Αυτές οι ιστορίες επιτυχίας πουλάνε και αναπαράγονται ευλαβικά γιατί δίνουν ελπίδα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που ζουν παρόμοιες καταστάσεις με των πετυχημένων – πριν γίνουν πετυχημένοι, γιατί σε κάνουν να παπαγαλίζεις πως «ο καθένας μπορεί να γίνει πλούσιος και πετυχημένος».
Φυσικά και υπάρχει ο ένας Στίβεν Κινγκ, που έζησε τα νεανικά του χρόνια σ’ ένα τροχόσπιτο κι έγραφε πάνω στο πλυντήριο τα πρώτα και μεγαλύτερα αριστουργήματά του. Φυσικά υπάρχει κι ο μετανάστης που με τη σκληρή δουλειά έγινε ένας από τους μεγαλύτερους κωμικούς του αιώνα. Υπάρχει και το παιδί που γεννήθηκε στις παραγκουπόλεις της Βραζιλίας κι έγινε κορυφαίος ποδοσφαιριστής. Ή ο μαύρος πιτσιρικάς από το γκέτο που έγινε η μεγαλύτερη μορφή του ΝΒΑ. Η άνεργη μαμά που έγραψε τον Χάρι Πότερ. Η πενηντάρα-τίποτα που έγραψε τις 50 αποχρώσεις του γκρι (;)
Και πολλοί άλλοι, το ίδιο ή και πιο σπουδαίοι (;).
Όμως για κάθε έναν από αυτούς υπάρχουν χιλιάδες, εκατομμύρια άλλοι που δεν έγιναν ποτέ τίποτα από αυτά.
Εκατομμύρια άλλοι που απέτυχαν κι ας προσπάθησαν, ας υπέφεραν, ας μαρτύρησαν, ας παιδεύτηκαν, ας σπούδασαν, ας έβγαλαν πανεπιστήμια, ας έκαναν σβούρες με μια μπάλα στις χωματερές, ας έβαζαν καλάθια με κλειστά μάτια, ας έγραφαν μυθιστορήματα στα δεκάξι τους, ας αλληλοσπαράχτηκαν για μια θέση στο ριάλιτι-παράθυρο στην επιτυχία και κατέληξαν στα σουβλατζίδικα, στα ελληνικά εστιατόρια του εξωτερικού, αυτοκτόνησαν, συνέχισαν να κλέβουν και να υποφέρουν, να μικρο(ή μεγαλο)παρανομούν, να μπλέκουν, να κορνιζάρουν τα πτυχία τους και να καθαρίζουν σκατά από τους δρόμους, να στήνονται στις ουρές του ΟΑΕΔ και να ζουν με επιδόματα, γιατί για κάθε έναν που ξέφυγε και πέτυχε και την ιστορία του βλέπουμε ξανά και ξανά, χιλιάδες άλλοι δεν τα κατάφεραν και δε θα ξεφύγουν ποτέ.
Οι ανασφάλιστοι, οι άνεργοι, οι άστεγοι, πληθαίνουν ασταμάτητα σε όλο τον υποτιθέμενα πλούσιο, Δυτικό κόσμο (το ότι δε μας ενδιαφέρει ο υπόλοιπος κόσμος επειδή …επειδή είναι πολύ μακριά; Επειδή πάντα έτσι ήταν και το θεωρούμε δεδομένο; Ας το αφήσουμε προς το παρόν.)
Οι πλούσιοι πλουτίζουν και οι φτωχοί φτωχαίνουν ακόμα περισσότερο και οι οικονομικές κρίσεις δεν είναι κρυολογήματα των κοινωνιών περαστικά.
Το Αμερικάνικο Όνειρο δεν είναι το μόνο όνειρο και το σύστημα βολεύεται να σε κάνει να πιστεύεις ότι μόνο αν είσαι αρκετά ικανός και άξιος θα ξεφύγεις από τη μοίρα του φτωχού. Βολεύεται το σύστημα να θεωρείς την αποτυχία προσωπική. Φεύγει η ευθύνη από εκεί που έπρεπε να είναι.
Για κάθε έναν που ξέφυγε και πέτυχε υπάρχουν χιλιάδες άλλοι που δεν τα κατάφεραν και δεν θα τα καταφέρουν όμως σε καμία περίπτωση αυτό δε σημαίνει ότι δεν ήταν άξιοι ή ικανοί.
Ένα από τα πιο μεγάλα λάθη που κάνουν οι γονείς – πιθανώς το έκαναν οι δικοί μας, σίγουρα το κάνουμε κι εμείς – είναι να τους λέμε ότι μπορούν να γίνουν τα πάντα/μπορούν να έχουν τα πάντα.
Όχι, δεν μπορούν να έχουν τα πάντα. Ούτε να γίνουν τα πάντα.
Δεν μπορούν να κάνουν ή να γίνουν όλα όσα έχουν φανταστεί κι ονειρευτεί.
Δυστυχώς.
Όμως δεν πειράζει.
Και πρέπει κάποιος να τους το πει και να το καταλάβουν.
Το Αμερικάνικο Όνειρο δεν είναι το μόνο όνειρο της ζωής μας.
Το να μη γίνεις πλούσιος και διάσημος δεν είναι αποτυχία προσωπική.
Δε θα έπρεπε καν να είναι αυτοσκοπός.
& Εκείνος
Από την ώρα που πήρα το κείμενο της Κατερίνας προσπαθώ να σκεφτώ τι να γράψω. Βλέπετε ανήκω σε μια από τις κατηγορίες που κάνει αναφορά η Κατερίνα, σε αυτούς που …έφυγαν στο εξωτερικό για να βρουν κάτι καλύτερο. Η αλήθεια είναι ότι αυτό που βρήκα ήταν το διαφορετικό και αυτό το διαφορετικό κάπως προσαρμοζόταν με τα δικά μου θέλω γι αυτό και …εγκλιματίστηκα. Μέχρι εκεί. Καμιά γη επαγγελίας, κανένας παράδεισος και σίγουρα κανένα αμερικανικό όνειρο.
Το αμερικανικό όνειρο, μια κουβέντα που την έχω ακούσει χιλιάδες φορές. Το θέμα όμως είναι τι ακριβώς εννοούμε όταν μιλάμε για το αμερικανικό όνειρο; Το να φύγεις από μια χώρα με μηδέν πιθανότητες αξιοπρεπούς επιβίωσης και να πας σε μια χώρα με την πιθανότητα καποια στιγμή να ζεις αξιοπρεπώς που σημαίνει στέγη πάνω από το κεφάλι, φαγητό στο τραπέζι και κάποιο μέλλον για τα παιδιά σου; Ήταν η Ελλάδα του ’80 το «αμερικανικό όνειρο» του αλβανού μετανάστη;
Μήπως εννοούν ότι σε χώρες όπως η Αμερική υπάρχουν πιθανότητες για τον καθένα να γίνει ακόμα και πρόεδρος; Εντάξει, το γεγονός ότι ο ψυχασθενής ηλίθιος Τραμπ έγινε πρόεδρος πιθανώς να είναι μια ένδειξη ότι ο καθένας μπορεί να γίνει πρόεδρος αλλά δεν έφτανε μόνο αυτό. Τα λεφτά έκαναν το Τραμπ πρόεδρο. Τι είπατε; Ο Ομπάμα; Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος; Ε, και; Μαύρος μπορεί να είναι ο Ομπάμα αλλά ποιος σας είπε ότι ήταν φτωχός; Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια που φοίτησε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Αμερικής, εσείς και τα παιδιά σας τα βλέπετε μόνο σε ταινίες. Κάθε χρόνος φοίτησης του Ομπάμα στο Χάρβαρντ στοίχισε όσα είναι τα έσοδα μιας ελληνικής οικογένειας την πενταετία και κάτι ψιλά.
Στην Αμερική αν δεν έχεις καλή δουλειά, καλά εισοδήματα, καταθέσεις και το κατάλληλο χρώμα (πλην εξαιρέσεων), ψοφάς σαν το σκυλί στο πεζοδρόμιο και πρόεδρος δεν γίνεσαι με τίποτα. Τίποτα δεν είναι δωρεάν, ούτε η υγεία ούτε η παιδεία. Αυτά τα περί αμερικανικού ονείρου είναι παραμύθι όπως και από πάντα ήταν παραμύθι και μην πιστεύετε τους έλληνες πιατάδες της Αστόριας. Ούτε η σκληρή δουλειά μετράει μόνο, μετράνε και οι γνωριμίες, μετράει το ποιον ξέρεις, μετράει και το που κυκλοφορείς. Και όχι, κανένας δεν έγινε εκατομμυριούχος στην Αμερική γιατί δεν υπάρχουν δολαριόδεντρα στο Μανχάταν να πας να μαζέψεις στο καλαθάκι τα δολάρια.
Επειδή όμως τα πάντα δεν είναι μαύρα κι άραχνα αφού ρίξαμε μια ματιά στα μαύρα ας δούμε πως διαλύονται τα άραχνα και αυτό μπορώ να το κάνω μόνο μιλώντας για τον εαυτό μου.
Υπάρχουν ευκαιρίες. Όχι πολλές αλλά πάντα υπάρχουν. Το θέμα είναι να τις δεις και να βρεθείς εκεί την κατάλληλη στιγμή. Εδώ ίσως χρειάζεται να προσθέσω κάτι που ελπίζω να γίνει κατανοητό, όταν είσαι μετανάστης οι κεραίες σου να πιάσεις τις ευκαιρίες είναι σε συνεχή υπερένταση και εγρήγορση σε αντίθεση από ότι θα ήταν αν ήσουν στη χώρα σου, γι αυτό ίσως να «πιάνουν» και πιο πολλές ευκαιρίες από όσες θα πιάνανε αν ήσουν στην πατρίδα. Πιθανώς. Ίσως ακόμα γιατί σαν μετανάστης είσαι έτοιμος για τα πάντα, ακόμα και για πράγματα που δεν θα σου πέρναγε από το μυαλό να κανείς στην πατρίδα. Ίσως γιατί δεν έχεις να χάσεις τίποτα, κυρίως ούτε τον εγωισμό σου. Ίσως.
Εδώ θα σας πω μια προσωπική ιστορία. Άνθρωπος πολύ κοντά μου, έφυγε για Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του ’70 κυνηγώντας το αμερικανικό όνειρο. Ήταν και κάτι συγγενείς εκεί που την είχαν πείσει ότι θα βρει την γη της επαγγελίας και πήρε την απόφαση. Μετά από τρία χρόνια πήγα να τους δω. Τρία χρόνια όταν πήγα εγώ, βγήκαν για πρώτη φορά βόλτα, για πρώτη φορά πήγαν σε εστιατόριο, για πρώτη φορά αγόρασαν παγωτό στο πάρκο. Στα έξη πήραν την απόφαση να γυρίσουν στην Ελλάδα, είχαν μαζέψει … αρκετά. Έτσι πίστευαν. Αγόρασαν ένα σπίτι στο Βύρωνα και κάνανε μια επένδυση σε μια μικροεπιχείρηση. Έξη χρόνια δουλειά επτά μέρες την εβδομάδα και διπλές βάρδιες στο εργοστάσιο και οι δυο. Έξη χρόνια με τρεις μέρες φασόλια, τρεις μακαρόνια και μια κοτόπουλο τη εβδομάδα. Έξη χρόνια και δεν αγόρασαν τίποτα περισσότερο από ένα ζευγάρι παπούτσια. Διακοπές την ήμερα της πρωτοχρονιάς και την ημέρα των ευχαριστιών, τα Χριστούγεννα δούλευαν για το τριπλό μεροκάματο. Με τα ρούχα που φύγανε από Ελλάδα με τα ίδια γύρισαν. Και στην Αλβανία του ’80 να είχαν πάει και να είχαν ζήσει τις ίδιες συνθήκες, το κωλόσπιτο πάλι θα το αγόραζαν.
Το έχω ξαναγράψει ότι πολλά από όσα εγώ κατάφερα αν είχα μείνει στην Ελλάδα δεν θα τα είχα καταφέρει και στη δική μου περίπτωση η Αμέρικα ήταν …ευρωπαϊκή. Συν ότι στη δική μου περίπτωση πολλά είχαν να κάνουν με τα …ΔΕΝ θέλω μου παρά με τα θέλω μου. Εδώ και πολλά χρόνια, και από πολύ νέος, έχω καταλάβει ότι τα θέλω μου προσαρμόζονται στον χρόνο, στις συγκυρίες, στις περιστάσεις ακόμα και στο περιβάλλον αλλά τα ΔΕΝ θέλω μου παραμένουν σταθερά και με την ηλικία αυξητικά και πολλά από τα ΔΕΝ θέλω μου υπήρχαν και δυστυχώς συνεχίζουν να υπάρχουν στην Ελλάδα. Έτσι μην βρίσκοντας τα μη θέλω μου προσαρμόστηκαν τα θέλω μου και σιγά-σιγά έγιναν δικά μου θέλω και εκμεταλλευόμενος ευκαιρίες και συγκυρίες που μου δοθήκαν συνεχίζω να είμαι εδώ.
Δεν βρήκα κανένα αμερικανικό όνειρο γιατί πότε δεν πίστεψα στην ύπαρξη του, αυτό που βρήκα – όσο περίεργο και να ακουστεί – ήταν το καλύτερο εγώ μου και θα σας εκπλήξω, πιστεύω ότι με τον καιρό έγινα και καλύτερος έλληνας!
ΥΓ. στη φωτογραφία το Παστέρ διαφημίζει το …«αμερικανικό όνειρο» ενώ από κάτω κάνουν ουρά άνεργοι μαύροι για συσσίτιο απόρων.
