γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και ο Θάνος Καλαμίδας.

Εκείνη

Λίγες μέρες πριν, διάβαζα τα παράπονα κάποιων γονιών για την κατάντια του σχολείου της περιοχής τους. Οι φωτογραφίες ήταν πράγματι απογοητευτικές. Εκτός από τις –κλασικά πια- μουντζούρες με τα σπρέι, το προαύλιο ήταν γεμάτο πεταμένα σκουπίδια – κάποια από αυτά όμως, είμαι σίγουρη πως παρασύρθηκαν εκεί από τον αέρα, το βλέπουμε καθημερινά παντού.

Πριν από αυτό, κάποιοι άλλοι γονείς παραπονέθηκαν ότι κάποιοι …έκλεψαν τα ζαρζαβατικά από το μίνι-κήπο που είχαν φτιάξει τα παιδιά τους στο σχολείο τους την περασμένη άνοιξη.

Και πιο πριν, κάποιοι άλλοι ανέφεραν πως η αυλή του σχολείου της περιοχής τους είναι γεμάτη ακαθαρσίες σκύλων, ενώ τα λουλούδια που είχαν φυτέψει ξεράθηκαν το καλοκαίρι γιατί δεν τα φρόντισε κανείς (και πρέπει να το επαναλάβουν. Και είναι ένα κόστος που έχει ήδη πληρωθεί ξανά.)

Οι γονείς ζητάνε (επιτέλους!) μια λύση. Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις πάντα ζητάμε (το αυτονόητο: ) φύλαξη! Και είναι λογικό. Τι άλλο μπορείς να ζητήσεις και τι άλλο μπορεί να γίνει; Αλλά …αλλά εν μέρει συμφωνώ. Κι έρχομαι στις παραπάνω σκέψεις: Τα δικά μου καλοκαίρια τα περνούσα με τα παιδιά του νησιού στο προαύλιο του σχολείου. Ούτε εκεί υπήρχε φύλαξη, όμως δεν ήταν απαραίτητο γιατί κανείς δεν κατέστρεφε το σχολείο. Α, και βασικό: Το σχολείο ήταν ανοιχτό. Κι υπήρχε ένας πολιτιστικός σύλλογος, μόνιμα ανοιχτός, 365 μέρες το χρόνο, με χίλιες δυο δραστηριότητες για όλα τα βαριεστημένα παιδιά.

Δεν ξέρω πόσοι γονείς μπορεί να συμφωνήσουν, τα παιδιά μου είναι ακόμη μικρά, (αλλά μεγαλώνουν!) σκέφτομαι ότι προτιμώ πολύ περισσότερο να ξέρω ότι το καλοκαίρι ή τα Σαββατοκύριακα μαζεύουν την παλιοπαρέα τους και τη βγάζουν στο σχολείο από το να τριγυρίζουν στους δρόμους και ποιος ξέρει αλλού πού. Πόσα χρόνια ακόμα θα τους αρέσει η παιδική χαρά; Εδώ καλά-καλά οι παιδικές χαρές δε χωράνε αρκετά μωρά και νήπια, θα χωρέσουν τους φασαριόζους έφηβους;

(Δυσανάλογα μικρές οι παιδικές χαρές ή αλλιώς ΠΑΡΚΑ στην Αθήνα. Και ναι, υπάρχει και ο Εθνικός Κήπος, αλλά Αθήνα δεν είναι ο Εθνικός Κήπος και δεν μπορείς μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει να πηγαίνεις στον Εθνικό – πχ – Κήπο (ή στην περιβόητη, ευρωπαϊκών προδιαγραφών, παιδική χαρά στολίδι της Γλυφάδας). Οι γειτονιές χρειάζονται πάρκα, με χώρο, χώρο για μπάλα, χώρο για καφέ, χώρο για ποδήλατο, χώρο για τα σκυλιά, όχι μια υποψία προαυλίου παιδικού σταθμού – μια κούνια/μια τσουλήθρα/ένα παγκάκι/γεια σας αλλά ας το αφήσουμε αυτό προς το παρόν.)

Σε μια μεγάλη πόλη εντελώς kid-unfriendly τι επιλογές υπάρχουν; Οι έφηβοι κάπου πρέπει να πάνε. Το γήπεδο είναι μια λύση. Όμως (χα!) δεν έχουν όλοι ένα γήπεδο διαθέσιμο και όσο κι αν είναι μια λύση, δεν είναι στέκι. Τα παιδιά λοιπόν θα μαζευτούν στο σχολείο τους. Και καλά κάνουν.

Μόνο που το σχολείο είναι κλειδαμπαρωμένο, τριπλοκλειδωμένο και με αλυσίδες. Αλλά δεν πειράζει, γι αυτό έχουμε τα κάγκελα, για να τα πηδάμε. (Δεν πιστεύω να νομίζει κανείς ότι τα κάγκελα εμποδίζουν τον έξω να μπει μέσα; Αυτός που θέλει να μπει, θα μπει.) Και η πιτσιρικάδα θα κουβαλήσει το smart phone με το βαρελάκι-ηχείο για να ακούσει μουσική, θα φέρει το ένερτζι ντρινκ, θα φέρει το χυμό, το κρουασάν, το πατατάκι. Και αν υπήρχαν καλαθάκια θα πετούσαν και τα σκουπίδια τους, αλλά δεν υπάρχουν. Και ναι, το σωστό είναι να κουβαλήσουν τη σαβούρα τους, να ξαναπηδήσουν τα κάγκελα βγαίνοντας, να περπατήσουν ως τη γωνία και να την πετάξουν στον κάδο (μην ξεχνώντας να κάνουν και ανακύκλωση). Όμως ξέρετε και ξέρω ότι δε θα το κάνουν, γιατί, γιατί είναι έφηβοι! Αν το έχουν δίπλα τους θα το κάνουν. Αλλιώς όχι. Τώρα πρέπει να αναλύσουμε την ανατροφή και την παιδεία τους; Σε μια διαφορετική κοινωνία με διαφορετική εφαρμογή κανόνων όλα θα ήταν διαφορετικά και πιθανώς να μην έγραφα αυτό το κείμενο σήμερα.

(Προσέξτε, λέω διαφορετική εφαρμογή κι όχι διαφορετικούς κανόνες, οι κανόνες πάνω κάτω παντού είναι ίδιοι: Μάζευε τα σκουπίδια σου, πέτα τα στους κάδους, κάνε ανακύκλωση, μην αμολάς το σκύλο σου να χέσει όπου να ‘ναι, μάζεψέ τα, μην πηδάς τα κάγκελα, μην μουντζουρώνεις τους τοίχους – όμως στην εφαρμογή και τις συνέπειες ανυπακοής είναι η διαφορά.)

(Ναι, τι; Όλο το χειμώνα το προαύλιο είναι γεμάτο μαύρες σακούλες δεμένες στα κάγκελα για τα σκουπίδια και το καλοκαίρι τις μαζεύουν. Καλαθάκια – Σκουπίδια σημειώσατε 0-1.)

Νερό θα πιούμε; Μπα. Γιατί οι βρύσες …δεν έχουν βρύσες! Βλέπετε κάποιοι θεωρούν φετίχ τη συλλογή βρυσών. Και τις κλέβουν. Ή τις σπάνε. Όχι τα παιδιά όμως. Αλλά τα παιδιά δεν έχουν και νερό εύκαιρο να πιουν. Άλλο κι αυτό. Μπα σε καλό μας.

Ακαθαρσίες: Λοιπόν, καλά κάνουν οι φίλτατοι σκυλοκάτοχοι και πηδάνε τα κάγκελα μαζί με τα σκυλιά τους (πώς το κάνετε, θέλω να το δω) γιατί το ζωντανό θέλει να τρέξει και να εκτονωθεί (κάτι σαν τα παιδιά ντε! Μόνο που τα παιδιά δε θα σου μασουλήσουν την παντόφλα από τη βαρεμάρα, ούτε το πόδι του καναπέ. Χειρότερα γι αυτά.) και εφόσον στην Ελλάδα περιμένουμε από τους φιλόζωους να υιοθετήσουν ένα αδεσποτάκι ή ένα αναπηράκι και να φροντίσουν ένα ζωάκι που είναι αληθινός φίλος και μπλαμπλαμπλα ΧΩΡΙΣ καμία απολύτως υποδομή για αυτό, φυσικά ΔΕΝ υπάρχουν ειδικοί χώροι για να παίξουν τα σκυλιά, οπότε ναι, κάπου πρέπει να πάνε αυτοί οι άνθρωποι για να μπορέσουν να αφήσουν το ζωντανό για λίγο ελεύθερο να τρέξει. Αρκεί να μαζεύουν τις ακαθαρσίες τους μετά. (Και πού να τις πετάξουν; Μη μου πείτε ότι θα βγει ο τύπος με το σκύλο αγκαλιά και τη σακούλα με τις ακαθαρσίες …από τα κάγκελα! Όχι. Θα τα αφήσει εκεί. Τα παιδιά μας πατάνε ακαθαρσίες στην αυλή τους κάθε μέρα.)

Όσο για την κλοπή των ζαρζαβατικών; Ο κόσμος πεινάει. Χωνέψτε το. Ναι, δίπλα σας. Μόνο ο πεινασμένος θα πηδήξει τα κάγκελα μιας αυλής και θα κλέψει δυο ντομάτες από μια μίνι ντοματιά που φύτεψαν παιδιά. Ο βάνδαλος θα κατέστρεφε απλά το φυτό και θα έσπαγε τη γλάστρα, ο …κλέφτης θα πήγαινε σε χωράφι να μαζέψει  ένα τελάρο ντομάτες και θα τις πουλήσει.

Και για τα λουλούδια: Δε μου είναι τίποτα προσωπικά να πηγαίνω από απόγευμα σε απόγευμα να τραβάω το λάστιχο, να ανοίγω τη βρύση και να ποτίζω τα λουλούδια του σχολείου όλο το καλοκαίρι, δίπλα μένω. Αλλά hey, δεν υπάρχει ούτε λάστιχο (ούτε βρύση, τι λέμε τόση ώρα;) Πάμε πάλι από την αρχή: Δε μου είναι τίποτα – ούτε εμένα, ούτε πολλών άλλων γονιών – να βγω με δυο μπουκάλια νερό να ποτίσω τα γλαστράκια του σχολείου.

(Κανείς δε σκέφτηκε να τα μοιράσουν στα σπίτια μέχρι το Σεπτέμβρη;)

Αλλά ρωτάει κανείς πόσοι γονείς …μπορούν να πηδήξουν τα κάγκελα για να το κάνουν;

(Οι περισσότεροι μπορούμε. Αλλά τι διάολο; Δεν πρέπει να πηδάμε τα κάγκελα υποτίθεται.)

Και τα σπρέι, αχ αυτά τα σπρέι και οι μουντζούρες στους τοίχους, είναι ένα μεγάλο θέμα. Λοιπόν ακούστε, δεν υπάρχει παιδί που μεγαλώνοντας να μη ζωγράφισε τους τοίχους του σπιτιού του ούτε μια φορά. (Εγώ όταν με μάλωνε η μαμά μου ζωγράφιζα τον τοίχο κάτω από το κρεβάτι μου. Να μη φαίνεται. Αμ πώς.)

Αν μέσα σε όλα τα σκατολοΐδια που προβλέπει το Υπουργείο για τη σχολική χρονιά υπήρχε περισσότερη …ζωγραφική, πολλά προβλήματα θα λύνονταν. Πάτε στοίχημα;

Και τέλος πάντων: Δώστε τοίχους στα παιδιά να ζωγραφίσουν! Με σπρέι! Υπάρχουν απίστευτοι καλλιτέχνες εκεί έξω. Φέρτε τους στα σχολεία. Αφήστε τα παιδιά να μάθουν να δημιουργούν. Να μουντζουρώσουν ξανά και ξανά και ξανά και να λερώνονται και να το καταφχαριστιέται η ψυχή τους. Δεν έχουμε ντουβάρια που χρειάζονται λίγη τέχνη πάνω τους; Έχουμε. Πολλά.

Για να τελειώνουμε. Ξέρετε τι λένε; Η πιο άχρηστη εφεύρεση είναι τα αποσμητικά τουαλέτας. Καλύπτεις τη βρώμα του σκατού με πεύκο, σύκο, μανόλια και θάλασσα. Γουάου.

Η «φύλαξη» είναι ένα μέτρο, αλλά ΔΕΝ είναι η λύση. Είναι το αποσμητικό που καλύπτει τη βρώμα και τη δυσωδία μιας παραπαίουσας κοινωνίας πολιτών που μαθαίνει να μισεί τον τόπο της γιατί, γιατί είναι πολλά τα γιατί και πάνε πολύ πίσω όμως επιγραμματικά γιατί: Γιατί πρώτος ο τόπος (με πρόσωπο το κράτος) μισεί τους πολίτες και αυτό το εκδηλώνει σε κάθε ευκαιρία.

Σε πρώτη και προσωρινή πάντα φάση ναι, μάλλον η φύλαξη είναι μια λύση (προσωρινή το ξαναλέω). Όμως αντί να διδάσκουμε στα παιδιά μας και τους συνανθρώπους μας ότι παντού υπάρχουν κάγκελα και αλυσίδες και φρουροί και γκλομπς και συναγερμοί, μήπως, μήπως λέω θα ήταν καλύτερο, ευκολότερο, και πιο κερδοφόρο (από όλες και για όλες τις πλευρές) να τους διδάξουμε το πιο απλό: Να αγαπούν τον τόπο τους, το χώρο τους, να τον φροντίζουν και να τον προστατεύουν;

Εξάλλου, όσες βρύσες και να κλαπούν ή σπάσουν, όσα παράθυρα, όσες ζημιές και να γίνουν, θα πρέπει να αντικατασταθούν. Και θα αντικατασταθούν με σειρά προτεραιότητας. Ένα σχολείο δεν γίνεται να μην έχει νερό! Οπότε όλα αυτά είναι χρήματα που πληρώνονται ξανά και ξανά και ξανά για τα ίδια πράγματα, ενώ θα μπορούσαν να επενδυθούν σε χίλια δυο άλλα.

Νιώθω όμως πάλι ότι ζητάω πάρα πολλά.

& Εκείνος

Πριν από αρκετά χρόνια και σε μια βόλτα αναμνήσεων, πήγα την σκανδιναβή τότε σύντροφο μου στο παλιό μου γυμνάσιο που συνεχίζει να λειτουργεί στην ίδια ακριβώς θέση. Εγώ της μιλούσα για τις πλάκες που κάναμε  και της έδειχνα που κάναμε τσιγάρο κι εκείνη δεν μιλούσε. Κάποια στιγμή με κοίταξε περίεργα και κατάλαβα ότι κάτι είχε στραβώσει. Ήταν ειδικά εκείνο το βλέμμα που μου έριξε όταν είπα με πραγματική νοσταλγία: κοίτα να δεις που σαράντα χρόνια μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει. Ούτε καν το χρώμα στο γυμναστήριο…

Στην αρχή νόμισα ότι την σκανδιναβή την είχαν πειράξει οι «πλάκες» που βλέποντάς τες με σημερινό μάτι και μάλιστα σημερινό σκανδιναβικό, δεν ακούγονται μόνο ανόητες άλλα πολλές φορές και βάρβαρες, άδικες και απάνθρωπες. Έτσι μετά από λίγη πίεση και εξομολόγηση ενοχών μου είπε: «και πριν από σαράντα χρόνια με φυλακή έμοιαζε;» Και τότε ξανακοίταξα το σχολείο μου με τις αναμνήσεις μου και μου θύμισε …τις φυλακές στο Ελσίνκι.

Σκούρο γκρι χρώμα, αλυσίδες και κάγκελα παντού. Το είδα και με έπιασε η ψυχή μου. Ξαφνικά ένιωσα περίεργα ακόμα και για το τσιγάρο στο διάλειμμα.

Σε πολλά από αυτά που γράφει η Κατερίνα συμφωνώ. Ίσως είμαι λίγο σκεπτικιστής στο θέμα της φύλαξης αλλά για …άλλους λόγους. Πιστεύω ότι αν κάποια πράγματα αδυνατούμε να τα σεβαστούμε – όπως είναι ένα σχολείο – τότε κάτι πολύ στραβό πάει με την κοινωνία μας κι όχι με το υπουργείο, τους καθηγητές ή τους μαθητές. Δηλαδή δεν μπορώ την εικόνα φυλακής με δεσμοφύλακες για παιδιά και έφηβους. Αλλά είπαμε, ίσως αυτό να είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση που αφορά όλη την κοινωνία κι όχι μόνο τα σχολικά κάγκελα παντού.

Ούτε θέλω να συγκρίνω την κατάσταση εδώ με την κατάσταση εκεί. Απλά δεν υπάρχουν όροι σύγκρισης κι έχει να κάνει με την κοινωνία κι όχι μόνο με το υπουργείο.

Αλλά θα μου επιτρέψετε μια σκέψη. Τα πάντα εξελίσσονται. Ακόμα και η παιδεία είναι αποτέλεσμα εξέλιξης. Η σημερινή παιδεία παγκόσμια, έχει προσαρμοστεί στις σημερινές απαιτήσεις. Την εποχή τη δικιά μου τα κομπιουτεράκια ήταν πολυτέλεια, σήμερα τα παιδιά έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από τα τηλέφωνα τους. Και όλα σχεδόν τα παιδιά έχουν τηλέφωνα ακόμα και τα νήπια. Άρα η πληροφορική ενσωματώθηκε στη σύγχρονη διδαχή. Εξέλιξη. Και σωστά και έτσι πρέπει.

Κι εδώ που όλα εξελίσσονται έρχεται η πραγματικότητα να σου δώσει ένα χαστούκι να βλέπεις αστεράκια. Γιατί αυτός που διδάσκει πληροφορική είναι ο μαθηματικός ή ο φυσικός που έχουν δει κομπιούτερ μόνο στο δωμάτιο του παιδιού τους και το αποκαλούν και …παιχνιδομηχανή. Στα χίλια του αρνητικά το φατσοβιβλίο έκανε ένα κάλο, έμαθε πολλούς να χρησιμοποιούν κομπιούτερ αλλά οι γνώσεις τους σταματάνε και κάπου εκεί. Μετά …μπαίνουν στην αίθουσα να διδάξουν παιδιά που ξέρουν πολύ πιο πολλά από αυτούς …πληροφορική!!! Ο σουρεαλισμός της εξέλιξης στην ελληνική παιδεία.

Βλέπετε στην Ελλάδα η παιδεία είτε αυτή γίνεται στο σχολείο είτε στην κοινωνία δεν εξελίσσεται αλλά ακολουθεί τις εξελίξεις με μπαλώματα.

Αποτέλεσμα; Η Κατερίνα να περιμένει μαθήματα ζωγραφικής ή μουσικής στο σχολείο και να αναρωτιέται μόνη της αν …ζητάει πολλά!