γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και ο Θάνος Καλαμίδας.

Εκείνη

Τρίτη και 11 Σεπτέμβρη ξεκινά επισήμως η νέα σχολική χρονιά. Οι αμερικάνοι λένε απλώς 9/11. Σημαδιακή μέρα. Σημαδιακή και για μας, παράξενα, ειρωνικά συμβολική. Μια μέρα καταστροφής. Το άνοιγμα κατεστραμμένων σχολείων. Εκεί που θα έπρεπε να χαιρόμαστε και να μεταδίδουμε τον ενθουσιασμό μας στα παιδιά για το νέο σχολικό έτος, μεταδίδουμε έστω και άθελά μας κάποιοι γονείς τις ανησυχίες μας. (Λες και τα παιδιά είναι τυφλά ή ηλίθια και δε βλέπουν και μόνα τους). Τα περισσότερα σχολεία είναι απλώς κατεστραμμένα. Το απλώς δεν είναι και τόσο απλό, γιατί είναι πρωτίστως επικίνδυνο. Ας δούμε τα βασικά:

Διαβρώσεις στα ταβάνια, υγρασία στους τοίχους, δίπλα και πάνω σε καλώδια, τσεκ.

Μουχλιασμένοι μαυροπίνακες (μαυροπίνακες εν έτη 2018!) από την υγρασία που τρέχει χρόνια πίσω τους, τσεκ.

Σπασμένα/ξεκολλημένα σκαλοπάτια, τσεκ.

Χαλασμένα καζανάκια, τσεκ.

Σκουριασμένες κουπαστές πρόχειρα κολλημένες με …ταινία συσκευασίας, τσεκ.

Μπάζα στις αυλές, τσεκ.

Στρώματα γυμναστικής δεμένα γύρω από τις ετοιμόρροπες κολώνες, τσεκ.

Σπασμένοι σωλήνες, ξεκαπάκωτα φρεάτια εντός αύλειου χώρου, τσεκ.

Σοβάδες που πέφτουν, τσεκ.

Σπασμένα/ξεκολλημένα πλακάκια, τσεκ.

Προϋπολογισμοί και κονδύλια εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ για την υποτιθέμενη συντήρηση/αποκατάσταση σχολείων, τσεκ. Χμ. Τσεκ στην τσέπη αυτού που τα χαίρεται, τα σχολεία πάντως όχι.

Υποσχέσεις, σχέδια, μελέτες ΝΟΤ, τσεκ.

Καθυστερήσεις επί των καθυστερήσεων, αναβολές επί αναβολών, τσεκ.

Κομμένα δέντρα κατά λάθος σε μια απόπειρα (απόπειρα!) ανακατασκευής αύλειου χώρου που άφησε το σχολείο χωρίς δέντρα (κατά λάθος!!) και γεμάτο μπάζα, τσεκ.

Κατά τα άλλα πάμε να …αγιαστούμε. Γιατί, κάποιος είπε ως απάντηση στην εύλογη ερώτηση “πόσα σχολεία θα είχαν χτιστεί/συντηρηθεί με τις εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που δόθηκαν για την ανέγερση ακόμα μιας εκκλησίας” : ΔΕΝ ΞΕΡΕΙΣ τι θα πει να δέχεσαι τη φώτιση και να ζεις μαζί της!

Ε, ας ζήσουμε με τη φώτιση λοιπόν! Η φώτιση θα μας καθοδηγεί μέσα από τις παγίδες θανάτου που λέγονται τα σχολεία μας. Η φώτιση θα πληρώσει τους δάσκαλους, η φώτιση θα φτιάξει τα πλακάκια, η φώτιση θα ρουφήξει την υγρασία από τα καλώδια, η φώτιση θα φωτίσει τη νέα σχολική, κατά πώς φαίνεται σκοτεινή χρονιά.

Κατά τα άλλα, αναρωτιόμαστε γιατί τα παιδιά μισούν το σχολείο (κι εγώ θα το μισούσα).

Κατά τα άλλα, από το νηπιαγωγείο ακόμα τους μαθαίνουμε ότι οι Τούρκοι είναι οι κακοί μπαμπούλες, ενώ οι Έλληνες καλοί και πάντα ήρωες. Από το νηπιαγωγείο φτιάχνουμε άμυνες σε αόρατους, ανύπαρκτους εχθρούς. Και τους αληθινούς εχθρούς, τους εκ των έσω, μαθαίνουμε να μην τους βλέπουμε!

Αχ, κατακαημένη Ελλάδα. Φωτίζεσαι τόσο πολύ που πάντα τελικά γκαβώνεσαι!

(όπως καταλάβατε είμαι έξαλλη.)

& Εκείνος

Πότε επιτέλους μια κυβέρνηση (και όχι μόνο στην Ελλάδα) θα καταλάβει ότι το  μέλλον της χώρας και του έθνους που οριστήκαν από τον λαό να κυβερνούν διακυβεύεται κάθε φθινόπωρο και κάθε μέρα στις σχολικές αίθουσες;
Πότε;
Ποτέ!
Και ξέρετε γιατί; Γιατί την παιδεία οι κυβερνήσεις, τα κόμματα αλλά κυρίως οι πολιτικοί, την βλέπουν σε συνάρτηση με το δικό τους, το πολύ ατομικό και πολύ κομματικό μέλλον αδιαφορώντας για το μέλλον της χώρας και του όποιου έθνους. Στο βωμό πρόσκαιρων κερδών αδιαφορούν για την παιδεία και κυρίως για …τα παιδιά!

Ίσως ένα παράδειγμα να βοηθήσει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο και μάλιστα ένα παράδειγμα από την χώρα …πρότυπο εκπαιδευτικού συστήματος.

Τέλη του 2004 και πρωθυπουργός στην Φινλανδία είναι ο ξενέρωτος, κεντρώος μεν αλλά κάργα φιλελεύθερος Μάττι Βάνχανεν. Ο Μάττι λοιπόν βλέποντας την Φινλανδία για άλλη μια χρονιά να κυριαρχεί στην λίστα των εκπαιδευτικών συστημάτων και να γίνεται το κέντρο ενδιαφέροντος κάθε εκπαιδευτικού σε όλο τον κόσμο ανακοινώνει σε υπουργικό συμβούλιο ότι ήρθε η ώρα κάπως να το εκμεταλλευτούν, κάπως να το εξαργυρώσουν με έσοδα για τον κρατικό κορβανά.

Ανάμεσα στα πολλά που ακουστήκαν σε εκείνη τη συζήτηση ήταν κάτι που ήδη έχει εφαρμοστεί, την αύξηση των ετήσιων διδάκτρων σε όλα τα φινλανδικά πανεπιστήμια για τους εκτός ΕΕ φοιτητές. Υπήρξαν πολλές ακόμα ιδέες, κάποιες καλές, πολλές απαράδεκτες και λίγες που εφαρμόστηκαν άμεσα. Αλλά ο ξενέρωτος μεν σχολαστικός δε Βάνχανεν, δεν ήταν ακόμα ικανοποιημένος. Έτσι άμεσα κάλεσε πανεπιστημιακούς από τα πανεπιστήμια του Ελσίνκι, του Τούρκου και της Γιουβάσκουλα, – την αφρόκρεμα πανεπιστημίων και πανεπιστημιακών που ειδικεύονται σε θέματα παιδείας – και ζήτησε μια έκθεση για το τι πρέπει να βελτιωθεί ή να αλλάξει στην Φινλανδική παιδεία. Αυτά τώρα, Απρίλιο ή Μάιο του 2004, αν θυμάμαι καλά.

Τον Μάρτιο της επομένης χρονιάς και μετά από μια μεγάλη έρευνα, όπως οι ίδιοι με πολύ έμφαση φρόντισαν να τονίσουν, η ομάδα των πανεπιστημιακών που είχε ασχοληθεί παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνάς τους. Ο Βάνχανεν τη διάβασε εξ ίσου προσεκτικά, την συζήτησε με τους συμβούλους του, μετά την παρουσίασε στην πρόεδρο, Τάργια Χάλονεν και με την συμφωνία της …την εξαφάνισε μέσα από μια ανακοίνωση του υπουργείου παιδείας που έλεγε ότι κάποιοι πανεπιστημιακοί παρουσίασαν στο υπουργείο τις απόψεις του για την βελτίωση της παιδείας και η κυβέρνηση θα τις έπαιρνε σοβαρά υπ ‘όψιν της!

Παρενθετικά, στις συζητήσεις για το θέμα, πριν και μετά την παρουσίαση της έκθεσης, ήμουν ο ίδιος παρών μιας και με τον Βάνχανεν μας συνδέει μια πολύχρονη και ιδιόρρυθμη φιλία που ξεκίνησε πολύ πριν οι καταστάσεις τον κάνουν πρωθυπουργό κι όταν ακόμα πάλευε με το …ευρώ-σύνταγμα, αλλά αυτά είναι άλλη ιστορία που ίσως παλαιότεροι αναγνώστες μου ήδη να έχουν διαβάσει. Για τα συγκεκριμένα γεγονότα δεν είναι η πρώτη φορά που γράφω και αναφορές μου υπάρχουν και σε φινλανδικά έντυπα της περιόδου. Τέλος παρένθεσης.

Οι κύριοι πανεπιστημιακοί λοιπόν ξεκινούσαν την έκθεση τους με μια ιστορική αναδρομή σε σχέση με την εξέλιξη του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος και που στην ουσία απαριθμούσε τους λόγους της επιτυχίας του. Αυτό το έκαναν εστιαζόμενοι κυρίως στο γεγονός ότι η Φινλανδία μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα ζούσε σε σχετική απομόνωση με απόλυτα ελεγχόμενο πληθυσμό.

Για να το κάνω πενηνταράκια.
Όταν ξέρεις πόσοι θα γεννηθούν την επόμενη χρονιά, την μεθεπομένη, σε δέκα-είκοσι χρόνια και ανάλογα πόσοι θα πεθάνουν τις ανάλογες χρονικές περιόδους, τότε ξέρεις με σχετική ακρίβεια πόσους γιατρούς, πόσες νοσοκόμες, πόσους δασκάλους ή πόσους αρχιτέκτονες και πολιτικούς μηχανικούς θα χρειαστείς. Ξέρεις πόσοι πρέπει να εισάγονται στα πανεπιστήμια και με ακρίβεια μάλιστα στην κάθε σχολή έτσι ώστε να εναρμονίζονται με τις ανάγκες σου σε πλάνο ακόμα και εικοσαετίας. Πολύ περισσότερο ξέρεις πόσους ειδικευμένους εργάτες και σε τι ειδικευμένους τους χρειάζεσαι.

Αυτά όμως μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα. Τότε όμως ήταν που έπεσε το τείχος του Βερολίνου, έπεσε η Σοβιετία και η Φινλανδία ανακάλυψε τον κόσμο και ο κόσμος ανακάλυψε την Φινλανδία. Από το 1996 μέχρι το 2005 το 25% των παιδιών στα δημοτικά της περιοχής του Ελσίνκι δεν μιλούσε φινλανδικά στο σπίτι του κι ένα ποσοστό γύρω στο 5% αν και είχε γεννηθεί στη Φινλανδία δεν ήξερε λέξη φινλανδικά. Ξέρετε τι σήμαινε αυτό για το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα και ήταν ιδιαίτερα τονισμένο στην έκθεση των πανεπιστημιακών; Ότι το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν για τα σκουπίδια και καλά θα κάνανε να το αλλάξουν άμεσα και ριζικά αν θέλουν να συνεχίσουν να θεωρούνται καλοί. Μάλιστα πρότειναν για πρότυπο το …βρετανικό!

Παρενθετικά πάλι, η λίστα που βγαίνει κάθε χρόνο – και πάλι το έχω αναφέρει πολλάκις σε παλαιότερα άρθρα μου – είναι «κατασκευασμένη» από ιδιωτική εταιρία με πολύ συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα στον εκπαιδευτικό χώρο και έδρα την Νότια Κορέα, γι’ αυτό και πάντα η Νότια Κορέα βρίσκετε ανάμεσα στις πέντε πρώτες χώρες και τα τελευταία δυο χρόνια …πρώτη σαν το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο. Τώρα, γιατί την λίστα την έχει υιοθετήσει ο ΟΗΕ …μυστήριο με πολλές απαντήσεις για άλλη ώρα!

Η απάντηση του Βάνχανεν και λοιπών; Σιγά μην δημοσιοποιήσουμε αυτή την έκθεση, τώρα μάλιστα που τριπλασιάσαμε τα δίδακτρα στους αφρικανούς και τους Ασιάτες, τώρα που πενταπλασιαστήκαν οι αιτήσεις από Αφρική και Ασία για τα φινλανδικά πανεπιστήμια. Σιγά μην χαλάσουμε το όνειρο των ψηφοφόρων μας που καμαρώνουν ότι έχουν το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο για μερικούς καλαμαράδες. Σιγά μην χάσω την καρέκλα μου λέγοντας τους την αλήθεια.

Δέκα χρόνια μετά το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα παραπαίει και τώρα ο κόσμος έχει αρχίσει να μαθαίνει ότι ακόμα και η …δωρεάν παιδεία της Φινλανδίας, αν θέλεις το παιδί σου να μορφωθεί, ΔΕΝ είναι δωρεάν. Στο μόνο που είναι καλό το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι στην κατασκευή ειδικευμένων εργατών για την κάθε Νοκια και τίποτα άλλο.

Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να συμπληρώσω και μερικά πράγματα σαν πατέρας παιδιού που έχει περάσει από δημοτικό μέχρι γυμνάσιο στη Φινλανδία και έτσι η γνώση μου δεν είναι απλά θεωρητική ή από δεύτερο χέρι. Ευτυχώς στα φινλανδικά σχολεία δεν στάζουν οι οροφές γιατί φανταστείτε να στάζανε με χιονοθύελλα έξω και -25 θερμοκρασία. Αλλά τα βιβλία είναι όπως στην Ελλάδα, κοινά σε όλη τη χώρα και ο καλός μαθητής κρίνεται από την παπαγαλία. Αυτά τα παραμύθια που γράφονται στην Ελλάδα ότι δεν υπάρχει δουλειά για το σπίτι κι όλα γίνονται στο σχολείο είναι ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΟΥ ΚΕΡΑΤΑ όπως και ΠΟΛΛΑ άλλα που διαβάζω σε ελληνικά σάιτ και μπλογκς. Απεναντίας εγώ στο δημοτικό παραπονέθηκα συχνά για την υπερβολική δουλειά που είχε η κόρη μου στο σπίτι. Τα ίδια τα βιβλία τους έχουν στο κάθε μάθημα ασκήσεις για το σχολείο και ασκήσεις για το σπίτι.

Και για να ηρεμήσει η Κατερίνα, έχω παραπονεθεί για βρώμικες τουαλέτες στο δημοτικό της κόρης μου και για μπάζα στο προαύλιο του νηπιαγωγείου και μάλιστα συνοδεία λάκκου σκεπασμένου με …χιόνι, να πέσει κανένα παιδάκι και να το βρούμε την …άνοιξη! Για να μην αρχίσω με τις τάξεις με 35 και 40 παιδιά στο …καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα. Και υπάρχουν και λίστες για τους παιδικούς σταθμούς και μπορεί και να μην υπάρχουν θέσεις για το παιδί σου, αυτά ΔΕΝ συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα.

Εντάξει παραδέχομαι ότι δεν υπάρχει τουλάχιστον το καρκίνωμα του φροντιστηρίου και γενικά της παραπαιδείας ή αυτό των ιδιωτικών που αν έχεις λεφτά πας το τούβλο σου για να πάρει απολυτήριο. Ή τουλάχιστον είναι τόσο ακριβά που έτσι κι αλλιώς αυτοί που τα έχουν θα αγοράσουν και πανεπιστημιακό πτυχίο σε όποια χώρα θέλουν.

Όμως, όπως κάθε νόμος και κάθε σύστημα δεν έχει σημασία πόσο καλογραμμένα είναι τι προθέσεις είχαν αυτοί που τα έγραψαν αλλά αυτοί που τα εφαρμόζουν. Έχω γνωρίσει αδιάφορους, ηλίθιους, άχρηστους, αμόρφωτους και ρατσιστές δασκάλους όπως έχω γνωρίσει και καλούς, φιλότιμους και μορφωμένους. Και αυτή είναι η πραγματικότητα που ζουν τα παιδιά αδιάφορα αν ισχύει στη χώρα με το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα ή στην Ελλάδα του αμφιβόλου εκπαιδευτικού συστήματος.

Η μόνη διαφορά ξέρετε ποιά είναι; Ότι δυστυχώς στη σύγκριση κερδίζει ο τυφλός με μπαστούνι τον τυφλό χωρίς μπαστούνι, γιατί σ’ αυτή την ιστορία μονόφθαλμος δεν υπάρχει.

Άντε βρε, και ΚΑΛΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ!