γράφουν η Κατερίνα Χαρίση και ο Θάνος Καλαμίδας.

Εκείνη

Θυμάμαι πριν χρόνια, ένα βασανιστικά ζεστό και υγρό καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη, Κυριακή, να είμαστε στη γιαγιά και να βλέπουμε ειδήσεις. Στην Ιταλία, ένας πατέρας πηγαίνοντας στη δουλειά – και πρώτα στο σχολείο να αφήσει το παιδί του – ξέχασε το σχολείο και το παιδί και πήγε κατευθείαν στη δουλειά, αφήνοντας το παιδί στο αυτοκίνητο το οποίο μετά από κάποιες ώρες πέθανε. Θυμάμαι ότι είχα γίνει έξαλλη κι έβριζα τον ηλίθιο, τον άχρηστο πίθηκο, τον δολοφόνο, που δεν του άξιζε να έχει παιδί. Και θυμάμαι τη γιαγιά σοκαρισμένη να λέει “Θεέ μου, πόσα να είχε στο μυαλό του αυτός ο άνθρωπος για να φτάσει να ξεχάσει το παιδί του μέσα στο αυτοκίνητο”.

Τότε δεν είχα παιδιά. Αδυνατούσα να καταλάβω το σχόλιο της γιαγιάς. Ήταν αδιανόητο.

Κάποια στιγμή είχα μια φίλη, ίδια ηλικία πάνω κάτω, εκείνη μόνη, χωρίς σύντροφο και παιδιά, εγώ με δυο παιδιά. Όταν μιλούσαμε σοβαρά, ένιωθα σα να μιλούσα με παιδί. Εκείνη ζούσε ακόμη με τους γονείς της και χωρίς κανένα πλάνο διαφορετικό, δε με ρώτησαν να με γεννήσουν μου έλεγε, δική τους ευθύνη η ζωή μου, να με φροντίζουν, να με ταΐζουν όσο χρειαστεί, μα είσαι 32 χρονών της έλεγα, δεν πάει ακριβώς έτσι, ήταν αδύνατο να συνεννοηθούμε, δεν μπορούσε να καταλάβει τη λογική μου και το πιστεύω ότι πράγματι, αυτά που της έλεγα της έμοιαζαν παράλογα. Όπως και σε μένα κάποτε η αντίδραση της γιαγιάς.

Ίσως να ήταν απλώς μια περίπτωση ανεύθυνου, φυγόπονου και κακομαθημένου ενήλικα, ίσως επειδή ήταν μόνο το παιδί κάποιου. Δεν ξέρω.

Πάντως το χάσμα μεταξύ μας ήταν τόσο μεγάλο που η φιλία μας ήταν αδύνατον να κρατήσει. Εκείνη ήταν μόνο παιδί. Εγώ ήμουν και γονιός. Το παιδί δεν μπορούσε να καταλάβει τον γονέα και ο γονέας ζητούσε κατανόηση κι υπευθυνότητα μα έλειπε κάτι βασικό, ένας διαμεσολαβητής: Ένα παιδί, ανάμεσα στο παιδί και τον γονέα.

Χρόνια πια μετά από εκείνο το καλοκαίρι, με δύο παιδιά, με τσακώνω κάθε πρωί πριν φύγουμε για το σχολείο να μουρμουρίζω θερμοσίφωνας κλειστός, κουζίνα σβηστή, παράθυρα κλειστά, κλειδιά πήρες, βγαίνουμε, κλείδωσες, κι ύστερα προς το μεσημέρι στο κινητό να χτυπάνε ξυπνητήρια δέκα λεπτά πριν το σχόλασμα …για να μην ξεχάσω. Να μην ξεχάσω το αυτονόητο, το αδιανόητο να ξεχαστεί, το σχόλασμα. Και πάλι από την αρχή. Και τη θυμάμαι πολύ συχνά εκείνη τη μέρα τότε, που εγώ ήμουν ακόμα μόνο το παιδί κάποιου, ενώ η γιαγιά είχε υπάρξει και το παιδί κάποιου αλλά και γονιός.

Και είναι χαοτική η διαφορά μέσα στον ίδιο άνθρωπο όταν είναι ακόμα μόνο το παιδί κάποιου κι όταν είναι το παιδί κάποιου αλλά και γονιός κάποιου άλλου. Το παιδί που είναι μοιάζει να εξαϋλώνεται μέσα σε μια ευθύνη που του ουρλιάζει κάθε μέρα, κάθε λεπτό ΠΡΟΣΕΧΕ! ΕΧΕΙΣ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ! Γιατί είναι γονιός κι είναι ένα βάρος που το νιώθεις κάθε στιγμή ασήκωτο αλλά ακόμα κι αν προσπαθήσεις να θυμηθείς το πώς ζούσες χωρίς αυτό, δεν το καταφέρνεις. Νιώθεις σα να ήσουν γονιός από πάντα.

Το χάσμα μεταξύ του παιδιού που υπήρξες και του γονέα που είσαι, τις περισσότερες φορές της καθημερινότητάς μας είναι αγεφύρωτο.

Όμως υπάρχουν κάποιες στιγμές προσωπικής αναλαμπής που έρχονται φευγαλέα και θυμάσαι, θυμάσαι όλες εκείνες τις φορές από τότε που ήσουν μόνο το παιδί κάποιου και τα λάθη του γονέα ήταν πάντα τραγικά και ανεπίτρεπτα και ασυγχώρητα, γιατί εσύ ήσουν το παιδί και ο γονιός η ευθύνη κι εσύ δεν είχες καμία ευθύνη, μόνο ο γονιός.

Πώς μετριέται αυτή η ευθύνη; Υπάρχει άραγε ένας αριθμός να την εκφράσει σε ποσότητα; Αμφιβάλλω. Όταν παύεις να είσαι μόνο το παιδί κάποιου κι είσαι γονιός κάποιου άλλου, κουβαλάς λίγη από αυτή την ευθύνη όλων των γονιών, θες δε θες. Και πώς νιώθεις, όταν κάπου, κάπως, δεν μπορείς να ανταπεξέλθεις;

Τι κάνεις τότε;

Πώς μπορεί να νιώθει ο γονιός πρόσφυγας που δεν ξέρει τι άλλο πια να κάνει για να αναλάβει την απόλυτη, μοναδική ευθύνη του, να προστατέψει το παιδί του; Τι πρέπει να κάνει αν από αυτή την αναμέτρηση βγει χαμένος; Να σταματήσει να αναπνέει;

Πώς μπορεί να νιώθουν οι γονείς του μικρού Ραφαήλ που δεν μπορούν να κόψουν τις σάρκες τους σε ένα εκατομμύριο κομμάτια για να βοηθήσουν το παιδί τους, ενώ θα το έκαναν αυτοστιγμεί αν ήξεραν πως αυτό θα τον σώσει, και το βλέπουν να γίνεται αντικείμενο μικροπολιτικής και fake news;

Πώς μπορείς να χρησιμοποιείς ένα κομμάτι ευθύνης, που κουβαλάς έτσι κι αλλιώς από τη στιγμή που είσαι γονιός, ακόμα κι αν δε μιλάμε για το δικό σου παιδί, για να προωθήσεις και να προβληθείς; Ε; Μπουμπούκο; 

Πόσα παιδιά πρέπει να χάσεις μέχρι να υπάρξει αυτός ο κόσμος που θα έχει σπίτια, σχολεία και φάρμακα για όλα τα παιδιά;

& Εκείνος

Πολλές φορές όταν αναφέρομαι στη ζωή μου κάνω την διάκριση μεταξύ Π.Κ. και Μ.Κ. περιόδου. Προ κόρης και μετά κόρης. Μετά τη γέννηση της κόρης μου όλα αλλάξαν. Όχι προς το καλύτερο ή το χειρότερο -και αυτοί που λένε κάτι τέτοιο αδικούν πρώτα από όλα τον εαυτό τους, απλά είναι διαφορετικά. Από τα πολύ απλά μέχρι τα πολύ σύνθετα.

Αν κάποιος μου έλεγε πριν από είκοσι χρόνια ότι κάποιος θα έπαιρνε μια πατάτα από το πιάτο μου, θα την δοκίμαζε κι επειδή δεν του άρεσε θα την έφτυνε …πίσω στο πιάτο μου κι εγώ θα συνέχιζα να τρώω ατάραχος, δεν θα το πίστευα. Δεν υπήρχε περίπτωση, ούτε σαν αναφορά. Κι όμως το έζησα και μια και δυο και πολλές φορές. Κι όχι μόνο παρέμεινα ατάραχος αλλά δεν έκανα καν την …πατάτα στην άκρη και σε μερικές περιπτώσεις είμαι σίγουρος ότι την έφαγα κιόλας.

Επίσης αν κάποιος μου έλεγε ότι τώρα, στα όρια της τρίτης ηλικίας θα έκλεινα τα ματιά σε σκηνή βίας στην τηλεόραση ή στο σινεμά απλά θα γελούσα. Κι όμως το κάνω κι αυτό. Όταν το «θύμα» της σκηνής είναι παιδί. Δεν μπορώ να δω παιδί να βασανίζεται. Με οποιαδήποτε μορφή βασανισμού. Ακόμα και η πείνα, για ένα παιδί είναι βασανισμός. Όχι απλά κλείνω τα ματιά αλλά θυμώνω, εξαγριώνομαι, βγαίνει ένα τέρας από μέσα μου, θέλω ο βασανιστής να …πεθάνει. Χωρίς να το βλέπω «βλέπω» την κόρη μου σε κάθε παιδί που βασανίζεται.

Όπως την είδα και στις φωτογραφίες με τον μικρό Αϊλάν Κουρντί. Εκείνη την περίοδο μάλιστα πολλοί με ρωτήσαν γιατί αρνήθηκα να συμπεριλάβω την γνωστή φωτογραφία με το άψυχο κορμάκι  σε άρθρο μου, παρόλο ότι έγραψα πολύ για το θέμα. Δεν μπορούσα. Δεν μπορώ ακόμα και σήμερα τόσο καιρό μετά. Γιατί κάθε φορά που έβλεπα αυτή τη φωτογραφία ένιωθα κομμάτια να σκίζονται από την καρδιά μου και σας βεβαιώ ότι δεν είμαι κανένας υπερευαίσθητος τύπος και έχω δει νεκρούς – δυστυχώς για μένα – όχι μια αλλά πολλές φορές.

Το ίδιο και με τα παιδικά μάτια από την Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και το Μπαγκλαντές. Αυτά που με κοιτάνε μέσα από την οθόνη μου από την Μόρια. Με κάνουν και αισθάνομαι ένοχος, σαν να είμαι εγώ, προσωπικά, υπεύθυνος για την μοίρα τους. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να καταλάβω τις δηλώσεις που κάνουν κατά περιόδους Γεωργιάδης, Βορίδης, Τζήμερος, Μπογδάνος κλπ. Ή τις αποφάσεις που παίρνει ο κάθε Κυριακούλης.

Αλλά η απάντηση μάλλον είναι στην αρχή του γραπτού μου. Κανένας από αυτούς δεν πρέπει να έχει παιδιά αλλιώς δεν μπορεί …θα πονούσε, θα καταλάβαινε. Κι αν έχουν σίγουρα δεν τα αγαπάνε, σίγουρα τα απεχθάνονται, τα μισούν και τους αρέσει να τα βλέπουν να βασανίζονται. Ίσως μάλιστα και να ευχαριστούνται ή να συμμετέχουν σε αυτούς τους βασανισμούς. Των παιδιών …τους!

Για να φέρονται και να αναφέρονται με αυτόν τον τρόπο σε αυτά τα παιδιά, να σας πω την αλήθεια λυπάμαι και ανησυχώ για τα δικά τους παιδιά, συμπεριλαμβανομένου και του Κυριακούλη. Ποιός ξέρει σε τι κόσμο νεκρών συναισθημάτων μεγαλώνουν…