Η νόσος του Μνημονίου

 

 

Η αβεβαιότητα, η δυσπραγία, η στενότητα και η υποβάθμιση, είναι μερικά μόνο από τα βασικότερα συμπτώματα της Διεθνούς Κρίσης, της οποίας τα παρακλάδια έχουν εξαπλωθεί σε κάθε τομέα της καθημερινότητας, με την υγεία, το πρωτεύον αγαθό της ανθρώπινης ύπαρξης, να αδυνατεί με τη σειρά της να διαφύγει επιτυχώς της βαριάς χρηματοοικονομικής νόσου.

 

Η δεινή οικονομική κατάσταση ολοένα και εντείνει τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες, ανοίγοντας κι άλλο την ψαλίδα ανάμεσα στους λίγους έχοντες και τους πολλούς μη έχοντες. Η δημόσια υγεία της χώρας και το Κράτος Πρόνοιας έχουν μπει στην κατάψυξη μετά τα πρώτα σημάδια πιστοληπτικής αδυναμίας, εξασφαλίζοντας στο λαό  μηδαμινές παροχές, και με την πλήρη αποδιοργάνωση και το πελατειακό σύστημα να πρωταγωνιστούν, τιμώντας τα επονομαζόμενα ‘’φακελάκια’’ , ως διαχρονική, εναλλακτική σανίδα σωτηρίας.

 

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας, εντελώς υποβαθμισμένο, φλερτάρει με την κατάρρευση. Τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, ακόμη και του νεοσύστατου Ε.Ο.Π.Υ., έφτασαν ήδη στον πάτο του βαρελιού ενώ ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων παραδέχτηκε τις αυξανόμενες ελλείψεις του σε φάρμακα λόγω της κρίσης ρευστότητας στην αγορά. Καθημερινά φαινόμενα στα κέντρα υγείας είναι το μειωμένο προσωπικό, οι πενιχρές υλικοτεχνικές υποδομές, η αδυναμία εξυπηρέτησης ακόμα και των επειγόντων περιστατικών, λόγω του συνωστισμού που προέκυψε από την απερίσκεπτη συγχώνευση πολλών ασφαλιστικών ταμείων, καθώς και οι περικοπές ακόμη και των βασικών προαπαιτούμενων για τη νοσηλεία, όπως ένα κρεβάτι για κάθε ασθενή, καθαρό ρουχισμό, στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής, φάρμακα κ.ο.κ. Παραταύτα, ως τραγική ειρωνεία οι κρατήσεις και οι εισφορές για τη στήριξη των ταμείων συνεχίζουν να απομυζούν την τσέπη των πολιτών, ενώ  η ιδιωτική ασφάλιση, για όσους μπορούν να την επιβαρυνθούν οικονομικά, τείνει από είδος πολυτέλειας να μετατραπεί σε απόλυτη αναγκαιότητα.

 

Ασφαλώς, σε αυξημένο κίνδυνο βρίσκονται οι ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού – αρκετές εκ των οποίων δίχως καμία ασφαλιστική κάλυψη –  όπως επί παραδείγματι οι μετανάστες, οι πάσχοντες από χρόνια ή ανίατα νοσήματα, αλλά και το τμήμα εκείνο της ελληνικής κοινωνίας που ζει σήμερα κάτω από τα όρια της φτώχειας. Η κατάσταση ωστόσο, έχει διαφύγει κάθε ελέγχου, με την έννοια της περίθαλψης να ταυτίζεται με την ουτοπία για ευρύτερη ομάδα πολιτών, αφού οι άνεργοι, οι χαμηλόμισθοι και οι συνταξιούχοι, δηλαδή η πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού, αδυνατούν σήμερα να αποπληρώσουν τις απαιτούμενες δαπάνες για την υγεία τους, και κατά συνέπεια προσφεύγουν σε οποιοδήποτε μη κερδοσκοπικό φορέα για να εξυπηρετηθούν. Χαρακτηριστική είναι για παράδειγμα η περίπτωση των πολυιατρείων των Γιατρών του Κόσμου, όπου πέρυσι μόλις το 3% των ανθρώπων που αναζητούσαν βοήθεια ήταν Έλληνες, ενώ ένα χρόνο μετά, το ποσοστό αυτό δεκαπλασιάστηκε και μάλιστα σε κάποια περιφερειακά ιατρεία, όπως στο Πέραμα, πλησιάζει το 85% – 90%. [1] Η ίδια οργάνωση σημειώνει την εκρηκτική αύξηση του αριθμού των αστέγων, αλλά και των ανθρώπων που τρέφονται καθημερινά στα συσσίτια, όπως αυτό της Αρχιεπισκοπής του Δήμου Αθηναίων, ή οπουδήποτε αλλού διανέμεται δωρεάν φαγητό, κάνοντας ταυτόχρονα έκκληση για ανθρωπιστική βοήθεια και υποστήριξη του έργου της, μιας και η ζήτηση σήμερα ξεπερνά τις πεπερασμένες δυνατότητές της.

 

Οι έρευνες τόσο της ΕΕ, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και άλλων αρμόδιων φορέων, διεθνών και μη, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, κάνοντας λόγω για ‘‘υγειονομικό κραχ’’ και πιστοποιώντας τη βύθιση στην απογοήτευση και τη συνακόλουθη επιβάρυνση της υγείας για σημαντική μερίδα πολιτών. Η αιφνίδια απώλεια εργασίας, ή ακόμη και η επαπειλούμενη ανεργία, με ένα καθεστώς αβεβαιότητας να πλανάται καθημερινά στο εργασιακό περιβάλλον, δημιουργεί έντονο και παρατεταμένο άγχος και στρες, ενώ κατά περιπτώσεις και σε συνδυασμό με έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής, μπορεί να επιφέρει σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Το χαμηλό εισόδημα έχει περιορίσει στο ελάχιστο τα καλάθια των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα να καλύπτονται πρόχειρα οι βασικές βιοτικές ανάγκες, σε βάρος της υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής, με τις οικονομικότερες πλην θρεπτικές τροφές να αποθηκεύονται κατά ποσότητες στα ράφια, στο φόβο μίας πτώχευσης, ή διαφορετικά, μίας νέας Κατοχής.

 

Μάλιστα, αναφέρεται χαρακτηριστικά σημαντική άνοδος των επιπέδων θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και ποικίλες καταχρήσεις, ενώ ακόμη, η αύξηση της ανεργίας κατά 1% συνδέεται με παράλληλη αύξηση των αυτοκτονιών κατά 0,79%., με μία από τις βασικότερες αιτίες την αδυναμία αποπληρωμής των οφειλόμενων δανείων. [2] Άλλη μία αρνητική στατιστική στην οποία πρωτοστατεί και η χώρα μας, όπου τα κρούσματα των ατόμων, νέων και γηραιότερων, που έχουν προβεί το τελευταίο χρονικό διάστημα στο απονενοημένο διάβημα, ως ύστατη λύση διαφυγής από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό, ολοένα και πληθαίνουν.

 

Δυσμενέστατες είναι και οι συνθήκες για τους χρόνια ψυχικά νοσούντες, δεδομένου ότι η οικονομική κρίση δεν άφησε αλώβητα και τα σχετικά προγράμματα αποκατάστασης της ψυχικής υγείας, στα διάφορα ιδρύματα της χώρας. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τον διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου «Δρομοκαϊτειο», κο Θ. Χαμογεωργάκη, και τα πορίσματα του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ένωσης Επαγγελματιών Ψυχιάτρων Ελλάδος, «Οι εισαγωγές ψυχικά πασχόντων αυξάνονται αλματωδώς», με τον αριθμό των τελευταίων να καλπάζει, καταγράφοντας 566 περισσότερες περιπτώσεις μόλις μέσα σε ένα τρίμηνο και τις μισές εξ αυτών να αφορούν επανιδρυματοποίηση., λόγω της αδυναμίας εξεύρεσης άλλου τόπου διαμονής και κυρίως, των στοιχειωδών για επιβίωση. [3]

 

Η οικονομική δυσπραγία δε θα μπορούσε να αφήσει ανέπαφους και τους οικογενειακούς δεσμούς, καθώς ή έξωθεν κρίση έχει αναπόδραστα εισβάλει στην οικεία, οδηγώντας σε αλλεπάλληλες συγκρούσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, στη βάση της αναστολής κάθε δαπάνης που διετίθετο για ψυχαγωγία, εκπαίδευση κ.ο.κ. και προκαλώντας ρίξεις και αστάθειες, συχνά υπεύθυνες για ψυχική αναστάτωση, κατάθλιψη, ακόμη και νευρικό κλονισμό. Είναι αλήθεια πως οι παραδοσιακές οικογένειες του παρελθόντος, σε περιόδους πολέμων και σκληρής φτώχειας ήταν σε θέση να επιβιώσουν διατηρώντας τη συνοχή και τις σχέσεις αλληλο-βοήθειας και κατανόησης που τις διακατείχαν. Στις μέρες μας όμως, αυτό δε δείχνει να επαληθεύεται και από τις νεότερες γενιές, και ουδόλως διότι οι δεσμοί είναι χαλαρότεροι, αλλά γιατί η μεταβολή σήμερα είναι συντριπτική, η στροφή 360 μοιρών στην καθημερινότητα έχει κατακρεουργήσει τις  δεδομένες καταναλωτικές συνήθειες, υλικές και άυλες, έχει εξανεμίσει τις ελπίδες και προσμονές για το αύριο, έχει ξεριζώσει τις όποιες κοινωνικά παγιωμένες γνώμες που συνέδεαν τη μόρφωση με την καριέρα και την επαγγελματική και κοινωνική αποκατάσταση, το μόχθο με την αναγνώριση και την απολαβή.

 

Με την ευκαιρία μάλιστα των εν εξελίξει πανελληνίων εξετάσεων εισαγωγής στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, αξίζει να σημειωθεί πόσο ζημιογόνα είναι όλη αυτή η κατάσταση κυρίως για την ψυχική υγεία και ισορροπία των παιδιών και εφήβων, τα οποία μεγαλώνοντας σε ένα χαοτικό περιβάλλον και βιώνοντας την απόγνωση και τις στερήσεις εντός της οικογενειακής εστίας, μοιραία παρεκκλίνουν των στόχων τους, καθώς τα κίνητρα για εργασιακή πρόοδο και ανέλιξη φαντάζουν σήμερα τουλάχιστον κωμικοτραγικά. Πώς να αναγκάσεις ένα νέο άνθρωπο, γεμάτο όνειρα για το μέλλον και έτοιμο να κατακτήσει τον κόσμο, να δαμάσει την ίδια του την ψυχή, καθυποτάσσοντάς τη κι αυτή στους αυστηρούς νόμους του Μνημονίου, χωρίς να προκαλέσεις στην καλύτερη των περιπτώσεων κρίσεις άγχους, ανασφάλειας και μελαγχολίας και στη χειρότερη την τάση για παραίτηση από τη ζωή; Και ποιο θα είναι άραγε το αντιστάθμισμα εκείνο, ποια η απαντοχή που θα το στηρίξει στα πόδια του και θα το διαφυλάξει από την προσφυγή σε τέτοιες γενικευμένες εκρήξεις και ακρότητες;

 

Στην έντρομη θέα της σταδιακής εξάλειψης και των λιγοστών εναπομεινάντων πεδίων που δεν έχει αγγίξει η κρίση και με έναν εγγενή δισταγμό να ατενίσω τις ημέρες που έρχονται, ελπίζω μόνο η κάθοδος κατά την τρελή πορεία της, να σκληραγωγεί και να πεισμώνει, να γίνεται πείρα και συνείδηση, ως έσχατη ασπίδα προστασίας του μοναδικού αγαθού που είναι αδύνατον να δανειστεί, της ΥΓΕΙΑΣ.