γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και ο Θάνος Καλαμίδας.

Εκείνη

«Οι Έλληνες σε όλες τις έρευνες εμφανίζουν τα χαμηλότερα ποσοστά εμπιστοσύνης σε όλους τους θεσμούς», διαβάζω σε ένα άρθρο, «από τα πολιτικά κόμματα και τα ΜΜΕ, μέχρι την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Κοινοβούλιο».

Συμπέρασμα αυτής της δυσπιστίας είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης των Ελλήνων μεταξύ τους, αρχικά – τουλάχιστον εκεί καταλήγει το άρθρο. Οι Έλληνες δεν μπορούν να συνεργαστούν, δεν μπορούν να συνεννοηθούν, δεν μπορούν να συζητήσουν, δεν μπορούν να ακούσουν, δεν μπορούν να σεβαστούν, δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Κι εφόσον δεν μπορούν να κάνουν τίποτα από αυτά, τότε είναι λογικό να μην μπορούν να εμπιστευτούν θεσμούς έξω από το μικρόκοσμό τους.

Το σκέφτηκα για μερικές μέρες προσπαθώντας να αποφασίσω αν συμφωνώ ή όχι με το συμπέρασμα αυτό. Συνήθως τα μεγάλα προβλήματα τα σπάω σε μικρότερα και φέρνω το παράδειγμα του προβλήματος στα μέτρα μου για να το επανεξετάσω με τα δεδομένα του μικρόκοσμού μου. 

Αν τα παιδιά μου δε μου έχουν εμπιστοσύνη, δε με ακούνε, δε με σέβονται, τότε πολύ πιθανό ναι, να μη σέβονται το ένα το άλλο, να μην ακούνε, να μην έχουν εμπιστοσύνη μεταξύ τους, συνεπώς καμία εμπιστοσύνη και σεβασμό στον εαυτό τους τον ίδιο και φυσικά γι αυτό ευθύνομαι εγώ γιατί εγώ είμαι ο ενήλικας, ο γονιός και ο μόνος υπεύθυνος.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς εμένα δεν προκύπτει από την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Τα παιδιά μου δεν μπορούν να εμπιστευτούν το ένα το άλλο και δεν μπορούν να μάθουν να σέβονται τον εαυτό τους, επειδή εγώ πρώτη δε τους έχω αποδείξει ότι μπορούν και πρέπει να με εμπιστευτούν, κι αυτό τους έχει δείξει ότι εγώ πρώτη δεν τα σέβομαι.

Το ότι οι Έλληνες δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη στους θεσμούς, στους πολιτικούς και τα κόμματα, στην αστυνομία και τη δικαιοσύνη, τη δημοσιογραφία, την εκπαίδευση, δεν προκύπτει από την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Αυτό είναι αποτέλεσμα της έλλειψης εμπιστοσύνης και σεβασμού στους θεσμούς, κι αυτό μόνο ένα πράγμα δείχνει: Ότι οι θεσμοί αυτοί πρώτοι έδειξαν στους Έλληνες πως δεν πρέπει να τους εμπιστεύονται και να τους σέβονται (το έχουν αποδείξει πολλές φορές), κι αν οι πολίτες σε ένα κράτος δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη και σεβασμό στους θεσμούς του κράτους αυτού, τότε προφανώς και δεν πρόκειται ποτέ να σεβαστούν ο ένας τον άλλο.   

Δε νομίζω ότι αμφισβητεί οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος αυτή την πραγματικότητα. Είναι εξάλλου ολοφάνερη σε κάθε πτυχή της καθημερινής μας ζωής: στην οδήγηση και τη συμπεριφορά απέναντι στους οδηγούς, τους ποδηλάτες και τους πεζούς, στα σκουπίδια, τα τραπεζοκαθίσματα και τα παρκαρισμένα μηχανάκια πάνω στις λωρίδες των τυφλών, στη μανία καταστροφής που μας διακατέχει, να σπάσουμε τους κάδους σκουπιδιών, να σπάσουμε τα παγκάκια στις πλατείες, να μουντζουρώσουμε τους τοίχους, να τσακίσουμε τα φυτά στα παρτέρια, να ρίξουμε φόλες. Είναι ολοφάνερη στους περισσότερους χώρους εργασίας, στις δημόσιες υπηρεσίες, είναι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι παντού.

Προφανώς και δεν είναι στο αίμα ή στο dna μας. Θα βόλευε ίσως κάποιους μια τέτοια εξήγηση. Θα έδινε απαλλαγή από τις πραγματικές ευθύνες. Όμως δεν υπάρχει προβληματικό αίμα και dna. Υπάρχει μόνο προβληματικό περιβάλλον. Υπάρχει ο λάθος παραδειγματισμός. Όση φιλοσοφία και να ρίξουμε πάνω στο θέμα, δε θα πάψουμε ποτέ να λειτουργούμε μεταξύ μας κατ’ αυτόν τον τρόπο και δε θα πάψουμε ποτέ να μην εμπιστευόμαστε και σεβόμαστε τους θεσμούς, αν πρώτα οι θεσμοί δεν (απο)δείξουν ότι μπορούμε να τους έχουμε εμπιστοσύνη, ότι μπορούμε να βασιστούμε σε αυτούς, ότι πρέπει να τους σεβαστούμε. Και πριν τρομοκρατηθούμε στην ιδέα, οι θεσμοί δεν είναι κάτι το απρόσωπο, όσο κι αν προσπαθούν να λειτουργούν έτσι γιατί έτσι βολεύεται το σύστημα και κάθε σύστημα που θέλει να λειτουργεί αδιάκοπα: Βρίσκονται πρόσωπα πίσω τους. Άνθρωποι αληθινοί. Κι αυτό που μπορούμε να κάνουμε όταν οι άνθρωποι που αντιπροσωπεύουν τους θεσμούς δεν πρέπει να βρίσκονται στις θέσεις αυτές, είναι να τους αντικαταστήσουμε.

Ένα παιδί ίσως να μην μπορεί να ανταλλάξει το γονιό του με κάποιον άλλο, αλλά ο γονιός μπορεί να εκπαιδευτεί και το παιδί μπορεί να επιλέξει να μην επαναλάβει τη συμπεριφορά του γονιού του και το κυριότερο, κάποιος επεμβαίνει όταν ο γονιός είναι ακατάλληλος. Γιατί να μην ισχύει το ίδιο και σε μεγαλύτερη κλίμακα; Οι πολίτες ενός κράτους μπορούν και πρέπει να ανταλλάξουν τους … «κηδεμόνες» τους με άλλους, ξανά και ξανά, όσες φορές χρειαστεί, καταγγέλλοντας το άνομο, παίρνοντας θέση απέναντι στο άδικο, μην ψηφίζοντας τους λάθος ανθρώπους (ή έστω μαθαίνοντας από τα λάθη τους), απαιτώντας τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία και τη δημοκρατία σε κάθε πτυχή της ζωής τους, διαμορφώνοντας έτσι το περιβάλλον που θα τους οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων μεταξύ τους. Δεν είναι εύκολο, δεν είναι ακατόρθωτο. Προπάντων όμως, δε σηκώνει αδιαφορία.

& Εκείνος

Σύμφωνα με διάφορες έρευνες που γίνονται κατά περιόδους, η πιο αγαπημένη ελληνική ταινία είναι αυτή με τον Κωνσταντάρα στον ρόλο ενός παραμυθά πολιτικού που ανακαλύπτει τη βρώμα, τη διαφθορά και δυσωδία της Ελληνικής πολιτικής. Ο πολιτικός της ταινίας λέγεται Μαυρογιαλούρος και το όνομά του έχει γίνει συνώνυμο της πολιτικής ψευτιάς ακόμα και για τους νεότερους που μπορεί να μην έχουν δει την μαυρόασπρη ταινία από το 1965.

Πριν από τον Μαυρογιαλούρο όμως υπήρξε …άλλος Μαυρογιαλούρος. Χειρότερος. Εκείνος υποσχόταν γέφυρες κι όταν κάποιος του υπέδειξε ότι το χωρίο δεν χρειάζεται γέφυρα τότε υποσχέθηκε και ποτάμι …για την γέφυρα! Αυτός ήταν λίγο μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους.

Θέλετε να πάμε και πιο σύγχρονα; Ο αντιπρόεδρος Άκης πήγε φυλακή για τις μίζες στα εξοπλιστικά και με την Novartis έχει γίνει του αντιπροέδρου Άδωνι το κάγκελο. Κι όμως αυτοί οι κύριοι πολιτευτήκαν και συνεχίζουν να πολιτεύονται και μάλιστα με αξιώσεις και κρίνοντας αλλήλους σε θέματα …ηθικής.

Στις προηγούμενες εκλογές ψηφίσαμε συνειδητά κάποιον ελπίζοντας ότι είπε την αλήθεια τουλάχιστον στα μισά από όσα υποσχέθηκε και στις επόμενες εκλογές έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε έναν ψεύτη και έναν μιζαδόρο. Και αυτό απόλυτα συνειδητά και εν γνώση του τι έχει να μας δώσει ο καθένας. Η εφορία δεν πιστεύει κανένα πολίτη και κανένας πολίτης δεν εμπιστεύεται τον εφοριακό. Ακόμα και οι εφοριακοί στην προσωπική τους ζωή κλέβουν την εφορία. Λοβέρδος, Βενιζέλος, Γεωργιάδης και Σαμαράς λένε πολύ ωμά ότι θέλουν να βγει κυβέρνηση Μητσοτάκη, να τους κάνει υπουργούς και να διαγράψουν τις κατηγορίες που τους βαραίνουν για το θέμα των φαρμάκων και της αρπαχτής.

Να συνεχίσω;

Με αυτά το τόσο απτά παραδείγματα, τα τόσο σημερινά και τόσο ανήθικα πώς να εμπιστευτείς τους πολιτικούς; Που και να μην το θέλεις όλοι τους μπαίνουν αυτοβούλως στο ίδιο καζάνι. Γιατί και πώς να «απαλλάξεις» την Ασημακοπούλου όταν ορκίζεται ότι ένας αποδεδειγμένος και καταδικασμένος παιδεραστής είναι …σοβαρός άνθρωπος. Γιατί να πιστέψεις σε ό,τι και να σου λέει η Σπυράκη όταν έχει παραδεχτεί δημόσια ότι σαν «δημοσιογράφος» σου έλεγε ψέματα για να καλύψει πολιτικό που της έκανε δώρο για την εκδούλευση βουλευτιλίκι;

Να συνεχίσω;

Η ενημέρωση μας έχει καθημερινή πρωταπριλιά. Τα έντυπα του Μαρινάκη έχουν γίνει παραγωγοί και προαγωγοί ψέματος και ο Σκάι είναι βιομηχανία χυδαιότητας και οργανωμένα οπαδικής ενημέρωσης. Οι δημοσκοπήσεις εξυπηρετούν όποιον πληρώνει καλύτερα και τα δελτία ειδήσεων ανταγωνίζονται στο ποιος θα πει πιο δυνατά τη μαλακία του. Μπογδάνος, Πορτοσάλτε, Πρετεντέρης έχουν κάνει το ψέμα και την παραπληροφόρηση επάγγελμα. Το διαδίκτυο έχει γίνει και στην πράξη εικονική πραγματικότητα.

Να συνεχίσω;

Όχι γιατί όλοι ξέρετε γιατί μιλάω. Το θέμα όμως είναι τι κάνουμε εμείς, γιατί αυτό που αρνούμαστε όλοι να καταλάβουμε είναι ότι εμείς κρατάμε το …τηλεκοντρόλ.

Εμείς τους ψηφίζουμε, εμείς τους διαβάζουμε και εμείς τους ακούμε.
Χωρίς εμάς δεν υπάρχουν.

Μαύρο στην Σπυράκη, μαύρο στον Πορτοσάλτε, μαύρο στον Λοβέρδο, μαύρο στις κωλοφυλλάδες και τα κανάλια του Μαρινάκη.
Μαύρο σε όλους αυτούς που μας χώνουν στο έλος τους και στους βόθρους του ψέματος τους.

Εμείς κρατάμε το τηλεκοντρόλ και ΜΟΝΟ εμείς μπορούμε να τους αλλάξουμε.

Αρκεί να το θελήσουμε!

*Το σκίτσο στη φωτογραφία είναι του Pawel Kuczynski