Τι σχέση έχει το πρωτογενές πλεόνασμα με το χρέος;
Όταν έχεις πρωτογενές πλεόνασμα μπορείς να ξεπληρώνεις και να μειώνεις σταδιακά το χρέος που έχεις σαν χώρα. Αν δεν έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα δεν μπορούμε να να εξυπηρετούμε τις υποχρεώσεις της χώρας προς τις κυβερνήσεις των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης.
Σε ποιους τελικά χρωστάμε;
Σήμερα ο μεγάλος όγκος του δημόσιου χρέους είναι προς τις κυβερνήσεις των χωρών της ευρωζώνης και προς το ΔΝΤ. Η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών (τράπεζες, funds) είναι μικρή και αφορά κυρίως την κατοχή ήδη κουρεμένων ομολόγων του Ελληνικού δημοσίου.
Πόσο πρωτογενές έχουμε δεσμευθεί να έχουμε;
Στην προηγούμενη συμφωνία έχουμε δεσμευθεί για πρωτογενή πλεονάσματα 4,5% επί του ΑΕΠ της χώρας. Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό εξωπραγματικό, είναι πολύ μεγάλο ποσοστό. Το ποσοστό αυτό επιβάλλει πολιτικές λιτότητας, στερεί πόρους από τις κοινωνικές παροχές, γίνεται εφικτό μόνο με υπερφορολόγηση άρα εμποδίζει την ανάπτυξη. Η Ελληνική πλευρά μπορεί να προτείνει το ποσοστό αυτό από 4,5% να γίνει 1,5%, θεωρείται ότι μπορεί να βρεθεί ένας συμβιβασμός κάπου κοντά στο 2%.
Και γιατί πρέπει να συμφωνήσουν και οι εταίροι μας σε αυτό;
Γιατί αν μειωθεί το ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος θα πρέπει αντίστοιχα είτε να μειωθεί το χρέος, είτε να μειωθούν τα επιτόκια, είτε να παραταθεί ο χρόνος αποπληρωμής, είτε να γίνει ένας συνδυασμός από αυτές τις λύσεις. Η αλλαγή αυτού του ποσοστού προϋποθέτει μια νέα συμφωνία για το δημόσιο χρέος της χώρας.
Τι είναι ρεαλιστικό να ζητάμε;
Η διαγραφή του χρέους έχει εγκαταλειφθεί από την ρητορική της κυβέρνησης και καλώς έγινε αυτό γιατί θα μας έφερνε αντιμέτωπους όχι μόνο με τις κυβερνήσεις αλλά και με τους λαούς των χωρών της ευρωζώνης. Είναι κάτι που δεν θα μπορούσε να περάσει από τα κοινοβούλια των χωρών που μας έχουν δανείσει. Αυτό που είναι ρεαλιστικό να ζητάμε είναι να κλειδώσουν τα επιτόκια σε πολύ χαμηλά επίπεδα – αυτό βολεύει πολύ στην σημερινή συγκυρία που τα επιτόκια της ΕΚΤ είναι πολύ χαμηλά, και να μεγαλώσει κατά πολύ η περίοδος αποπληρωμής.
Άρα αυτό είναι που συζητάμε τώρα;
Όχι, δεν συζητάμε ούτε καν αυτό. Η ελληνική κυβέρνηση έχει αντιρρήσεις στο εφαρμοζόμενο πρόγραμμα, αλλά δεν έχει παρουσιάσει ένα δικό της εναλλακτικό πρόγραμμα. Ζητάει να της δοθεί χρόνος για να παρουσιάσει το δικό της πρόγραμμα κάπου στο τέλος Αυγούστου. Ξέρουμε τι δεν θέλουμε αλλά δεν ξέρουμε τι θέλουμε, δεν έχουμε παρουσιάσει ακόμα τις προτάσεις μας.
Και γιατί λοιπόν δεν μας κάνουν την χάρη;
Γιατί δεν μας εμπιστεύονται, πολλές φορές δεν τηρήσαμε το συμφωνηθέντα. Οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν ήδη δεχθεί την λογική της ελάφρυνσης τους χρέους είτε με μείωση επιτοκίων είτε με αναδιάρθρωση. Αυτό που δεν θέλουν όμως είναι να βρεθούν σε θέση να χρηματοδοτήσουν ξανά μια νέα Ελληνική διάσωση επειδή απέτυχε το προηγούμενο πρόγραμμα. Επίσης δεν θέλουν να δώσουν μια λευκή επιταγή στην Ελληνική κυβέρνηση.
Αυτό που μπορεί να γίνει;
Να ζητήσουμε μια μικρή παράταση για ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος. Αυτό θα απελευθερώσει την τελευταία δόση της χρηματοδότησης που έχουμε ανάγκη. Να ζητήσουμε κάποιες εβδομάδες χρόνο ώστε υποβάλλουμε ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. Να φτιάξουμε αυτό το εθνικό πρόγραμμα και να αρχίσουμε την διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας πάνω στο πρόγραμμα αυτό.
Αυτό που δεν πρέπει να γίνει;
Να χρησιμοποιούμε τις διαπραγματεύσεις για επικοινωνιακούς σκοπούς, για εσωτερική κατανάλωση. Πολύ περισσότερο δεν ωφελεί τίποτα να δυναμιτίζουμε το κλίμα με ηρωικές κορώνες που λίγα όμως προσφέρουν στις ανάγκες της πραγματικής ζωής. Να αφήνουμε την πραγματική οικονομία στην αβεβαιότητα και την ανασφάλεια, άρα και στην οπισθοδρόμηση. Ακόμα και αν κάνουμε την καλύτερη συμφωνία με τους εταίρους μας, η κατάσταση της οικονομίας δεν πρόκειται να αλλάξει αν δεν φροντίσουμε εμείς για αυτό.
Είμαστε κοντά σε συμφωνία;
Από ότι φαίνεται όχι. Η συμφωνία δεν φαίνεται να είναι κοντά για δύο λόγους. Πρώτα από όλα η κυβέρνηση πρέπει να απαλλαγεί η ίδια από τους δογματισμούς και τις ιδεοληψίες της, να προσγειωθεί στην πραγματικότητα. Δεύτερος λόγος είναι ότι θα προσπαθήσουν να εξαντλήσουν και την τελευταία ευκαιρία, να φτάσουν στο παρά πέντε έτσι ώστε για επικοινωνιακούς λόγους να πείσουν ότι έκαναν ότι είναι δυνατόν. Από ότι φαίνεται αυτή η τακτική βολεύει και την απέναντι πλευρά, έτσι η οποιαδήποτε συμφωνία δείχνει να είναι μακρυά ακόμη.
Επίλογος
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι τα προβλήματα της χώρας δεν θα λυθούν μόνο στις Βρυξέλλες, δεν εξαρτώνται μόνο από το τι συμφωνίες θα κάνουμε με τους εταίρους μας. Αν εμείς οι ίδιοι δεν σχεδιάσουμε τα βήματα που θα μας βάλουν σε τροχιά ανάπτυξης, δεν θα σωθούμε ποτέ από τα δανεικά και τις παρατάσεις των δανεικών. Υπάρχουν βήματα που πρέπει να κάνουμε εμείς εδώ όπως η στήριξη της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα και η μείωση της ανεργίας, η αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα, η πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. Αυτά πρέπει να γίνουν εδώ στην Ελλάδα και όχι στις Βρυξέλλες, από αυτά πρέπει να γίνει η αρχή.
