γράφει ο Δημήτρης Τζιβελέκης
Σε μια ακόμη δημόσια τοποθέτησή του, ο Αλέξης Τσίπρας επανέρχεται με αιχμηρή φρασεολογία, μιλώντας για ανάγκη ενός «νέου πατριωτισμού» απέναντι σε ό,τι ο ίδιος αποκαλεί ολιγαρχία και κλεπτοκρατία. Οι λέξεις δεν είναι τυχαίες, πρόκειται για λέξεις – καμπάνες που ενεργοποιούν τη συλλογική μνήμη ή, ειρωνικά, τη λήθη.
Διότι όταν ένας πρώην πρωθυπουργός – που κυβέρνησε την Ελλάδα για πάνω από τέσσερα χρόνια – επιστρέφει με καταγγελίες για φαινόμενα τα οποία όφειλε να είχε αντιμετωπίσει ο ίδιος όταν είχε την εξουσία, το ζήτημα δεν είναι μόνο πολιτικό. Είναι και ηθικό.
Ο Αλέξης Τσίπρας πολιτεύτηκε και εξελέγη το 2015 στη βάση της αντίστασης στο «παλιό σύστημα». Επικαλέστηκε τότε έναν πατριωτισμό του όχι, της εθνικής αξιοπρέπειας, των «αγανακτισμένων» και της αντιμνημονιακής ορμής. Η πραγματικότητα όμως της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ειδικά μετά το δημοψήφισμα και το τρίτο μνημόνιο – ανέδειξε την απόσταση ανάμεσα στη ρητορική και την πράξη.
Σήμερα, με τον ΣΥΡΙΖΑ αποδυναμωμένο, διχασμένο και υπό νέο αρχηγό, ο πρώην του πρόεδρος επιστρέφει στον πολιτικό λόγο με παρόμοια εργαλεία: πατριωτισμός, εχθροί, ολιγάρχες, εθνική αξιοπρέπεια. Λόγος που συσπειρώνει αλλά δεν λύνει τα προβλήματα.
Η φράση «ο Τσίπρας έπαθε πάλι αμνησία» ενέχει μια βαθύτερη αλήθεια. Η πολιτική μνήμη στην Ελλάδα είναι βραχύβια, αλλά όχι αθώα. Οι πολίτες θυμούνται – έστω και ασαφώς – πρόσωπα, υποσχέσεις και κυβερνητικά πεπραγμένα. Και όταν ακούνε τον ίδιο πολιτικό να σηκώνει ξανά το λάβαρο του αντισυστημισμού, αναρωτιούνται, γιατί δεν το έκανε τότε που ως πρωθυπουργός μπορούσε να κάνει τις αλλαγές που σήμερα “οραματίζεται”;
Η «ολιγαρχία» δεν γεννήθηκε μετά το 2019. Το ίδιο ισχύει και για τη «διαπλοκή», την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ κατακεραύνωνε, αλλά και ενίοτε συναναστρεφόταν. Η μάχη με την «κλεπτοκρατία» παραμένει ουσιώδης, αλλά δεν επιτυγχάνεται με φράσεις, ούτε με επίκληση σε πατριωτικά αντανακλαστικά.
Η ιδέα ενός σύγχρονου πατριωτισμού δεν είναι αμελητέα. Το ζητούμενο είναι πώς τον ορίζεις και ποιον υπηρετεί. Πατριωτισμός σήμερα σημαίνει διαφάνεια, σεβασμός στους θεσμούς, ισότητα απέναντι στον νόμο, προστασία του κοινωνικού ιστού. Δεν σημαίνει δημαγωγία, πόλωση ή ανακύκλωση του παρελθόντος.
Ο πραγματικός πατριωτισμός είναι πράξη, όχι σύνθημα. Και κρίνοντας από το πολιτικό παρελθόν του Αλέξη Τσίπρα, αυτός ο «νέος πατριωτισμός» μοιάζει περισσότερο με επανάληψη του παλιού πολιτικού του εαυτού.
