Εκείνη
Την πρώτη φορά που έπιασα να βάψω τα νύχια μου, διάλεξα το σκούρο μπλε και μ’ αυτά πήγα σχολείο την επόμενη. Ήμουν προετοιμασμένη να αρπάξω μια βαρβάτη τριήμερη από τον συντηρητικό(τατο) Λυκειάρχη, όμως ήμουν αποφασισμένη να τη δεχτώ και να μην πω τίποτα. Προσπέρασα τους γονείς με τα χέρια στις τσέπες κι έφτασα στο σχολείο για να δω σχεδόν όλα τα κορίτσια με νύχια βαμμένα με σκούρο μπλε. Η Νίκη Μπακογιάννη είχε πάρει το αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα το ’96. Αν και το ύψος ήταν ένα άθλημα που δε με ενδιέφερε καθόλου, δεν ξαναέφαγα νύχια από τότε.
Κανείς μας δεν πήρε αποβολή.
Τότε όλα τα παιδιά αγαπούσαμε τον αθλητισμό. Στο νησί είχαμε ένα αξιοπρεπές γήπεδο ποδοσφαίρου και κάποια στιγμή αποκτήσαμε κι ένα ολοκαίνουργιο κλειστό γυμναστήριο με τις ευλογίες της κυρίας Πετραλιά. Γίνονταν αγώνες στίβου κάθε χρόνο στην Αλόννησο και με την αγάπη και την απίστευτη δουλειά πολλών ανθρώπων, η Σκόπελος δημιούργησε έναν πολύ δραστήριο αθλητικό σύλλογο. Το πόσοι αθλητές βγήκαν από αυτό το μικρό νησί δεν το ξέρω γιατί έφυγα μόλις τέλειωσα το Λύκειο. Έμαθα όμως ότι έφυγαν και πολλοί από αυτούς που έτρεχαν για το σύλλογο και διαλύθηκαν οι ομάδες μπάσκετ και βόλεϊ. Έμαθα ότι το γυμναστήριο γέμισε αράχνες τελικά.
Σε κάποιο άλλο μέρος που έζησα αργότερα, έμαθα ότι υπήρχαν παιδιά που δεν κατάφεραν ποτέ να σηκωθούν από τον πάγκο για να παίξουν, γιατί ο προπονητής έπρεπε να ευχαριστήσει το γιο του Δημάρχου, την κόρη του Γυμνασιάρχη και τον ανιψιό του κουμπάρου του. Έμαθα ότι σε τοπικούς αγώνες στίβου οι κριτές δεν έβλεπαν και τόσο καλά κι έβγαινε δεύτερος ο πρώτος, ενώ ο δεύτερος πρώτος. Έμαθα από τη διαιτολόγο μου ότι κάποιοι προπονητές απαιτούν αδιανόητες δίαιτες και χρήσεις ουσιών από μικρά παιδιά που αθλούνται κι εκείνη προσπαθεί να τους πείσει να μην το κάνουν. Έμαθα για τρελά συμφέροντα και χρήματα που παίζονται στις πλάτες των μικρών αθλητών που θα γίνουν οι μεγάλοι αθλητές του μέλλοντος. Πες μας και κάτι καινούργιο, πείτε μου τώρα. Καινούργιο δεν είναι, αλλά είναι απογοητευτικό, ειδικά για ένα παιδί.
Χορηγίες, διαφημίσεις, ουσίες για τρελές επιδόσεις, επενδύσεις, πισώπλατα μαχαιρώματα. Συμφέροντα. Εννιά στα δέκα παιδιά παρατούν τον αθλητισμό στο τέλος. Χέστε τα ολυμπιακά ιδεώδη και την άμιλλα του αθλητισμού. Δεν υπάρχει τίποτα το ευγενές με τον αθλητισμό πλέον. Είναι μια αξία που καλλιεργεί ο καθένας μέσα του και την κουβαλάει χάρη σε κάποιον που του τη δίδαξε, και σε κάθε φουρνιά νέων αθλητών υπάρχουν ελάχιστοι. Όλο το υπόλοιπο κομμάτι είναι τζόγος κι επένδυση. Μα τα παιδιά δεν μπορούν να τα καταλάβουν όλα αυτά και κανένα παιδί δεν ξεκινάει να προπονείται για να γίνει πλούσιο, ούτε να για να κάνει κάποιον άλλο πλούσιο.
Όλα τα παιδιά ξεκινούν το παιχνίδι γιατί θέλουν να παίξουν.
Φτάσαμε στην Ολυμπιάδα του ’04 μα δεν έχω τίποτα να θυμάμαι. Οι εικόνες των ρημαγμένων εγκαταστάσεων έδιωξαν από μέσα μου την κάθε στιγμή και πήραν τη θέση τους. Ωραία είναι να φωνάζουμε πως έχουμε δώσει τα φώτα στον κόσμο. Μα τα δικά μας τα έχουμε σβηστά από καιρό. Ακόμα και δεν υπήρχε απολύτως τίποτα να μας προσάψει ένας ξένος, η μοίρα των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων είναι αρκετή για να γελάνε όλοι μαζί μας. Δεν έχω αισθανθεί μεγαλύτερη ντροπή στη ζωή μου. Το μόνο «καλό» είναι ότι αυτή τη ντροπή τη μοιραζόμαστε πολλοί ανά τον κόσμο. Σαν το ολυμπιακό στάδιο στην Ιαπωνία που μετατράπηκε σε γήπεδο μπέιζμπολ, σε μια πόλη με λιγότερους από 400.000 κάτοικους όπου κανείς δεν ασχολείται με το μπέιζμπολ.
Τι να πεις; Όλη κι όλη η Ολυμπιάδα κρατάει μέχρι να πάρουμε στα χέρια μας το λογαριασμό.
Απ’ όπου κι αν περάσει η διοργάνωση αφήνει συντρίμμια και χρέη στις πλάτες των φορολογούμενων, ενώ οι μόνοι που πλουτίζουν είναι οι εταιρείες. Στο Ρίο έφτασαν να κόψουν από τα ψίχουλα του κοινωνικού κράτους και να κλείσουν νοσοκομεία (!!) και σχολεία (!!) για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν. Κι όλα αυτά γιατί; Για ποιο αποτέλεσμα και ποια ιδεώδη; Καλό και το πνεύμα, αλλά ο αθλητισμός έχει γίνει μόνο θέαμα και κέρδος. Θέαμα προσφέρουν μόνο τα ρεκόρ, πράγμα που σημαίνει ότι κάποιος σπάει ένα ρεκόρ κι έρχεται ο επόμενος να το σπάσει με ένα ακόμα ψηλότερο ρεκόρ. Αλλά ο αθλητής παραμένει άνθρωπος κι ο άνθρωπος έχει όρια.
Πόσοι αθλητές έχουν πεθάνει μέσα στα γήπεδα; Πόσοι αθλητές πέθαναν σε ηλικίες ανεπίτρεπτες να τις ζυγώσει ο θάνατος;
Πού πήγε το παιχνίδι; Πουθενά. Δεν υπήρξε ποτέ παιχνίδι, μα «παιχνίδι». Δημιουργούμε cyborgs, που τρέχουν πιο γρήγορα, πηδάνε πιο ψηλά, πηδάνε πιο μακριά, έξω από τα όρια της ανθρώπινης φύσης.
Έχω πάψει πια να παρακολουθώ αθλητικούς αγώνες. Δεν υπάρχει τίποτα το αθλητικό να δω. Όμως κράτησα τα βαμμένα με σκούρο μπλε νύχια της Μπακογιάννη που έκαναν τις μαθήτριες ενός ολόκληρου σχολείου να τη μιμηθούν για να πανηγυρίσουν μαζί της. Κράτησα και τα τρελά backflip στον πάγο της Μπόναλι το ’92 και τη Dream Team του γέρο Τσακ. Κάπου πρέπει να υπάρχει ακόμα το άλμπουμ με κάρτες που δεν κατάφερα ποτέ να συμπληρώσω. Νομίζω ότι σε όλους μας τα ίδια ακριβώς αυτοκόλλητα λείπουν. Συναντιόμασταν τις νύχτες στα σοκάκια και κοροϊδεύαμε τη μύτη του Σκότι Πίπεν. Έχω κρατήσει και την πρωτιά του Μελισσανίδη, το για την Ελλάδα ρε γαμώτο του Δήμα και την κούρσα της Πατουλίδου. Πέρασα κι ένα φεγγάρι που σήκωνα το γιακά μου σαν τον Καντονά.
Πόσοι από τους αθλητές που θαύμασα κάποτε ήταν άνθρωποι και πόσοι μεταλλαγμένα προϊόντα εργοστασίων; Δεν ξέρω και δε θέλω να μάθω. Πολλές στιγμές έχω κρατήσει, όχι από τις διοργανώσεις, αλλά από τους αθλητές. Ό, τι έχει απομείνει από τον αθλητισμό μέσα μου, το φυλάω από παιδί κι όπως το είδα τότε με εκείνα τα μάτια. Αυτά που βλέπω τώρα, δε θέλω να τα βλέπω.
Ο αθλητισμός μάλλον πεθαίνει μαζί με την παιδικότητα. Οι αθλητές πεθαίνουν νέοι. Κάτι δεν πάει καθόλου καλά.
& Εκείνος
Βαλκανικοί αγώνες στο Πειραιά, στάδιο Καραϊσκάκη κι εγώ αναμεσά στους θεατές να θαυμάσω στενή μου συγγενή που έτρεχε στο τελικό των 200 μέτρων γυναικών. Τα 200 μέτρα μακριά μου και οι αθλήτριες δεν έχουν βγει ακόμα στο στάδιο αλλά μπροστά μου ένας Βούλγαρος, καραφλός και κακάσχημος ετοιμάζεται για τη δεύτερη προσπάθεια του στο 5.01. Πέντε μέτρα και ένα πόντο. Κάνει νόημα στο κόσμο να αρχίσει να του δίνει ρυθμό χτυπώντας παλαμάκια. Εγώ αδιάφορος. Σιγά μη του έδινα και ρυθμό. Παίρνει φόρα και …περνάει από κάτω. Χρήστος Παπανικολάου, δεύτερη προσπάθεια στο 5.01. Έχω αρχίσει να χτυπάω παλαμάκια πριν καλά-καλά πάρει θέση. Είμαι σίγουρος ότι μου χαμογέλασε. Το θυμάμαι σαν να έχει μείνει σε φωτογραφία στο μυαλό μου.
Οι αθλήτριες βγαίνουν στη άλλη πλευρά για τα 200 μέτρα με τη συγγενή μου αναμεσά τους. Η παρέα μου με σκουντάει αλλά εγώ παρακολουθώ τον Βούλγαρο. «Από κάτω, από κάτω», μουρμουρίζω σιγά σε ρυθμό. Και ο Βούλγαρος παίρνει τη πήχη με τα πόδια του στο σήκωμα του. Χειροκροτώ. 5.05 ο Παπανικολάου. Μόνος του πια. Είχε εξασφαλίσει το μετάλλιο και πήγαινε για ψηλά. Αυτή τη φόρα δεν μου χαμογέλασε, έμοιαζε συγκεντρωμένος στο κοντάρι του. Τα μεγάφωνα ανακοίνωναν τα ονόματα των αθλητριών για τα 200 μέτρα κι εγώ παρακολουθούσα τον Παπανικολάου να τεντώνεται, όλο το στάδιο βουβό. Αρχίσαμε να χειροκροτούμε με ρυθμό, ο Παπανικολάου τεντώθηκε, έσφιξε το κοντάρι, το σήκωσε κι άρχισε να τρέχει. Όλο το Καραϊσκάκη κρατούσε την αναπνοή του. Ο Παπανικολάου έφυγε, υψώθηκε, έστριψε το σώμα του και εκεί την τελευταία στιγμή με την άκρη του παπουτσιού του χτύπησε το πήχη και πέσανε μαζί. Ανάσα. Αποχαιρέτησε τον κόσμο – είμαι σίγουρος ότι με κοίταξε και μου χαμογέλασε – και αποσύρθηκε ικανοποιημένος με το χρυσό μετάλλιο που είχε εξασφαλίσει.
Γιατί δεν συνεχισε, δεν ξέρω και να σας πω την αλήθεια κι ουτε με ενδιαφέρει. Ουτε τότε με ενδιέφερε. Εκείνα τα δευτερόλεπτα, λεπτά, ώρες από τη στιγμή που τεντώθηκε με το κοντάρι μέχρι τη στιγμή που πέρασε πάνω από τη πήχη, ο Παπανικολάου ήταν ένας ολύμπιος θεός, ένας υπεράνθρωπος, στα παιδικά ματιά μου ένας θεός. Η συγγενής μου ήρθε δεύτερη, πρώτη ήρθε μια κακάσχημη Βουλγάρα, αλλά δεν το είδα. Ουτε καν την απονομή της δεν είδα γιατί στο μυαλό μου έπαιζε συνέχεια η κίνηση που τινάχτηκε ο Παπανικολάου και έφυγε για τον ουρανό. 5.01! Δεν μπορείτε να το φανταστείτε. Το μέτρησα οριζόντια αλλά δεν ήταν το ίδιο, μετά κοίταξα το διώροφο και σκεφτόμουν ότι ο Παπανικολάου με ένα σάλτο έφτανε ταράτσα. Στο διώροφο!!!
Ο Παπανικολάου με έκανε να αγαπήσω τον κλασσικό αθλητισμό γιατί πέρα από τον υπεράνθρωπο, υπήρχε και ο μύθος, η φαντασία. Αυτή η εκτίναξη ήταν αρκετή για να στήσει ιστορίες από άλλους κόσμους και διαστάσεις. Παρενθετικά αν και ο Χρήστος Παπανικολάου έκανε καριέρα και ρεκόρ παγκόσμια με το άλμα επι κοντώ, ήταν και δεκαθλητής, το άθλημα των υπερανθρώπων. Και φυσικά η αγάπη μου για τον κλασσικό αθλητισμό και κάθε τέσσερα χρόνια μεταφέρθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Έχω παρακολουθήσει σαν θεατής δυο Ολυμπιακούς Αγώνες και μια Χειμερινή Ολυμπιάδα. Το να παρακολουθήσω από κοντά Ολυμπιακούς Αγώνες για μένα ήταν σαν να έβλεπα ζωντανή συναυλία με τους Μπιτλς, τους Ρόλινγκ Στόουνς και τους Ντορς ταυτόχρονα. Τρελαίνομαι, παρασέρνομαι, φωνάζω, χειροκροτώ, συγκινούμαι. Έχω δει μαραθωνοδρόμους να κλαίνε από τους πόνους για να φτάσουν στο τέλος και δρομείς να πανηγυρίζουν ακόμα και όταν ήρθαν τελευταίοι.
Αυτά μέχρι την Ατλάντα. Οι Ολυμπιακοί αγώνες της Ατλάντα ήταν οι τελευταίοι που ασχολήθηκα, από τότε δεν παρακολούθησα ποτέ ξανά Ολυμπιακούς Αγώνες, ουτε στη τηλεόραση ουτε στο τύπο, και μάλιστα όταν έγιναν στην Αθήνα πήρα σαφή θέση ενάντιον τους. Μια ομάδα αρπαχτικών καλυμμένη πίσω από το πομπώδες όνομα, Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή που κατακλέβει έθνη και εξυπηρετεί ιδιωτικά και διακρατικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα έχει καταστρέψει ό,τι κι αν συμβόλιζαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες για του λάτρεις του αθλητισμού.
Θα μου πείτε τώρα το ανακάλυψες; Όχι και είμαι πολύ συνειδητός τόσο για το τι έγινε στου πρώτους Ολυμπιακούς στην Αθήνα, σε αυτούς του Βερολίνου ή σε αυτούς της Ρώμης, της Μόσχας ή του Λος Άντζελες. Κι αν σας ενδιαφέρει, ο πρώτος γνωστός καραντοπέ αθλητής ήταν ο και εθνικός ήρωας στη Φιλανδία, ο Πάαβο Νούρμι. Αλλά με λίγη δόση άρνησης και πολύ στρουθοκαμηλισμό έκλεινες τα ματιά και παρακολουθούσες τον Τζον Ακι-Μπούα να κερδίζει με το ατσούμπαλο τρέξιμο του τα 400 μέτρα και ζητωκραύγαζες τον βοσκό από την Αιθιοπία, τον Aµπέµπε Μπικίλα που έτρεχε ξυπόλητος, για να μη πω για το «για την Ελλάδα ρε γαμώτο,» της Πατουλίδου.
Ναι στο όνομα τους και στο κόπο τους πλούτιζαν από τους μαφιόζους της ΔΟΕ μέχρι τη κόκα κόλα και την Texaco, αλλά οι μύθοι ήταν εκεί και οι πολλοί παλεύαν ξυπόλητοι κι όχι με τα παπούτσια του Πάαβο Νούρμι. Ή καλυτέρα έτσι ήθελες να πιστεύεις. Γιατί αγαπούσες τον αθλητισμό. Αλλά στην Ατλάντα αποθρασυνθήκαν όλοι. Δεν έτρεχαν πια αθλητές, η κόκα κόλα κι η Hewlett–Packard τρέχανε. Σου μιλούσαν κατάμουτρα για τα κέρδη τους. Τα κέρδη που βγάζανε από εσένα που τους ανέχτηκες τόσα χρόνια για χάρη του αθλητισμού. Τώρα όμως σε μετράγανε, ποσά θα τους αφήσεις στο ταμείο. Τώρα πια παίζανε πολιτικές σκοπιμότητες φανερά, μπροστά σου. Στο λέγανε κατάμουτρα και δεν ήξερες πια από πού να ξεφύγεις. Και οι νταβατζήδες ανταγωνιζόντουσαν σε μια δική τους Ολυμπιάδα με τις φαρμακοβιομηχανίες. Στην Αθήνα πιάσανε πια ταβάνι γιατί τώρα καταστρέφανε στο βωμό μικροσυμφερόντων και της τσέπης τους ένα ολόκληρο έθνος, καταδικάζοντας τους πολίτες του στην αιώνια χρεοκοπία και αυτό σε συνεργασία με ντόπιους ψιλικατζήδες πολιτικούς.
Όσο για το ντοπάρισμα …θα αστειεύεστε φαντάζομαι. Το παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα επι κοντώ του Χρήστου Παπανικολάου έγινε το 1970 και ήταν 5.49. Σήμερα είναι 6.16. Όταν ο Καναδός Μπεν Τζόνσον έκανε στα 100 μέτρα εκείνο το τρομακτικό 9.83 καταρρίπτοντας κάθε προηγουμένη ιδέα ταχύτητας κανένας δεν ένιωσε έκπληξη όταν μετά από μερικές μέρες αποδείχτηκε ντοπέ. Σήμερα ο Μπόλτ το κάνει σε 9.58 και κανένας δεν μιλάει. Δευτερόλεπτα. Πιο γρήγορα από το πιο γρήγορο ζώο της φύσης. Και το κάνει πίνοντας γάλα σαν αυτό που έχετε στο ψυγείο σας; Μα πόσο μαλάκες τέλος πάντων; Μαλάκες για χρυσό μετάλλιο.
Ποιος αθλητισμός και ποιο Ολυμπιακό πνεύμα; Οι αθλητές έχουν γίνει υπερταχύτατες διαφημίσεις προϊόντων και φαρμάκων που για δεκάδες λόγους, κυρίως οικονομικούς, δεν έχουν μπει ουτε θα μπουν στη κατηγορία του ντόπινγκ. Και ποια ιδεώδη και ερασιτεχνισμός; Όλοι τους είναι επαγγελματίες ή θέλει κάνεις να μου πει ότι οι αθλητές του τένις και του μπάσκετ έγιναν ερασιτέχνες για δέκα μέρες και μετά θα ξαναγυρίσουν στις αρπαχτές τους; Για να μη πω τίποτα για το γεγονός ότι αφαιρέθηκε από τους Ολυμπιακούς η ελληνορωμαϊκή για να μπει το …γκολφ!
Δεν ξέρω, εύχομαι στην Ελλάδα κάποιοι συνοικιακοί σύνδεσμοι κάποιοι που ακόμα θυμούνται τον Παπανικολάου να βοηθάνε παιδιά στον ερασιτεχνικό αθλητισμό γιατί όπως έγραψα και σε άλλο άρθρο τη προηγουμένη βδομάδα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες πεθαίνουν στο Ρίο αυτή τη στιγμή. Όσο για τον κλασσικό αθλητισμό γενικότερα, τον ακούω να βαριανασαίνει…
