γράφει ο Μανώλης Πέπονας.
“Ο Χάγκεν Φλάισερ σηκώνει τα χέρια ψηλά”. Ακούστηκαν χειροκροτήματα, τα οποία αντιμετωπίστηκαν με χιούμορ από τον καθηγητή. Η στιγμή ήταν γελοία. Μέσα στα 200 άτομα -πολλές φορές και σε λιγότερα- πάντα θα βρεθεί και ένας ανεγκέφαλος. Εκείνο το περιστατικό ήταν άλλη μια απόδειξη του κανόνα. Μια γυναίκα είχε πλησιάσει απειλητικά τον ομιλητή, ρωτώντας τον “τί ξέρετε για το Greek spirit, το ιχώρ, κοκ;”, “γιατί όλοι μας ζηλεύουν;”, “γιατί όλοι μας πολεμούν;”. Γραφικότητες, αρκετά αστείες μάλιστα, από αυτές που κάθε άτομο που εκφέρει δημόσιο λόγο μπορεί να διηγηθεί κατά δεκάδες. “Η αλήθεια είναι πως ήμουν στη Γερμανία και τρώγαμε μπανάνες πάνω στα δέντρα, οπότε είπα να έρθω εδώ για να φάμε και τίποτα καλύτερο”, απάντησε μετά από λίγο ο χαμογελαστός καθηγητής.
Ο Φλάισερ είναι Γερμανός μόνο ως προς το παρουσιαστικό του. Επιβλητικός, με ξανθά μαλλιά και όψη που ελάχιστα προδίδει τα 72 του χρόνια. Δεν τον είχα δει ποτέ μέχρι εκείνη το βράδυ, στα Γιάννενα, στην ημερίδα για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Χαμογελούσε συχνά και μιλούσε με λέξεις κατανοητές στο ακροατήριό του. Ονομάτιζε τους σύγχρονους αντισημίτες. Εξέφραζε παράπονα τόσο ως Γερμανός, όσο και ως Έλληνας. Υπήρχε μια αμεσότητα, ένας υποβόσκων συναισθηματισμός στον χώρο. Βέβαια, μπορεί όλο αυτό να είναι υποκειμενικό. Εξάλλου ήταν αρκετά εύκολο να προξενήσει αισθήματα θαυμασμού σε έναν νέο ιστορικό, ο οποίος ενηλικιώθηκε επαγγελματικά διαβάζοντας το “Στέμμα και Σβάστικα”. Γράφοντας για μια περίοδο που είχε ταυτιστεί με τα προεόρτια του Εμφυλίου Πολέμου και είχε σχεδόν ποινικοποιηθεί, ο Φλάισερ άνοιξε νέους ορίζοντες. Μόνος του. Ίσως κρατώντας ακόμη μπανάνες, έψαχνε νέα τροφή. Και την έψαχνε στο πιο δύσκολο περιβάλλον: αυτό της Ελλάδας της χούντας.
Διαχρονικά, το έργο ενός ιστορικού επηρεάζεται καθοριστικά από την προσωπικότητά του. Το πάθος, η ηθική ακεραιότητα, η ανεξάντλητη αναζήτηση της αλήθεια, είναι από τα πράγματα που διακρίνονται εύκολα στη γραφή του Φλάισερ. Ως Έλληνας -πολύ περισσότερο από την κυρία που αναζητούσε το “Greek spirit” ή αυτούς που αποδεικνύουν την ελληνικότητά του δέρνοντας ανήμπορους μετανάστες- έκανε το χρέος του με το παραπάνω για την πατρίδα του, μιλώντας ανοιχτά για τα γερμανικά εγκλήματα, το κατοχικό δάνειο και τις ευθύνες του Ολοκαυτώματος. Πολύ περισσότερο, προέβαλλε μια άλλη όψη της Ελλάδας στο εξωτερικό, ακουμπώντας ευαίσθητες χορδές σε μια ήπειρο που ακόμη δεν έχει ξεπεράσει τις πληγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Σε μια πόλη που μόλις 200 άτομα σπεύδουν να ακούσουν έναν από τους σπουδαιότερους ιστορικούς της χώρας, ενώ χιλιάδες προϋπαντούν την αποστολή μιας ποδοσφαιρικής ομάδας, ο Χάγκεν Φλάισερ αποτελεί φάρο ελπίδας. Ένας παλαβός που άφησε ένα “ήρεμο” διδακτορικό για μια σκανδιναβική χώρα και αποφάσισε να ασχοληθεί με μια κουκκίδα της Μεσογείου. Φέρνοντας μαζί μπανάνες ή οτιδήποτε άλλο είχε πρόχειρο. Έτσι, μπας και ταΐσει εμάς τους νεότερους που ξαφνικά αρχίσαμε να βλέπουμε ένα νέο ερευνητικό πεδίο. Εμάς που έχουμε αιχμηρές πένες, αφού βρήκαμε τον δρόμο για το αντικείμενο που μελετάμε ανοιχτό. Εμάς που βαυκαλιζόμαστε πως παλεύουμε για την ιστορία, ενώ ποτέ δεν αντιμετωπίσαμε τα προσκόμματα ενός ακροδεξιού στρατιωτικού καθεστώτος. Όλοι όσοι είμαστε (ή πιστεύομε πως είμαστε) ιστορικοί σε αυτή τη χώρα, χρωστάμε πολλά σε ανθρώπους σαν τον κ. Φλάισερ -όπως στο Σβορώνο, τον Ασδραχά και τόσους άλλους. Όσο για τους διάφορους ανόητους, απλά σηκώνουμε κι εμείς τα χέρια ψηλά.
