γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και ο Θάνος Καλαμίδας.
Εκείνη
“Δεκτοί μόνο Γνήσιοι Αμερικανοί. Απαγορεύονται οι αρουραίοι και οι …Έλληνες.”
Θιχτήκατε; Περαστικά. Αυτό το ευγενέστατο σλόγκαν κοσμούσε σχεδόν κάθε εστιατόριο, κατάστημα, τουαλέτα, χ-ψ δημόσιο χώρο στις ΗΠΑ, εκατό και κάτι χρόνια πριν. Και ναι, απευθυνόταν στους Έλληνες. Τους Έλληνες-Έλληνες. Τους αληθινούς και γνήσιους Έλληνες που έδωσαν τα φώτα τους στον κόσμο και γέννησαν τον πολιτισμό και τα λοιπά. Θέλετε να δείτε φωτογραφία αυτών των Ελλήνων; Των παππούδων σας; Ορίστε. Την βλέπετε; Επάνω αριστερά. Βιτρίνα στο άρθρο.
Πανέμορφοι δεν ήταν; Μαυριδεροί, βρωμιάρηδες, καχεκτικοί, γεμάτοι ψείρες, υγρό στα πνευμόνια και χτικιό. Όχι ότι έφτασαν στη νήσο Έλλις με την τσάκιση στο παντελόνι και καλογυαλισμένα παπούτσια δηλαδή. Ήταν πρόσφυγες. Κι όπως όλοι οι πρόσφυγες, οι – τρέχω να σώσω τη ζωή μου πρόσφυγες – είχαν τα κακά τους τα χάλια.
Οι Αμερικανοί ωρύονταν «σώστε την Αμερική από τους Έλληνες», «μη λερώσετε το αίμα σας», «θα μας αλλοιώσουν τον πολιτισμό» κι ένα σωρό από αυτά που, κοίτα να δεις, τα ακούμε μέχρι σήμερα, σε όλο τον (υποθετικά) πολιτισμένο κόσμο.
(Και πού να ακούσετε το καλύτερο: οι Έλληνες ποτέ δε θεωρούνταν …λευκοί. Και δεν είναι δηλαδή, αλλά μην τα λέμε τόσο απότομα γιατί μερικοί εγκέφαλοι δεν αντέχουν τα απανωτά εγκεφαλικά. Κι ας υπερασπίζονται το …άριο αίμα της …φυλής τους.)
Βέβαια, το «Γνήσιοι Αμερικανοί» σε μια γη που καταπατήθηκε και που ο πληθυσμός της εξοντώθηκε είναι λίγο άκυρο, αλλά τι να λέμε τώρα.
Όχι να μη νομίζετε ότι πήγαν οι παππούδες σας στην Αμερική και τους υποδέχτηκαν σαν σωτήρες/φωστήρες του κόσμου.
Η καλύτερη της Κου Κλουξ Κλαν είναι να παίρνει στο κυνήγι τους Έλληνες. Ειδικά αυτούς.
Λοιπόν, έχω βαρεθεί να τα λέω: ΔΕΝ υπάρχει καμία καθαρή φυλή, κανένα αγνό αίμα, κανένα γνήσιο DNA. Δεν υπήρξε ποτέ, δεν υπάρχει, δε θα υπάρξει.
Αλλά ποιος ακούει;
Να σας θυμίσω τους παππούδες μας που ήρθαν από τη Σμύρνη; Να σας πω για τους Ποντίους; Να σας πω για όλους αυτούς τους …Τουρκόσπορους που ήρθαν να κλέψουν τις δουλειές των νοικοκυραίων και τους άντρες των καλών σπιτιών; Για το πώς όλοι αυτοί οι Έλληνες, οι όσο γνήσιοι όσο και όλοι οι υπόλοιποι αντιμετωπίστηκαν – όχι σαν ξένοι, αλλά σαν επικίνδυνα μιάσματα;
Ακούει κανείς;
Κάθε γενιά προσφύγων είναι μια χαμένη, νεκρή γενιά. Στη Μόρια παιδιά όχι μεγαλύτερα από τρίτη-τετάρτη δημοτικού προσπαθούν να αυτοκτονήσουν.
Φοβούνται βεβαίως οι γνήσιοι, καθαροί Έλληνες ότι οι πρόσφυγες θα μολύνουν τα παιδιά τους, θα κλέψουν τις δουλειές τους, θα σκορπίσουν αρρώστιες. Κλείνουν τις πόρτες τους, κλείνουν τα σχολεία τους, κάνουν ότι δε βλέπουν.
Λες και θέλει τιτανοτεράστιο μυαλό να κατανοήσεις ότι το πρώτο πράγμα που απειλείται μαζί με τη ζωή σου όταν είσαι πρόσφυγας, είναι η υγεία σου. Γιατί; Γιατί δεν έχεις να φας και να πλυθείς, ηλίθιε. Γιατί αν χωθείς με άλλους εκατό στον ίδιο χώρο και δεν έχεις να φας και σαπούνι να καθαριστείς, σε μια βδομάδα όλες οι αρρώστιες που έχουν εξαλειφθεί θα ξαναγυρίσουν. Και θα τις κουβαλάς και θα τις μεταδίδεις εσύ, ο καθαρός και γνήσιος και αμόλυντος.
Δε σ’ άρεσε το σενάριο.
Οι πρόσφυγες κουβαλάνε τις αρρώστιες; Ναι, τις πήρανε μαζί τους όταν έφυγαν από τα σπίτια τους.
Όσο οι πρόσφυγες και οι μετανάστες δεν αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι και δεν ενσωματώνονται στην κοινωνία όπου βρίσκονται – έστω και προσωρινά – οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν καμία πρόθεση να μείνουν στην Ελλάδα και να “κλέψουν” τις κακόμοιρες δουλειές σας, αλλά να φύγουν – τόσο θα υπάρχουν προβλήματα, θα υπάρχει βία, θα υπάρχει απειλή για την υγεία, θα υπάρχει ένα εντελώς αδικαιολόγητο και ανεξήγητο μίσος που δεν οδηγεί που-θε-νά.
Ο πρόσφυγας αποτελεί πάντα μια ακατανόητη απειλή. Ίσως επειδή δεν έχει την εικόνα του καθωσπρέπει νοικοκυραίου που έχουμε συνηθίσει. Δε φοράει καινούργια ρούχα (ούτε καν καθαρά), μυρίζει, είναι άλουστος, άπλυτος, αχτένιστος, μπορεί να έχει και καμιά ψείρα, είναι θεονήστικος, με πρησμένη κοιλιά, είναι άρρωστος. Κάτι σαν τους ζητιάνους και τους άστεγους που τους κρύβουμε κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα να μη χαλάνε την εικόνα της πεντακάθαρης πόλης μας. Χα! Κι όμως αυτοί οι άστεγοι είναι Έλληνες. Γνήσιοι, καθαροί και αμόλυντοι. Σαν κι εσένα και μένα. Αυτοί πάλι γιατί είναι αόρατοι; Γιατί τους βλέπουμε και αλλάζουμε δρόμο; Γιατί τους φοβόμαστε; Αυτοί ποιον ακριβώς απειλούν;
& Εκείνος
Τώρα εγώ ο …μετανάστης τι να πρωτο-γράψω από τον φθινοπωρινό εν αναμονή χιονιού, Βορρά;
Στην δεκαετία του ‘80 βρέθηκα στην Αυστραλία. Όχι μετανάστης, επίσκεψη ήταν και μάλιστα επαγγελματική που την εκμεταλλεύτηκα για τρεις βδομάδες για να γνωρίσω – όσο μπορούσα – την Καμπέρα και στην συνέχεια το χιλιοφωτογραφημένο Σίδνεϊ. Εκεί έμαθα ότι μέχρι και την δεκαετία του ’70 οι «φίλοι» μας οι αυστραλοί μας αποκαλούσαν «μαύρους», μας έβλεπαν σαν τρίτης κατηγορίας υπανθρώπους μαζί με τους ιταλούς και τους γιουγκοσλάβους και γενικά μας είχαν για βρωμίλους κλέφτες, μαχαιροβγάλτες και βιαστές. Αυτά σε ένα κράτος που δημιουργήθηκε από …κλέφτες, δολοφόνους και βιαστές.
Αλλά ας πάμε στα πιο σύγχρονα, στον 21ο αιώνα και στη χώρα πρωταθλήτρια δημοκρατίας και ισότητας, στην Φινλανδία. Είκοσι χρόνια κάθε φορά που είχα κάτι να κάνω με την φινλανδική κρατική γραφειοκρατία έπρεπε να διορθώνω με μια άλλη γραφειοκρατία το …επάγγελμα που με είχαν καταχωρήσει στην αρχή. Παρόλο ότι κατέθεσα εκπαιδευτικούς τίτλους και άλλες αηδίες, όλα αποδείχτηκαν άχρηστα γιατί για την κυρία που συμπλήρωνε τα χαρτιά μου, Έλληνας ίσον σερβιτόρος άντε μάγειρας σε ελληνικό εστιατόριο. Δυστυχώς δεν είναι καθόλου αστείο και μερικές φόρες έγινε και εμπόδιο σε αυτό που ήθελα ή προσπαθούσα να κάνω.
Αλλά κι αυτό είναι απλά ένα δείγμα. Ίσως μια από τις χειρότερες στιγμές που αντιμετώπισα τον ρατσισμό σαν Έλληνας μετανάστης ήταν από έναν άνθρωπο που υποτίθεται ότι ήταν και μορφωμένος. Την πρώτη περίοδο που αρρώστησα, όπως είναι φυσικό ζητήσαμε και …δεύτερη γνώμη και μάλιστα μας σύστησαν μεγαλογιατρό που ειδικευόταν στην «περίπτωση» μου. Το μεγαλογιατρός συνδυαζόταν και με το μεγαλοαμοιβή, αλλά όταν είσαι στην κατάσταση που ήμουν εγώ τότε ψάχνεις την ελπίδα και την εναλλακτική αδιαφορώντας για το πόσο θα κοστίσει. Αφού με εξέτασε και έριξε και μια ματιά στις εξετάσεις και τις γνωματεύσεις, απεφάνθη ο επιστήμονας: δεν είναι τίποτα, μάλλον έχει κανένα από αυτά τα μικρόβια που κουβαλάνε Έλληνες και Τούρκοι! Είχα καρκίνο κι ακόμα δεν ξέρω πως δεν τον σάπισα στο ξύλο, ακόμα απορώ με την αυτοσυγκράτηση που έδειξα εκείνη την μέρα.
Όταν η Ελλάδα έπεσε στα οικονομικά βαθιά εκεί γύρω στο 2010 όλοι οι Έλληνες του εξωτερικού ματώσαμε. Από το: «τώρα θα πληρώνεις την εφορία σου και θα δουλεύεις τεμπέλη;» μέχρι το: «αύξηση; Δεν φτάνουν αυτά που δίνουμε για να σώσουμε το μπουρδέλο που το λες χώρα σου, θέλεις και αύξηση;» Κι αυτά ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου από όσα όλοι μας ακούσαμε μπροστά αλλά κυρίως πίσω από την πλάτη μας, στο ψιθυριστό, στο πισώπλατο.
Αλλά ξέρετε κάτι, εδώ υπάρχει ένα ‘λάθος’ και που το έχω ξαναγράψει. Σαν Έλληνας και μετανάστης υπήρξα πολλές φορές θύμα διακρίσεων και ρατσισμού αλλά τις περισσότερες το «μετανάστης» έφτανε. Βλέπετε στο μόνο πράγμα που δεν κάνουν διακρίσεις οι ξενοφοβικοί, ρατσιστές και γενικά οι φασίστες Χρυσαυγήτες αυτού του κόσμου είναι στον …ξένο. Όλοι όσοι δεν είναι εικόνα και ομοίωσή τους είναι ξένοι, είναι κάτι που πρέπει να διωχτεί βίαια ακόμα κι αν είναι από την …ίδια χώρα. Η κόρη μου αυτή τη στιγμή έχει προβλήματα στη χώρα που γεννήθηκε και μόνο αυτήν ξέρει, γιατί το όνομα της και το επώνυμο της είναι …ελληνικό. Οκτώ χρονών ήταν η κόρη μου όταν πρωτάκουσε το «να φύγεις μουσουλμάνα, να πας στη χώρα σου». Οκτώ χρονών από …συμμαθητή της και φανταστείτε τώρα τον πατέρα του και την μητέρα του. Δεν μπορείτε; Είστε σίγουροι; Για κοιτάξτε γύρω σας. Ίσως να είναι και μέσα στο σπίτι σας. Από τότε, η κόρη μου, αυτό όπως και μερικά ακόμα, τα έχει ακούσει πολλές φορές!
Εγώ; Εγώ δεν θα ξεχάσω ποτέ την μέρα στο μετρό που ο τύπος μου άρπαξε το μαγνητικό κλειδί που είχα ξεχάσει στο πέτο μου με το όνομα της εταιρίας που δούλευα κι άρχισε να ουρλιάζει ότι του …έκλεψα την δουλειά και να φύγω από την χώρα του ή τον άλλο που κόντεψε να μου σπάσει το τάμπλετ στο τραμ γιατί …που τα βρήκε τα λεφτά ο μετανάστης και αγόρασε τάμπλετ, τα έκλεψε σίγουρα.
Και πάλι, αυτές είναι λίγες ελάχιστες από τις ιστορίες που ζούμε συχνά όλοι οι Έλληνες μετανάστες παντού. Στον 21ο αιώνα, στην Ευρώπη της αλληλεγγύης που είμαστε …ισότιμα μέλη, μη χέσω! Να θυμάστε πάντα, ότι ο ρατσιστής και ο ξενοφοβικός δεν ζητάνε …διαβατήριο πριν κάνουν την μαλακία τους και σε πληγώσουν σωματικά ή ψυχικά. Δεν τους ενδιαφέρει, είσαι ξένος και εκεί κάπου τελειώνουν όλα κι αρχίζει το μίσος.
Πριν από μερικά χρόνια έγραψα ένα άρθρο, πάλι για τους μετανάστες και τι ισχύει σε θέματα ρατσισμού και ξενοφοβίας με θύματα εμάς τους Έλληνες στο εξωτερικό. Τότε είχα καταλήξει σε κάτι που θέλω να επαναλάβω και τώρα. Κάθε φορά που ένας μετανάστης στην Ελλάδα υποφέρει με την συμμετοχή ή την αδράνεια σας, δίνετε άλλοθι σε ένα Φινλανδό, ένα Γερμανό, Γάλλο ή δεν ξέρω τι άλλο που έχει κάνει έναν Έλληνα μετανάστη να υποφέρει. Κάθε φορά που υποφέρει ένα παιδί μετανάστη στην Ελλάδα, δίνετε συγχωροχάρτι σε αυτούς που πληγώνουν το δικό μου παιδί.
Την επομένη φορά που θα δείτε έναν μετανάστη, ή καλύτερα που θα σκεφτείτε κάτι αρνητικό για έναν μετανάστη ή δείτε κάποιον να πληγώνει έναν μετανάστη, σκεφτείτε ότι τον λένε Θανάση και ότι έχει ένα παιδί που δεν θέλετε να πληγώνεται επειδή έχει πατέρα Έλληνα και τότε …πράξτε ανάλογα.
