Η 8η Μαρτίου είναι Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και μας δίνεται η ευκαιρία να αναλύσουμε τον ακριβή ρόλο των γυναικών σε τοπικό, διεθνές και παγκόσμιο επίπεδο. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αρχικά ήταν μια πρόταση της Κλάρα Τσέτκιν (1857-1933) στο Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο της Σοσιαλιστικής Γυναικών στην Κοπεγχάγη το 1911. Αργότερα, υπηρέτησε ως σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό μέλος του Γερμανικού Κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης που κράτησε από το 1920 μέχρι το 1933, όπου ήρθε ο Χίτλερ στην εξουσία.
Η Τσέτκιν, που έζησε κάποια χρόνια στο Παρίσι, ήταν δραστήρια στα τοπικά γυναικεία κινήματα που βασίζονταν στο Διεθνές Συνέδριο Γυναικείων Έργων και Θεσμών που έγινε το 1889 στο Παρίσι υπό την ηγεσία της Άνα ντε Βάλσκα. Ήταν επίσης μέλος του κύκλου των νέων Ρώσων και Πολωνών διανοούμενων στο Παρίσι γύρω από τον Ζεράρ Ενκός (1865-1916), ενός πνευματικού ηγέτη που έγραφε με το ψευδώνυμο «Παπούς» (Papus) και επιμελήθηκε το περιοδικό «Η Μύηση» (1). Ο «Παπούς» τόνισε την ανάγκη για την παγκόσμια ειρήνη και ήταν ιδιαίτερα δραστήριος για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Αρμενίων.
Αυτό το πνευματικό περιβάλλον του νέου αιώνα επηρεάστηκε από τον ινδικό και κινέζικο τρόπο σκέψης. Μεταφράσεις θεμελιωδών ασιατικών φιλοσοφικών κειμένων γίνονταν όλο και περισσότερο γνωστά σε ένα καλλιεργημένο κοινό. Το «θηλυκό» και το «αρσενικό» συσχετίζονταν με τους Κινέζικους όρους του Γιν και του Γιανγκ –όχι σε αντιπαράθεση, αλλά σε αρμονική ισορροπία. Οι άντρες και οι γυναίκες έχουν εξίσου τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του Γιν και του Γιανγκ. «Θηλυκά» χαρακτηριστικά και αξίες περιλαμβάνουν την διαίσθηση, την γαλούχηση, την φροντίδα, χαρακτηριστικά ευαισθησίας και σχέσεων. Τα «αρσενικά» χαρακτηριστικά είναι ορθολογικά, διεκδικητικά και αναλυτικά.
Ως μεμονωμένα άτομα, άνδρες και γυναίκες μπορούν να επιτύχουν μια κατάσταση ολότητας, της ισορροπίας μεταξύ του Γιν και Γιανγκ. Ωστόσο, στην πράξη, τα «αρσενικά» αναφέρονται σε άνδρες και τα «θηλυκά» στις γυναίκες. Έτσι, μερικές φεμινίστριες προσδιορίζουν την ανδρική ψυχοσύνθεση ως την πρωταρχική αιτία της υποβάθμισης των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Οι άνδρες παρουσιάζονται σχεδόν σαν να έχουν γενετικό κώδικα που τους οδηγεί να «αδράξουν» την εξουσία, να θεσμοθετούν αυτή την εξουσία μέσω πατριαρχικών κοινωνικών δομών και να υποστηρίζουν αυτήν την εξουσία με αρσενικές αξίες και κουλτούρα.
Έτσι η Κλάρα Τσέτκιν είδε την ανάγκη να εστιάσει την προσοχή με έναν ισχυρό τρόπο στο ρόλο που οι γυναίκες ως γυναίκες διαδραματίζουν στην κοινωνία και στα πολλά εμπόδια που οι άντρες τοποθετούν στον δρόμο τους. Έκανε την πρότασή της το 1911 και σήμερα η 8η Μαρτίου είναι ευρέως διαδεδομένη.
Γυναίκες, ατομικά και ομαδικά, έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στον αγώνα για τη δικαιοσύνη και την ειρήνη σε όλες τις κοινωνίες, Ωστόσο, όταν ξεκινούν πραγματικες διαπραγματεύσεις για να αποτραβήξουν μια κοινωνία από τον κύκλο της βίας, οι γυναίκες συχνά υποβιβάζονται στο περιθώριο. Υπάρχει ανάγκη για οργάνωση ώστε οι γυναίκες να βρεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να παρουσιάσουν την ευφυία, την υπομονή και την αποφασιστικότητά τους.
Η αναδυόμενη παγκόσμια κοινωνία άργησε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της αδικίας απέναντι στις γυναίκες, γιατί δεν υπήρχε η κοινή αποδοχή της ανισότητας των φύλων ως ένα επείγον θέμα πολιτικής δικαιοσύνης. Τα αίσχη τα οποία υπομένουν καθημερινά εκατομμύρια γυναίκες –ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, γάμοι παιδιών, ανισότητα απέναντι στο νόμο, φτώχεια και έλλειψη αξιοπρέπειας- δεν θεωρούνται από όλους αισχρά και ως παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η αλληλεγγύη και η οργάνωση είναι καίρια στοιχεία για τη δημιουργία αποδεκτών τρόπων διαβίωσης στις οποίες όλες οι κατηγορίες ανθρώπων καλούνται να συνεισφέρουν. Η 8η Μαρτίου του 2015 είναι μια υπενθύμιση των θετικών βημάτων που έχουν ήδη γίνει, αλλά και της απόστασης που μένει να καλυφθεί.
Σημείωση
1) Βιογραφία από Marie-Sophie André και Christophe Beaufils με τίτλο Papus (Paris: Berg International, 1995, 354pp.)
