Το να είσαι οικονομικός μετανάστης πχ στις ΗΠΑ, σήμαινε μεν ότι θα έπρεπε να δουλέψεις πολύ σκληρά και σε οποιαδήποτε άθλια δουλειά, όμως μπορούσες, στ’ αλήθεια μπορούσες να ανελιχθείς και να καταφέρεις να αγοράσεις ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο, και να παρέχεις μόρφωση στα παιδιά σου. Το Αμερικάνικο Όνειρο, αν και λιγότερο φανταχτερό από όσο παρουσιαζόταν, ήταν αληθινό.
Όχι πια.
Σήμερα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Αν και στις ΗΠΑ δε βιώνουν μια ακόμη Ύφεση του ’29, ο κόσμος δεν έχει την ίδια αισιοδοξία. Φανταστείτε τώρα πόσο άσχημα ακούγεται αυτό στη δική μας μεριά του κόσμου, όπου σύμφωνα με τους ξένους οικονομικούς αναλυτές, η Ελλάδα ζει μια κρίση ίδια με την Ύφεση του ’29.
Οι άνθρωποι για κάποιο λόγο δεν πιστεύουν πια ότι όλο αυτό που ζουν οδηγεί κάπου. Οι Αμερικανοί δε θεωρούν τη σημερινή κατάσταση μια ακόμη μεγάλη κρίση, αλλά έναν τελικό προορισμό. Από τη δεκαετία του 30 κι έπειτα, δεκάδες βιβλία έχουν γραφτεί από πολύ σημαντικά πρόσωπα, επιστήμονες, ιστορικούς, οικονομολόγους, σχετικά με την πορεία των κοινωνιών, την οικονομική εξέλιξη των χωρών, το γιατί κάποιες χώρες αναπτύχθηκαν πολύ ενώ κάποιες άλλες 70 χρόνια μετά ακόμη παλεύουν με τα θηρία τους.
Κατά πώς φαίνεται, οι απαντήσεις πάντα συγκλίνουν στην ίδια μία: Οι πολιτικές ευνοούν τη συγκέντρωση του πλούτου σε ένα πολύ μικρό ποσοστό του ανθρώπινου πληθυσμού (μόλις το 1%) ενώ το υπόλοιπο 99% γυρίζει σε έναν ατέλειωτο κύκλο. Όσο ελκυστικές κι αν φαίνονταν πάντοτε οι διάφορες πολιτικές, σκόπευαν μόνο να συνεχίσουν οι πολύ πλούσιοι να πλουτίζουν και κανείς άλλος.
Σήμερα, είναι πολύ απίθανο να φύγει κάποιος από οποιοδήποτε μέρος και να πάει σε οποιαδήποτε χώρα ως οικονομικός μετανάστης και να καταφέρει να πραγματοποιήσει το χ-ψ αμερικάνικο όνειρό του. Προφανώς και θα ζει κάπως καλύτερα από ό,τι στη χώρα από την οποία έφυγε, όμως αυτό απέχει πολύ από το …όνειρο. Το να ζεις σε μια χώρα με κοινωνικό κράτος (κάτι που στην Ελλάδα μοιάζει ουτοπικό) είναι οπωσδήποτε μια εξέλιξη, όμως αυτό δε σε ανεβάζει και απαραίτητα …κατηγορία.
Ύστερα από τόσα χρόνια σε αυτή την κατάσταση στην Ελλάδα, το να διαπιστώνεις ότι ίσως και όλα αυτά να μην οδηγούν πραγματικά πουθενά – τουλάχιστον όχι κάπου που να ευνοούν το μέσο πολίτη, είναι καταστροφικό για την ήδη τσακισμένη ψυχολογία μας. Πόσο ακόμη μπορείς να αγωνίζεσαι όταν χαθεί ο σκοπός σου; Και πόσο ακόμα μπορείς να παραμείνεις άνθρωπος, όταν όλα γύρω σου δείχνουν πως το μόνο που έχει σημασία είναι να καταφέρεις να επιβιώσεις γιατί πολύ πιθανό τίποτε άλλο δε θα καταφέρεις;
& Εκείνος
Το 1992, ο υπεύθυνος για την προεκλογική εκστρατείας του Μπιλ Κλίντον, ο Τζέιμς Σαρβίλ χρησιμοποίησε σαν σλόγκαν την έκφραση: «είναι η οικονομία, ηλίθιε». Με αυτή την τόσο βίαιη στην αμεσότητα της πρόταση ήθελε αφενός να δώσει έμφαση στο οικονομικό σχέδιο του Κλίντον, αφετέρου ήθελε να συνδέσει όλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η αμερικανική κοινωνία με την τότε οικονομική κρίση που σύμφωνα με τον Μπιλ, η αποτυχία του Μπους του πρεσβύτερου – τότε προέδρου – είχε δημιουργήσει.
Δυο δεκαετίες αργότερα, ο δημοσιογράφος Νίκος Μπογιόπουλος έγραψε ένα βιβλίο όπου παραφράζοντας τον Σαρβίλ του έδωσε τον τίτλο: «Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε». Και κατ’ εμένα αδιάφορα με το αν έχεις διαβάσει το βιβλίο ή όχι (που είναι αξιόλογο) ο τίτλος από μόνος του είναι ένα …βιβλίο.
Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε, αλλά ποιος καπιταλισμός; Σύμφωνα με την διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια: Ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα όπου η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, όπως και οι επενδύσεις σε οικονομικά αγαθά, παραγωγή, κατανομή, το εμπόριο και υπηρεσίες, κατέχονται από ιδιώτες, με κυρίαρχο κίνητρο/στόχο το κέρδος.
Μόνο που αυτό είναι η «ρομαντική» πλευρά του καπιταλισμού, αυτή που αρέσει στο καπιταλισμό να λέει όταν κοιτάζει τη φάτσα του στον καθρέφτη, δημόσιες σχεσεις. Στην πραγματικότητα καπιταλισμός είναι όταν ο εργάτης έχει δικαίωμα μόνο στην αναπνοή – κι αυτό προς το παρόν – όταν η ιδιοκτησία μέσω ιδιωτικών τραπεζών περνάει στα χέρια των πολύ λίγων και ο πολίτης πληρώνει ενοίκιο ακόμα και για το ψωμί που τρώει.
Καπιταλισμός ηλίθιε, είναι όταν η γυναίκα του πρώτου κριτή και μελλοντικού πρωθυπουργού είναι φοροκλέφτης και το άλλοθι της είναι ότι είναι νόμιμη ενώ εσύ αν καθυστερήσεις μια δόση, θα σου πάρουν το σπίτι. Καπιταλισμός είναι όταν ναρκέμποροι χρηματοδοτούν από αποστασίες μέχρι «δημοσιογραφικά» συγκροτήματα. Καπιταλισμός είναι όταν το 0,1% συσσωρεύει όλο τον φυσικό και χρηματικό πλούτο πατώντας στις πλάτες του αλλού 99,9%. Καπιταλισμός είναι όταν οι κοινωνίες μας έχουν χωριστεί σε σκλάβους και αφέντες.
Καπιταλισμός είναι ο Κούλης, ο Τσίπρας, η Φωφό και όλο αυτό το παρασιτικό συρφετό που δουλεύει για το 0,1% ζώντας από τα αποφάγια που του πετάνε για να έχει το 99,9% στις αλυσίδες.
Αλλά, πόσα ακόμα θα πάρουν από τον ηλίθιο; Πότε θα φτάσει η ώρα που το μόνο που θα έχει να χάσει ο ηλίθιος θα είναι οι αλυσίδες του, γιατί την ελπίδα και την αξιοπρέπεια του την έχουν ήδη πάρει.
