Εκείνη
Το κακό με τα όσα αφορούν την Ελλάδα είναι πως πάνε όλα τους πολύ πίσω, τόσο που δεν ξέρεις από πού πρέπει να τα πιάσεις για να τα συζητήσεις. Έτσι γίνεται με τα περισσότερα θέματα, ξεκινάς αναφέροντας κάτι, ψάχνοντας να βρεις τη λογική και τις αιτίες, και αρχίζεις να πηγαίνεις προς τα πίσω, γιατί κάτι που έγινε τότε έφταιξε γι’ αυτό κι εκείνο και προκάλεσε και το άλλο, ναι αλλά πιο πριν έγινε αυτό κι από κει άρχισαν όλα, και τελικά βλέπεις πως ό,τι κι αν πιάσεις είναι σα να ξετυλίγεις ένα κουβάρι χιλιομέτρων, που στο ενδιάμεσο κιόλας είναι γεμάτο από κόμπους που δεν μπορείς και να ξεμπλέξεις.
Αυτή η δεύτερη εβδομάδα των διακοπών που πέρασε μετά την Πρωτοχρονιά – όσοι έχουμε παιδιά πάμε με βάση το δικό τους πρόγραμμα – ήταν μια δύσκολη εβδομάδα. Μας πέρασε ο νταλκάς των Χριστουγέννων και της αλλαγής του χρόνου, ανοίξαμε τα δώρα μας όσοι είχαμε, φάγαμε, τεμπελιάσαμε, στολίσαμε και ξεστολίσαμε, τα παιδιά βαρέθηκαν να είναι στο σπίτι, εμείς βαρεθήκαμε τα παιδιά στο σπίτι, η Ελλάδα έπιασε θερμοκρασίες …σχεδόν Σκανδιναβικές, γελάσαμε με την ανημπόρια μας να ανταπεξέλθουμε, και σε όλο αυτό το ενδιάμεσο, έγιναν διάφορα που πέρασαν απαρατήρητα.
Ξανά.
Ένα από τα καλά του διαδικτύου και των social media, είναι πως μπορείς να βρεθείς μέσα σε οποιαδήποτε συζήτηση πάνω σε οποιοδήποτε θέμα, να χωθείς, να πετάξεις το σχόλιό σου, μπορείς να το κάνεις και ανώνυμα, κρυμμένος πίσω από κάποιο ψευδώνυμο έχοντας την ελευθερία που σου δίνει η ανωνυμία, ή απλώς μπορείς να …παρακολουθείς. Είναι πολύ μεγάλο το να μπορείς να παρακολουθείς συζητήσεις αόρατος, συζητήσεις πάνω σε θέματα που μας καίνε όλους, μεταξύ ανθρώπων που βρίσκονται σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας ή και παραέξω, συζητήσεις που σε μια άλλη εποχή εκτός διαδικτύου, δε θα μπορούσες να παρακολουθήσεις, ούτε θα μπορούσες να ξέρεις ο διπλανός σου, ο τυχαίος περαστικός στο δρόμο τι σκέφτεται και τι πιστεύει, γιατί είναι ένας άγνωστος που ποτέ δε θα τύχαινε να συζητήσει μαζί σου.
Αυτή τη δεύτερη εβδομάδα που είμαστε όλοι …κάπως, ακόμα χαλαρωμένοι και τεμπέληδες από το Χριστουγεννιάτικο κλίμα και προσπαθώντας να μπούμε ξανά σε ρυθμό, έγιναν διάφορα. Το κακό είναι πως μιλάμε πάντα για την Ελλάδα και στην Ελλάδα συμβαίνουν συνεχώς αδιανόητα πράγματα, έτσι που όλοι μας περάσαμε από το φιλτράρισμα στις …παρωπίδες και όλα σχεδόν περνάνε αμάσητα και αδιάφορα από μπροστά μας.
Περάσαμε μερικές μέρες με παγωνιές και χιόνια, τα σπίτια μας κρύα, πολλά σχολεία σε όλη τη χώρα θα παραμείνουν κλειστά, βρύσες παγώσανε, το ρεύμα κόπηκε, παρόλα αυτά δεν είδα καμία αναφορά σε όλους αυτούς που ο χιονιάς θα τους είναι μαρτύριο. Είδα κάποιες ανακοινώσεις από τους Δήμους πως θα έχουν διάφορα μέρη ανοιχτά ΜΕ ΘΕΡΜΑΝΣΗ, έτσι τονισμένο το έγραφαν, για να πάει ο κόσμος να περάσει …τι; Τη μέρα του; Τη νύχτα του; Κι αυτό ήταν όλο. Η λύση δόθηκε.
Είδα τον Γιάννη Αντετοκούνμπο στο NBA και αφού το παιδί πήγε στο NBA τότε αναγνωρίσαμε την ..Ελληνικότητά του, α, τότε νομίζω πήρε και την ελληνική υπηκοότητα, βέβαια, αφού πήγε στο NBA, και by the way, οι Αμερικάνοι λένε το όνομά του πολύ πιο όμορφα από ό,τι εμείς, που τόσα χρόνια στην Ελλάδα το παιδί, δε μάθαμε ούτε το όνομά του να λέμε σωστά (κι εγώ το γράφω από κάπου αλλού που το διάβασα, και δεν είμαι απόλυτα σίγουρη ότι το έγραψα σωστά). Σε κάποιο από τα γνωστά (υποτιθέμενα) ενημερωτικά σάιτ, διάβασα το εμετικό «Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΑΘΛΗΤΗΣ ΣΑΡΩΝΕΙ» κλπ. κλπ. και ναι, ήταν εμετικό γιατί είναι η απόλυτη υποκρισία.
Έμαθα και για το παιδάκι που μαζέψανε και το πήγανε από το τμήμα στο Παίδων, μετά στην ψυχιατρική κλινική (τελικά δεν ξέρω πού πήγε από όλα αυτά, αλλά δεν έχει και σημασία), και παρακολούθησα πολλές ονλάιν συζητήσεις πάνω στο θέμα από ανθρώπους που τις ξεκίνησαν με μια σχετική ανάρτηση κι από κάτω πλήθος σχολίων, και τρόμαξα. Τρόμαξα γιατί οι εννιά στους δέκα σχολίαζαν πως «σιγά την κακοποίηση», «μόνο του πήγε κι ήθελε να καθήσει» (ΟΡΙΣΤΕ;;), κι ότι «η ευθύνη των πράξεων της μητέρας βαραίνει τα παιδιά» και διάφορα άλλα, που ειλικρινά δεν ξέρω πώς να ερμηνεύσω.
Έχω δικαιολογήσει πολλά από όσα ακούω για πολλά πράγματα, γιατί βρισκόμαστε στην κορύφωση της κρίσης (τουλάχιστον ελπίζω πως κορυφώθηκε πια κι από δω και πέρα θα αρχίσει να βελτιώνεται η κατάσταση- αλλά μάλλον τον εαυτό μου παρηγορώ) και δεν αντέχουμε τίποτα γιατί τα νεύρα όλων μας είναι σμπαράλια. Το καταλαβαίνω γιατί τα τσιγάρα έφτασαν τα 7 ευρώ και εξακολουθούμε να καπνίζουμε κι ούτε πρόκειται να σταματήσουμε, γιατί όπως κάποιος μπορεί να πει «δεν έχουμε και τίποτα άλλο», το κάπνισμα είναι μια συνήθεια που για να κοπεί προϋποθέτει θέληση και πειθαρχία κι εμείς είμαστε τόσο πιεσμένοι που δεν αφήνουμε το παραμικρό να μας ταράξει γιατί μας διαλύει.
Όμως όσο κι αν προσπαθούμε να διατηρήσουμε την ισορροπία μας και όσο κι αν δεν αντέχουμε καμία παρέκκλιση από την καθημερινή ρουτίνα μας, δεν δικαιολογείται τόση αδιαφορία στο τι συμβαίνει γύρω μας. Αυτό που βλέπω είναι πως βυθιζόμαστε ολοένα και περισσότερο στο μικρόκοσμό μας, και τον περιφρουρούμε σαν αρπακτικά, προσπαθώντας να διασώσουμε ό,τι μας έχει απομείνει, όμως κάθε φορά όλο και κάτι θα μας στερήσουν, όλο και κάτι θα πάρουν βίαια και χωρίς αιτία, κι εμείς απέναντι σε αυτούς σηκώνουμε τα χέρια, λέμε ένα «δε γίνεται τίποτα», χαιρόμαστε που είμαστε πιο τυχεροί από τους άλλους, και κλείνουμε αυτιά και μάτια. Πού θα μας βγάλει όλο αυτό;
& Εκείνος
Στη Φινλανδία υπάρχει ένας άγραφος νόμος που πολλές φορές ευχήθηκα να υπήρχε και στην Ελλάδα, για να μην πω σε όλες τις χώρες του κόσμου. Όταν ένα παιδί τελειώνει το γυμνάσιο – αδιάφορο αν θα συνεχίσει στην ανώτερη εκπαίδευση ή όχι – και φυσικά αν το επιτρέπουν οι συνθήκες, να περνάει ένα διάστημα, συνήθως έξη μήνες, στο εξωτερικό. Υπάρχουν πολλές οργανώσεις που βοηθάνε είτε σε ανταλλαγές ή να τους βρούνε προσωρινή δουλειά με οικογένειες. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά καταλήγουν σε βορειοευρωπαϊκές χώρες, Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία, Δανία κλπ. – κάποια άλλα στις ΗΠΑ.
Αυτό ξεκίνησε κάποια στιγμή τη δεκαετία του ’70, υποβοηθήθηκε από τις κυβερνήσεις και έγινε όταν οι Φινλανδοί νιώσανε ότι η απομόνωση λειτουργούσε αρνητικά στην κοινωνία τους. Η διαφορά μεταξύ αυτών που ακολούθησαν αυτό το πρόγραμμα με αυτούς που δεν το ακολούθησαν είναι πέρα από ορατή. Εκτός από την πιο έντονη κοινωνικοποίησή τους, την αυτοπεποίθηση, οι περισσότεροι έχουν αποκτήσει κάτι πολύ πολύτιμο για μια σύγχρονη κοινωνία: Ανοχή, ανεκτικότητα, αποδοχή του διαφορετικού. Και ξέρετε, η άνετη κοινωνικοποίηση, η αυτοπεποίθηση και η ανοχή είναι σαν αλυσίδα που το ένα υποστηρίζει το άλλο και δημιουργεί ένα καλύτερο αύριο για όλους.
Αυτό όμως σταμάτησε κάποια στιγμή στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Δεν σταμάτησε ακριβώς, απλά μειώθηκε πάρα πολύ, γιατί τότε οι Φινλανδοί αρχίσαν να πιστεύουν ότι αυτοί είναι το κέντρο του κόσμου, το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα, το καλύτερο υγειονομικό σύστημα, η τέλεια δημοκρατία, και περάσανε στη φάση του αυτοθαυμασμού και του «είμαι ο πιο ωραίος, βεβαίως βεβαίως». Η διαφορά έγινε πάλι ορατή. Παράνοια και ξενοφοβία ήταν τα πρώτα δείγματα που αυτή τη στιγμή έχει πολλές φορές εξελιχτεί σε αλαζονεία και ωμό ρατσισμό.
Όταν εγώ πρωτοπήγα στη Φινλανδία, υπήρξαν φορές που άγνωστοι μου άνοιξαν το σπίτι τους για να δοκιμάσω Φινλανδικό φαγητό και ντόπια βότκα, τώρα η κόρη μου αντιμετωπίζει προβλήματα γιατί το όνομά της δεν είναι Φινλανδικό. Σε τόσο μικρή χρονική διαφορά, τόσο μεγάλη απόσταση. Η ορατή διαφορά που έλεγα και το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή ένα ξενοφοβικό, ρατσιστικό και φασιστικό κόμμα είναι στην κυβέρνηση αλλάζοντας το κράτος, είναι καθρέφτης ενός λαού που έχει αλλάξει τη τελευταία δεκαετία. Και στην περίπτωση των Φινλανδών, κανένα μνημόνιο δεν είναι η δικαιολογία.
Και δεν θέλω να απομονώσω τις σκέψεις μου στο θέμα του ρατσισμού, άλλωστε αυτό που αποδεικνύει η περίπτωση του Αντετοκούνμπο είναι ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως με καλύτερο παράδειγμα τον Πύρρο Δήμα που υπήρξε πολλές φορές θύμα ρατσισμού – ο των αλησμόνητων πατρίδων για τους εθνικιστές Πύρρος – από τους ίδιους εθνικιστές ακόμα κι όταν έφερνε χρυσά μετάλλια.
Κοιτάξτε τι έγινε το σαββατοκύριακο που μας πέρασε με ένα εξάχρονο παιδί. Η κυβέρνηση το απομόνωσε, σχεδόν το φυλάκισε με μόνο σκοπό να εκφοβίσει και να εκβιάσει τους γονείς του. Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα – αρέσει δεν αρέσει – κι όλα τα υπόλοιπα ακούγονται σαν ανόητες δικαιολογίες. Ακόμα και κάποια νομικίστικα που ακουστήκαν, πάλι δικαιολογίες είναι γιατί το θέμα δεν είναι μόνο ο νόμος, αλλά και αυτός που τον εφαρμόζει, κι αν ήθελε ο κάθε εισαγγελέας και ειδικά το κράτος, το εξάχρονο θα ήταν με την γιαγιά και τον παππού του σε μισή ώρα. Αλλά το κράτος ΔΕΝ ήθελε.
Αυτό όμως που σοκάρει είναι οι αντιδράσεις πολλών – δυστυχώς πολλών – που θεωρούν το εξάχρονο συνυπεύθυνο για τις πράξεις των γονιών του. Και μάλιστα το κάνουν χωρίς να σκεφτούν τίποτα. Αυτό που δεν θέλουμε να καταλάβουμε ότι όταν αποζητάμε και δεχόμαστε την συλλογική και δει οικογενειακή ευθύνη, αυτό σημαίνει και ότι όταν χρωστάμε στη εφορία, θα πάνε τα παιδιά μας φυλακή. Όταν κάνουμε οδική παράβαση και δεν πληρώνουμε το πρόστιμο, η αστυνομία έχει το δικαίωμα να πάρει το ποδήλατο του παιδιού μας. Όταν κάνουμε μια λαμογιά, το παιδί μας, οι γονείς μας και όλες οι θειές μέχρι τέταρτου βαθμού θα πρέπει να πληρώσουν. Πόσο δύσκολο είναι να το καταλάβουμε αυτό; Ή μήπως κάπως έτσι δεν χαθήκαν κάποια εκατομμύρια ψυχών (συμπεριλαμβανομένων και Ελλήνων) από τους Ναζί;
Η συλλογική ευθύνη όμως είναι τυπικό δείγμα αυταρχικών ή και ολοκληρωτικών καθεστώτων. Λαών βυθισμένων στον φασισμό, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ναζισμό που την υιοθέτησε απέναντι σε κοινωνικές και εθνικές ομάδες, όπως και απέναντι σε ολόκληρες οικογένειες ή και κοινότητες, όταν ένα μέλος τους βοηθούσε στην απόκρυψη ή τη διαφυγή Εβραίων.
Αυτή είναι λοιπόν η σημερινή Ελλάδα; Και της φταίνε τα μνημόνια γι’ αυτό;
ΥΓ. Στη φωτογραφία θα έπρεπε να είναι προσφυγόπουλα στη Μόρια σε θαμμένες στο χιόνι σκηνές, αλλά μη σας χαλάσουμε τον καλό καναπέ και το ντελίβερι ή στον Αλέξη τις ονειρώξεις του τώρα που πιάνει και εξάχρονους τρομοκράτες.
