γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και ο Θάνος Καλαμίδας.
Εκείνη
Το θέμα «Υγεία» στην Ελλάδα πάντα ήταν σοβαρό πρόβλημα. Απλώς κάποτε ήμασταν άνετοι οικονομικά και παραβλέπαμε πολλά και σοβαρότατα θέματα πάνω σ’ αυτό το κομμάτι. Οι πιο «τυχεροί» ήταν οι ασφαλισμένοι του δημοσίου, που όπου κι αν πήγαιναν τους υποδέχονταν με ανοιχτές αγκάλες (κάποτε). Στην απέναντι πλευρά, οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ: έπαιρνες τηλέφωνο για να σε δει γιατρός σήμερα, και σου ‘κλειναν το ραντεβού κάτι μήνες μετά- αφού ίσως να έχεις πεθάνει.
Όταν τα ζευγάρια αποφάσιζαν να κάνουν παιδιά, ήξεραν ότι η ταρίφα παίζει γύρω στο χιλιάρικο μέχρι να γεννηθεί το παιδί, συν άλλα 2.500-4.500 επιπλέον για να γεννηθεί. Αλλά κούκου. Κουτσά στραβά, να και η χαρά του παππού και της γιαγιάς, λίγο από δω κι από κει, λίγο και το επίδομα που έπαιρνες μετά (γελοίο το ποσό, αλλά μας έπιανε κότσους πάραυτα), δε δίναμε και τόση σημασία. Όπως και να ‘χει, αν δε σε κάλυπτε το ταμείο σου, πλήρωνες για να πας έξω- και τότε τα είχαμε τα χρήματα για κάτι τέτοιο- και end of the story.
Έλα όμως που πάνε τα καλά χρόνια και φτάσαμε στο σήμερα. Τι γίνεται σήμερα με την υγεία των Ελλήνων; Οι μισοί είναι ανασφάλιστοι, πάει αυτό. Οι άλλοι μισοί είναι μεν ασφαλισμένοι (που σημαίνει ότι καταβάλλουν διάφορα κι αδιανόητα ποσά γι’ αυτό), αλλά παρόλα αυτά, οι παροχές είναι μηδαμινές ή ανύπαρκτες. Νομίζω πως δε χρειάζεται να επεκταθώ, το ζούμε κάθε μέρα.
Το θέμα είναι ότι όταν είσαι στα 20, με τον τόσο συγχωρητικό οργανισμό και μεταβολισμό, το κομμάτι αυτό της ζωής που λέγεται καλή υγεία το έχεις επιεικώς χεσμένο- αν έχεις γεννηθεί τυχερά υγιής κι αρτιμελής. Η υγεία μας φυσιολογικά μας απασχολεί είτε μόλις αποκτήσουμε παιδιά και δοκιμαστούν τρελά οι αντοχές μας, είτε μετά τα 30-35 που ξαφνικά ξυπνάμε τα πρωινά και όλο και κάτι μπορεί να μας πονάει.
Ένα τσιμπηματάκι εδώ, ένα χαλασμένο δόντι εκεί, ένα πιάσιμο παραπέρα, ένα σφίξιμο κάπου εδώ κι ένα άγχος άλλο πράγμα, αλλά κανείς μας δεν πάει στο γιατρό. Και ναι, ένα μεγάλο μέρος της αυτής της άρνησης υπήρξε πάντα η «λάθος» εικόνα που είχαμε/έχουμε για τους γιατρούς, όπως και η άθλια εικόνα και κατάσταση των νοσοκομείων (που αυτή ήταν πάντα και είναι πραγματικότητα που δεν άλλαξε ποτέ). Αλλά πλέον το αποφεύγουμε γιατί σε κανέναν μας δεν περισσεύουν χρήματα για κάτι τέτοιο. Ασφαλισμένοι και μη. Ποιος θα δώσει 30-50-70-100 ευρώ (ανάλογα την περίπτωση), για να δει γιατρό για κάποιο πονάκι εδώ κι εκεί, που μπορεί και να μην είναι τίποτα τελικά; (ή μπορεί και να είναι πολλά, αλλά αυτό το ξεχνάμε). Κανείς. Το πολύ πολύ να παίξουμε μόνοι μας το γιατρό. Τη στιγμή μάλιστα που τα περισσότερα φάρμακα μπορείς να πας να τα πάρεις μόνος σου, κι ας γράφουν στο κουτάκι ότι χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή. Επειδή σου το είπε ένας γνωστός, που η αδερφή της κουμπάρας που πάντρεψε το Σάκη από τον τρίτο, τον ξάδερφο που είχε συμμαθητή το γιο της κυρά Κούλας καλέ, της γειτόνισσας της πεθεράς σου, ε, είχε πάθει το ίδιο και πήρε αυτό και πέρασε.
Η υγεία δεν είναι θαύμα -αν και κατά κάποιο τρελό τρόπο, μπορεί να πει κανείς πως το να γεννηθείς υγιής είναι ένα θαύμα, αλλά ως εκεί. Η καλή υγεία είναι κάτι που εξαρτάται από πολλά, πολλά πράγματα. Από τον αέρα που αναπνέουμε, από το νερό που πίνουμε, από τον καλό αερισμό του σπιτιού μας, από τη διατροφή μας, τις συνήθειές μας, τον τόπο που ζούμε, τη σωματική μας υγιεινή, τις διάφορες προδιαθέσεις του οργανισμού λόγω κληρονομικότητας και χίλια δυο άλλα. Και σαφέστατα, το σώμα μας δε λειτουργεί το ίδιο, δεν έχει τις ίδιες ανάγκες, δεν έχει τις ίδιες αντοχές, και δεν ανταποκρίνεται με την ίδια ευκολία στο πέρασμα του χρόνου.
Το λοιπόν δεν τρώμε σωστά- γιατί ποιος δεν έκοψε την ποιότητα (και αλίμονο και την ποσότητα) στο φαγητό για να ανταπεξέλθει, όταν δεν έμεινε τίποτα άλλο να κόψει; Ποιος δεν παραδόθηκε στις κακές συνήθειες γιατί έστω προσωρινά και κάλπικα τον ανακουφίζουν; Ρωτήστε εκατό καπνιστές που ζορίζονται να πληρώσουν τα τσιγάρα τους και οι 99 θα σας πουν ότι προτιμούν το τσιγάρο από το φαγητό. Λυπηρό, αλλά είναι αλήθεια.
Όταν δουλεύουμε παραπάνω από όσο αντέχουμε και πάλι δε μας φτάνουν; Βάλτε μειωμένο φαγητό, χειρότερη ποιότητα διατροφής και επιπλέον φόρτο εργασίας που όμως οικονομικά δεν μας αποδίδει τίποτα αξιόλογο. Ένα σπίτι, πέντε άτομα, δυο αργαζόμενοι, ίσα που λένε πως δεν πεινάνε- ακόμα.
Στην αντίθετη πλευρά, νέοι άνθρωποι που όμως δε δουλεύουν καθόλου, σε μια ηλικία που η παραγωγικότητα και το αίσθημα του «δουλεύω, άρα προσφέρω στον εαυτό μου μια άλφα ποιότητα ζωής, άρα έχω τον έλεγχο της ζωής μου, άρα μπορώ να δημιουργήσω οικογένεια, άρα υπάρχω» είναι κάτι αντίστοιχο με τις τρελαμένες ορμόνες των εφήβων (βάλτε ένα έφηβο να ζήσει χωρίς μουσική, χωρίς τεχνολογία, χωρίς πειραματισμούς κι επαναστάσεις και θα το κάνετε ή φυτό ή εγκληματία).
Άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν δουλέψει όλη τους τη ζωή, βρίσκονται ξαφνικά χωρίς δουλειά ή μπροστά στην προοπτική του να μη δουν ποτέ σύνταξη (καλά, αυτό είναι σενάριο που παίζει για όλους, όχι μόνο για τους μεγαλύτερους από μας, απλά οι νεότεροι δεν το σκεφτόμαστε ακόμα). Και άλλα τόσα παραδείγματα και πραγματικότητες.
Και μέσα σε όλα αυτά ξαναθυμίζω την κακή μας διατροφή, τις κακές συνήθειες που αυξάνουμε, το κλείσιμο στα τέσσερα ντουβάρια, την κακή ψυχολογία, το άγχος που δε μας αφήνει ούτε να κοιμηθούμε, και πέστε μου τι ελπίδες έχουμε.
Δυστυχώς λύσεις δεν έχω. Είναι μια πολύ θλιβερή διαπίστωση που επιμελώς αποφεύγουμε να σκεφτούμε και ξέρουμε όλοι μας πολύ καλά το γιατί: γιατί φοβόμαστε το σενάριο αυτό. Σκεφτόμαστε το ότι μπορεί να συμβεί κάτι και θα ψοφήσουμε σαν τα σκυλιά. Πού να βρεθούν τα λεφτά, πού να βγάλεις άκρη με τα νοσοκομεία, πού να μπλέξεις με τους γιατρούς, αλίμονό μας, ας πούμε κάτι ευχάριστο.
Δεν μπορούμε όμως να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας στο θεό και να εξαντλήσουμε τις δυνάμεις μας στις προσευχές. Από την άλλη θα ρωτήσετε και τι μας προτείνεις, και πάλι θα πω ότι λύσεις άμεσες και χειροπιαστές δεν έχω.
Ηρεμία, ψυχραιμία. Καλύτερα λιγότερο ποσοτικά αλλά περισσότερο ποιοτικά φαγητό. Οξυγόνο, περπάτημα. Κλείστε και καμιά τιβί. Ρίχτε και καμιά προσευχή αν σας κάνει να νιώθετε καλύτερα. Με ένα finger snap δε θα αλλάξει κάτι, αυτό είναι ένα από τα θέματα που θα μας βασανίσει για πολύ, δυστυχώς.
Ας κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να προσέξουμε τον εαυτό μας- κανείς δεν θα το κάνει για μας. Και υπάρχουν κάποιοι που εξαρτώνται από εμάς: Τα παιδιά μας. Οπότε έχουμε κι ένα λόγο παραπάνω να μας προσέχουμε. Σε ποιον θα εμπιστευτείτε τα παιδιά σας, αν σας συμβεί κάτι; Στο …σύστημα;
Και να μη γυρνάμε την πλάτη στους ανθρώπους. Στους συνανθρώπους μας. Όλοι τον ίδιο σταυρό κουβαλάμε. Κι ό,τι συμβαίνει μαζί το τρώμε και μαζί το χωνεύουμε, δε χρειάζεται να κοροϊδευόμαστε, δεν έχουμε να αποδείξουμε τίποτα σε κανέναν. Μόνο μαζί θα βοηθηθούμε. Όχι ότι αυτό μπορεί να μας λύσει όλα τα προβλήματα, αλλά ρε γαμώτο δεν είναι ο καθένας μόνος του σε όλα αυτά τα σκατά που ζούμε. Σε όλους μας συμβαίνουν. Αν κάτι μπορεί να ανακουφίσει και ίσως καλυτερέψει τα πράγματα, είναι τουλάχιστον η αλληλεγγύη μεταξύ μας.
& Εκείνος
Δυστυχώς όταν περνάμε σε θέματα υγείας, το εκεί με το εδώ δεν συγκρίνονται. Για ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων εγώ ζω στην …ουτοπία, σε ένα άλλον πλανήτη. Αλλά κι όπως έχω γράψει πολλές φορές, ειδικά τελευταία, ακόμα κι εδώ στην ουτοπία το σύστημα χωλαίνει και σε πολλές περιπτώσεις είναι άρρωστο. Αλλά όχι στην κατάσταση της Ελλάδας όπου όμως δεν είναι και …η χειρότερη. Το χειρότερο σύστημα υγείας για τον απλό πολίτη είναι στην κοιτίδα του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ. Σε μια χώρα που το εθνικό σύστημα υγείας από πάντα ήταν θέμα για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες κι αν δεν έχεις καλή δουλειά ώστε να μπορείς να πληρώνεις την ασφάλειά σου και γενικά λεφτά, απλά …πεθαίνεις.
Η προσωπική μου χρόνια μάχη με τον διαβήτη μου έχει ανοίξει – δυστυχώς – ένα παράθυρο στο τι γίνεται με τους διαβητικούς στις ΗΠΑ και η κατάσταση είναι απλά …απελπιστική. Άνθρωποι, νέοι άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά από το κόστος του φαρμάκου που μας κρατάει ζωντανούς, την ινσουλίνη.
Ποια θα έπρεπε να είναι τα μηνιαία έσοδα μου -αν ζούσα στις ΗΠΑ, για να μπορέσω να αντιμετωπίσω το έξοδο των 1200-1600 ευρώ σε ινσουλίνη και βοηθήματα τον μήνα; 3.000 ευρώ; Για να μπορώ να πληρώσω ενοίκιο, λογαριασμούς και φαγητό επιπλέον, τουλάχιστον. 3.500 ευρώ; 4.000 ευρώ; Κι αυτά με οικογένεια ή όχι; Και πόσο μεγάλη αυτή η οικογένεια; Τέλος η μεγάλη ερώτηση, τι ποσοστό αμερικανικών βγάζει πάνω από 3.500 ευρώ τον μήνα; Σύμφωνα με μια έρευνα του 2016 που βρήκα, μόνο το …30-32% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Το υπόλοιπο 68-70% του πληθυσμού προσεύχεται καθημερινά να μην αρρωστήσει και οι διαβητικοί …πεθαίνουν.
Και λογικά θα μου πείτε τώρα ότι μέχρι να έρθει το ασθενοφόρο και να βρει σε ποιο νοσοκομείο να τον πάει, ο ασθενής …πεθαίνει στη Αθήνα, οπότε τι μας νοιάζει εμάς τι κάνουν τα αμερικανάκια. Μας νοιάζει γιατί εδώ υπάρχει ένα μικρο μάθημα. Ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος για το ευ ζην του 100% των Αμερικανών, συμπεριλαμβανόμενης και της υγείας τους ή της παιδείας τους, ο πρόεδρος τους, περηφανεύτηκε την προηγουμένη βδομάδα ότι τα τελευταία δυο χρόνια δοθήκαν τρία τρισεκατομμύρια δολάρια από τα έσοδα του κράτους, από τους φόρους των πολιτών σε …εξοπλιστικά προγράμματα. Εν ολίγοις για να φτιαχτούν πύραυλοι, τανκς και αυτόματα πιστόλια αφήνουν να πεθάνουν αβοήθητοι χιλιάδες πολίτες της ίδιας της χώρας που τα κατασκευάζει. Περιμένετε, το χειρότερο έρχεται.
Στην Ελλάδα λοιπόν που οι αυξήσεις που υποσχέθηκε ο Κυριακούλης στις συντάξεις δεν θα έρθουν ποτέ, που η ανεργία ανεβαίνει και τα εισοδήματα μικραίνουν καθημερινά, που η υγεία και η παιδεία είναι σε κώμα χωρίς λεφτά, πήρε ο Έλληνας πρωθυπουργός λεφτά των φορολογουμένων και αγόρασε πριν από δέκα μέρες πολεμικά αεροσκάφη από τις ΗΠΑ – F35 – σαν γλύψιμο (λέγεται και δωροδοκία) για την εύνοια του πλανητάρχη.
Επειδή μάλλον δεν έγινε απόλυτα κατανοητή η …δωροδοκία/γλύψιμο, επιτρέψτε μου να την κάνω ευρουλάκια. Το κάθε F35 στο πακέτο και πριν βάλλει βενζίνη, οπλισμό, έξτρα και εκπαίδευση των πιλότων φτάνει τα 32.460.000 ευρουλάκια. 32.5 εκατομμυριάκια το ένα παρά κάτι ψιλά. Πόσα παραγγείλαμε (κάτι ακούγεται για 50) και πόσο θα είναι το τελικό πόσο με βενζίνη, οπλισμό, έξτρα και εκπαίδευση που θα πληρώσουμε εμείς οι φορολογούμενοι, βρίσκεται σε ένα πέπλο μυστηρίου αλλά το σίγουρο είναι ότι η Κατερίνα θα προσεύχεται να μην αρρωστήσει και να μην χρειαστεί γιατρό και φάρμακα αλλά θα μπορεί να καμαρώνει ότι έχουμε …μέσον στον Τραμπ!
Επόμενη ερώτηση; Πόσα νοσοκομεία θα χτίζαμε, πόσους γιατρούς και νοσοκόμες θα προσλαμβάναμε, πόσα διαγνωστικά μηχανήματα και πόσα φάρμακα και υλικά θα μπορούσαμε να αγοράσουμε με 32.5 εκατομμυριάκια παρά κάτι ψιλά; Και πόσους πολίτες θα μπορούσαμε σαν έθνος που νοιάζεται για τον πολίτη του, να καλύψουμε υγειονομικά ακόμα και συνταξιοδοτικά με 32.5 εκατομμυριάκια παρά κάτι ψιλά; Για να μην πω για …πενήντα φορές 32.5 εκατομμυριάκια παρά κάτι ψιλά.
Κι εδώ μην τολμήσει κανένας να μου πει …Ερντογάν γιατί θα του πετάξω κανένα πασούμι. Η υπεροπλία της Τουρκίας είναι γνωστή σε όλους μας και γι’ αυτό σε περίπτωση που γίνει κάτι, οι περισσότεροι ποντάρουμε στο δίκαιο, την ηθική και τους …συμμάχους και οι “εθνικόφρονες” στο …this is Sparta και στους “απίθανους” πιλότους μας, αλλά κανένας, μα κανένας στην “υπεροχή” του ελληνικού στρατιωτικού οπλοστασίου.
Αυτό τώρα ίσως ακουστεί λίγο ουτοπικό αλλά όταν όλες οι χώρες του κόσμου αποφασίσουν ότι το πραγματικό ευ ζην των πολιτών τους είναι πιο σημαντικό από την παράνοια τους, τότε ίσως σαν ανθρωπότητα να έχουμε ελπίδα γιατί προς το παρόν αυτό που είδαμε ήταν τον Κυριακούλη Μητσοτάκη να καμαρώνει ότι η φτωχευμένη και πεινασμένη ψωροκώσταινα είναι μαζί με τις ΗΠΑ η μόνη χώρα που πληρώνει το 100% της συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ σε εξοπλισμούς αγορασμένους από τις …ΗΠΑ!
