Πόσο μελάνι έχει ξοδευτεί κατά καιρούς για την παρεκκλίνουσα νεολαία, για την απογοητευτική παθητικότητα, απραξία, έως και χυδαιότητα της νέας γενιάς; Πόσες φορές γίνατε ακροατές, αν όχι συμμέτοχοι σε τέτοιου είδους αφοριστικές συζητήσεις επιπέδου καφενείου, που σχεδόν φτύνουν με αποδοκιμασία επικριτικά σχόλια για τη νεολαία που στερείται ήθους και αρχών και αγαπά να προκαλεί; Υποθέτω εκατοντάδες, ας είμαστε ειλικρινείς.
Το άρθρο αυτό δεν αποτελεί απαύγασμα μιας ενδελεχούς μελέτης ή ποσοτικοποιημένης και εμπεριστατωμένης έρευνας. Δεν είναι παρά η αίσθησή μου, η προσωπική μου εκτίμηση, ύστερα από χρόνια παρατήρησης και συστηματικής διάδρασης με παιδιά κάθε ηλικίας, παρακολουθώντας τα να πλάθονται, να ωριμάζουν και να διαμορφώνουν χαρακτήρα και προσωπικότητα καθώς το κεράκι που σβήνουν στην τούρτα αλλάζει..
Οι νέοι που εγώ συναναστρέφομαι, τουλάχιστον οι περισσότεροι εξ’ αυτών, είναι παιδιά σκεπτόμενα, με κρίση και άποψη, που προσπαθούν να οργανώσουν τη σκέψη τους, να στοιχειοθετήσουν στάσεις απέναντι στη ζωή και να βρουν τη θέση τους στην κοινωνία. Είναι νέοι με όνειρα και προβληματισμούς, που δεν καταπίνουν αμάσητα ότι τους ταΐζουν, που αναρωτιούνται. Πόσο σημαντικό είναι να αναρωτιέσαι; Να αμφισβητείς, να κάνεις ένα βήμα πίσω και να παίρνεις το χρόνο σου να ζυγίσεις, να εκτιμήσεις την κατάσταση και ύστερα να αποφανθείς.
Οι νέοι που εγώ γνωρίζω, και πιστέψτε με είναι πολλοί, δε βλέπουν στην πλειοψηφία τους τηλεόραση. Αγνοούν επιδεικτικά τις περισσότερες τηλεπερσόνες και τους αστέρες των παραθύρων και των εύπεπτων, προχειροφτιαγμένων εκπομπών μαζικής ανακύκλωσης περιεχομένου. Προτιμούν να παράγουν το δικό τους περιεχόμενο. Αναζητώντας νέες διεξόδους διοχέτευσης της ενέργειάς τους, ανταποκρίνονται δημιουργικά στην ανάγκη τους για έκφραση. Αποτυπώνουν σκέψεις και συναισθήματα σε βίντεο, εμπλουτισμένα με την αγαπημένη τους μουσική, με στίχους που έχουν γι’ αυτούς κάποιο νόημα, με φωτογραφίες που συνδυάζουν για να αφηγηθούν μια ιστορία, τη δική τους καθημερινή ιστορία. Επικοινωνούν, σχολιάζουν, διαμαρτύρονται.
Επιπλέον, επιλέγουν εναλλακτικούς τρόπους ψυχαγωγίας και ενημέρωσης, οι δαιμονοποιημένες “έξυπνες” οθόνες στις άκρες των δαχτύλων τους τούς προσφέρουν ένα τεράστιο εύρος δυνατοτήτων, τις οποίες απ’ ότι φαίνεται, αξιοποιούν. Με ένα δικό τους, αντισυμβατικό τρόπο, μαθαίνουν όσα θέλουν, απ’ όπου θέλουν, όπως και όποτε το επιθυμούν. Είναι βολικό για τις προηγούμενες γενιές να τους αντιμετωπίζουν ως μια γενιά παθητικών, προκλητικών χαβαλέδων, ενώ στην πραγματικότητα, καλούνται να βγάλουν το φίδι από την τρύπα πληρώνοντας “αμαρτίες γονέων” και να χτίσουν σθεναρά οικοδομήματα πάνω στην κινούμενη άμμο που τους κληροδότησαν.
Κάποιοι διαβάζουν ακατάπαυστα λογοτεχνικά βιβλία κάθε είδους – το TikTok έκανε πάλι trendy την φιλαναγνωσία – ενώ άλλοι σκιτσάρουν ή ζωγραφίζουν, καταγράφουν τις σκέψεις τους ή παίζουν μουσική ‘γρατζουνίζοντας’ κιθάρες και κάνοντας αυτοσχέδιους πειραματισμούς με απλούς εξοπλισμούς καταγραφής.
Είναι πολιτικοποιημένοι, όχι όμως με τον παραδοσιακό τρόπο με τον οποίο είμαστε οι περισσότεροι εξοικειωμένοι. Τους απασχολεί το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι, αλλά τείνουν να απομυθοποιούν και να δυσπιστούν πολύ πιο γρήγορα από ότι οι παλαιότερες, άκαμπτα κομματικοποιημένες γενιές.
Η μουσική που ακούν συχνά φτάνει στα αυτιά μας σαν ηχορύπανση καθώς επιμένουμε να νοσταλγούμε στίχους και μελωδίες αλλοτινών εποχών αφορίζοντας καθετί καινούριο, που σπάει τον κανόνα της αρμονίας στην οποία έχουμε εκπαιδευτεί. Πολλά από αυτά πράγματι, δεν είναι παρά φτηνές, κακότροπες, πιασάρικες ρίμες που καλύπτουν κόμπλεξ και ανασφάλειες πίσω από την εικόνα του τραμπούκου, κακοποιητικού αλητάκου που εξευτελίζει τις γυναίκες, υποτιμά και απειλεί όσους δεν ανήκουν στο μικρόκοσμο των bros του και νομιμοποιεί με λέξεις – συχνά και πράξεις – καθετί παράνομο, για να τραβήξει την προσοχή που για χιλιάδες λόγους στερήθηκε.
Ανάμεσά τους όμως, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει και μικρά διαμαντάκια, καλαίσθητες εναλλακτικές καλλιτεχνικές προτάσεις, που αν αφαιρέσεις την προκατάληψη που σου επέβαλε η κοινωνία να φέρεις ως ενήλικας, οφείλεις να παραδεχτείς πως κάτι έχουν να πουν, που ίσως δεν το είχες με αυτόν τον τρόπο σκεφτεί.
Μιλούν στο τηλέφωνο με τις ώρες! Πόσο εντυπωσιακό είναι αυτό και πόσο κόντρα στην στερεοτυπική εικόνα της νέας γενιάς, που τη θέλουν να χρησιμοποιεί εμμονικά τα greeklish και τις slang εκφράσεις, σε έναν υπερβολικά συνοπτικό, χωρίς νόημα λόγο..
Έχουν κριτήρια και απαιτήσεις, από τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και κάθε ενήλικα που συναντούν στο δρόμο τους και έχει λόγο και άποψη για το μέλλον τους. Δεν τους αποδέχονται όλους, δεν τους εμπιστεύονται, συχνά εξαντλούν την αυστηρότητά τους απέναντι σε στείρες, αναχρονιστικές (αντι)παιδαγωγικές μεθόδους.
Ορθώνουν το ανάστημά τους σε συνομηλίκους και ενήλικες, υπερασπίζονται το δίκαιο, την ισότητα, τη διαφορετικότητα στην εμφάνιση και τις κάθε λογής προτιμήσεις. Έχουν αναπτύξει μια οξύτατη ευθιξία που σε μια πρώτη ανάγνωση μοιάζει άγαρμπη και αντιδραστική αλλά τα μη και τα όχι τους είναι αυτά που θα τους εξασφαλίσουν μια πιο ποιοτική ζωή και όχι αν απλώς συμβιβάζονται.
Έχουν ακόμα, ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο ένστικτο, που τους επιτρέπει να ξεχωρίζουν το επίπλαστο και το επιφανειακό, από το πηγαίο και αληθινό. Αφουγκράζονται τα συναισθήματα των ανθρώπων που τους προσεγγίζουν, αναγνωρίζουν τις προθέσεις, λαμβάνουν την αγάπη και το νοιάξιμο και τότε συμβαίνει κάτι μαγικό. Τα επιστρέφουν. Ανταποδίδουν. Στο πολλαπλάσιο. Όπως μόνο αυτά ξέρουν. Με την αμεσότητα της ψηφιακής επικοινωνίας που τόσο καλά χειρίζονται. Κάθε εργαλείο γίνεται μέσο έκφρασης, φορέας συναισθήματος, απλόχερη προσφορά αγάπης. Ξέρετε, από αυτήν που οι παλιότερες γενιές πάσχουν, κρύβοντας επιθυμίες και συναισθήματα πίσω από ναρκισσιστικές εκφορές και εγωκεντρικά παραληρήματα.
ΟΧΙ, δεν είναι όλοι έτσι.
Αλλά είναι πολλοί. Ένας παρήγορος, αισιόδοξος αριθμός πολλά υποσχόμενων νέων, τέτοιος που σου επιτρέπει να ελπίζεις ότι υπάρχει Φως εκεί έξω. Και να χαμογελάς.
Κι όταν το εντοπίσεις, οφείλεις να το πεις, να το φωνάξεις να ακουστεί, να το βάψεις με τα πιο όμορφα και ζωηρά χρώματα, να καλύψει κάπως τη μαυρίλα, την απαισιοδοξία και το σκοτάδι.
Σας το χρωστούσα.
Δήμητρα Καραντζένη
Απόφοιτος Επικοινωνίας και ΜΜΕ
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΠΜΣ στις Διεθνείς, Ευρωπαϊκές και Πολιτικές Σπουδές
