «υγιής» λειτουργία των αγροτικών συλλογικών οργανώσεων στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές της χώρας μας.
Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι οι αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να εξελιχθούν σε ένα αξιόλογο, τοπικό, σταθεροποιητικό, οικονομικό παράγοντα, μέσα σε μία δύσκολη εθνική οικονομική συγκυρία, εάν ληφθούν υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τους και η ευαισθησία τους για τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα των αγροτικών περιοχών στις οποίες λειτουργούν, μέσω των οποίων μπορούν να ανεβάσουν την ποιότητα ζωής των μελών τους και να τους βοηθήσουν να επιβιώσουν σε περιόδους οικονομικής κρίσης και οικονομικής ύφεσης.
Βιβλιογραφία
International Co-operative Alliance (ICA) (2016). Co-operative identity, values & principles. (http://ica.coop/en/whats-co-op/co-operative-identity-valuesprinciples).
Hagen H. (2009). “Cooperatives in a world of crisis”, Expert Group Meeting, Department of Economic and Social Affairs, United Nations, New York, 28-30/4/2009. (http://www.un.org/esa/socdev/egms/docs/2009/cooperatives/Hagen.pdf).
Γονιάδης Γ. (2015). Συνεταιρισμοί και Βιώσιμη Ανάπτυξη. Εισαγωγή στη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας, σ. 57-62.
