Εκείνη
Σχεδόν μία στις δύο γυναίκες γεννάει με καισαρική στην Ελλάδα και τελικά προκύπτει το ερώτημα: Είναι ανάγκη ή …μπίζνα;
Δε θέλω να συγκρίνω τίποτα και με καμία άλλη χώρα. Θέλω να αναφερθώ στο θέμα από προσωπική – διπλή – εμπειρία και καθαρά προσωπικά, όχι δημοσιογραφικά. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει γυναίκα που να μη φοβάται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης της. Θα έλεγα ότι αρχικά, κυριολεκτικά βομβαρδίζεται από ολόκληρο το στενό της κύκλο – συγγενείς και φίλοι με χιλιάδες πληροφορίες, προσωπικές εμπειρίες, γνώμες, «εγώ ξέρω», εμπειρίες άλλων που τις έζησαν από κοντά, εμπειρίες άλλων που τις έζησαν από …μακριά. Ένας συνεχής κι αυξανόμενος φόβος, κι από την άλλη, ο μόνος σύνδεσμος με την επιστημονική άποψη και εμπειρία, ο γιατρός. Ο άνθρωπος με τον οποίο όλες οι γυναίκες δένονται – σχεδόν κρέμονται από πάνω του, μέχρι την τελευταία στιγμή, ακολουθώντας πιστά τις συμβουλές και τις υποδείξεις του. Και ποια δεν θα το έκανε; Ποια γυναίκα θα ρίσκαρε το παραμικρό;
Κι όμως, απ’ ό,τι φαίνεται, κατά (μια διαβολική;) σύμπτωση οι περισσότερες εγκυμοσύνες που ξεκινούν ομαλά και χωρίς προβλήματα – και το χωρίς προβλήματα είναι σημαντικό, γιατί είναι εντελώς άλλη υπόθεση μια εγκυμοσύνη με προβλήματα και δεν εξετάζουμε αυτή την περίπτωση σήμερα – εξελίσσονται ομαλά μέχρι και το τέλος του έβδομου μήνα, και στην τελική ευθεία, για κάποιους αόριστους και ταυτόχρονα πολύ συγκεκριμένους λόγους, «πάμε για καισαρική».
Βολεύει, δε λέω. Βολεύει αρχικά το φορτωμένο πρόγραμμα των γιατρών. Ειδικά με τις απανωτές ελλείψεις στα πάντα, είναι πολύ πιο εύκολο ένας γιατρός να κρατήσει στην ατζέντα του τις ετοιμόγεννες με ραντεβού, από τη μία στην άλλη, παρά να πιάσει τη μία και να περιμένει ώρες ή μια μέρα ολόκληρη. Βολεύει και κάποιες τσέπες, προφανώς. Βολεύει τους γιατρούς κι από άποψη ελέγχου. Καλύτερα η εύκολη και γρήγορη, ελεγχόμενη λύση, παρά τα όποια απρόοπτα – αν υποθέσουμε πως αυτό που λένε ότι η καισαρική δεν κρύβει τίποτα το απρόοπτο ισχύει.
Βολεύει και τους βιαστικούς συγγενείς και τους ανεκπαίδευτους, βιαστικούς κι αγχώδεις συζύγους. Που πρέπει να κουβαληθούν όλοι τους στο νοσοκομείο ή την κλινική, με αγκαλιά τις ανθοδέσμες και τα αρκουδάκια, κοιτώντας το ρολόι και περιμένοντας πότε επιτέλους θα σκάσει μύτη ο γιατρός, θα σηκώσει το θρεφτάρι (το μωρό θέλω να πω) να βγάλουνε φωτό, να δώσουνε τα συχαρίκια και να φύγουν επιτέλους.
Κι όταν περνάει η ώρα (έχουμε και δουλειές!) αρχίζουν όλοι μαζί, σα φάλτσα χορωδία, να πιέζουν αφόρητα γιατρούς και νοσοκόμες. Ανάβουν τα αίματα, ο ένας αγχώνει τον άλλο, φυσικά περισσότερο από όλους αγχώνεται η ετοιμόγεννη, πάμε για καισαρική.
Κι ύστερα, όταν μια γυναίκα έχει γεννήσει μία φορά με καισαρική (απαραιτήτως ή όχι), κανείς δεν αναλαμβάνει να την ξεγεννήσει φυσιολογικά την επόμενη φορά. Αυτό που λένε οι γιατροί στην πλειοψηφία τους είναι : «Υπογράφετε ότι αναλαμβάνετε την ευθύνη; Αν ναι, τότε πάμε φυσιολογικά. Αλλά ό,τι κι αν συμβεί, είστε υπεύθυνη». Θα το έκανε καμία; Εμένα με ρώτησαν αυτό ακριβώς το πράγμα. Φυσικά και δεν μπορούσα να αναλάβω τέτοια ευθύνη.
Όμως το θέμα – πρόβλημα φαίνεται να επεκτείνεται και στο αμέσως επόμενο στάδιο της γέννας: το θηλασμό. Όσο κι αν θέλουμε να πιστέψουμε ότι η επιλογή της καισαρικής τόσο συντριπτικά έναντι του φυσιολογικού τοκετού δε γίνεται για λόγους συμφέροντος αλλά επειδή έτσι πρέπει, ο απαράδεκτα υποβαθμισμένος ρόλος των μαιών χτυπάει καμπανάκια συναγερμού. Γιατί είναι τόσες λίγες οι μαίες που προτρέπουν και βοηθούν τις γυναίκες να θηλάσουν; Γιατί οι περισσότερες αντιμετωπίζουν το θέμα χαλαρά κι αδιάφορα, κι ενώ οι εννιά στις δέκα γυναίκες δεν ξέρουν τίποτα για το θηλασμό, παρά μόνο όσα τους έχουν πει φίλοι και συγγενείς, ή έχουν διαβάσει σε κάτι ελεεινές μαμαδοομάδες του Facebook, ελάχιστες μαίες είναι διατεθειμένες (ή αποφασισμένες;) να εξηγήσουν και να βοηθήσουν, παρά σηκώνουν τους ώμους και λένε οκέι, κανένα πρόβλημα, έχουμε σκόνη.
Προσωπικά γέννησα δυο φορές με καισαρική. Σε καμία δεν υπήρξε πρόβλημα και υπήρξε ταυτόχρονα. Στην πρώτη χρειάστηκε ολική νάρκωση – συνεπώς μπήκα, βγήκα σε είκοσι λεπτά, δεν κατάλαβα τίποτα και βρέθηκα με ένα μωρό στα χέρια. Όσο για τη δεύτερη, την υποτιθέμενα ομαλή/τυπική διαδικασία, μπορώ να πω ότι υπήρξε η χειρότερη εμπειρία που έχω ζήσει ποτέ μου. Και ακόμα μπορώ να πω, ότι αυτή η εμπειρία είναι και ο λόγος που δε θέλω σε καμία περίπτωση να ξαναπεράσω τα ίδια. Το μόνο …θετικό στην όλη υπόθεση, ήταν το ότι για κάποιο λόγο είχα μουλαρώσει σχετικά με το θέμα του θηλασμού και υποχρέωσα τους πάντες να με καθοδηγήσουν! Για να είμαι ειλικρινής, και τις δυο φορές οι μαίες ήταν εξαιρετικές. Κι είναι πραγματικά παράξενο το ότι τελικά, καμία γυναίκα δεν ξέρει τι να περιμένει και πώς να προετοιμαστεί και τι θα αντιμετωπίσει όσο πλησιάζει η ώρα να γεννήσει. Παλιά λέγανε ότι κάθε ετοιμόγεννη γυναίκα βρίσκεται με το ένα πόδι στον τάφο! Και δεν θέλω να δραματοποιήσω τα πράγματα, όμως οδεύοντας στο 2020, δεν είναι λίγο παράξενο να το λέμε (ή να μην το λέμε, αλλά να το νιώθουμε) αυτό;
Τι συμβαίνει τελικά με αυτό το θέμα; Είναι όντως ανάγκη οι τόσες πολλές καισαρικές, ή μήπως είναι κι αυτή άλλη μια βιομηχανία; Κι ο θηλασμός; Γιατί όλο και λιγότερες νέες μητέρες θηλάζουν; Ποιος θα μας πει την αλήθεια;
& Εκείνος
Σε γενικές γραμμές έχω εμπιστοσύνη στους γιατρούς στη Σκανδιναβία – γιατί τώρα πια μόνο για τη Σκανδιναβία μπορώ να μιλήσω – και πάρ΄ όλο ότι κι εγώ ο ίδιος έχω πέσει θύμα ανθρωπίνων λαθών, γενικά αφήνομαι στα χέρια τους και τις γνώσεις τους.
Για την δε καισαρική και γενικότερα για θέματα γιατροί-εγκυμοσύνη, δεν θα είχα τίποτα άλλο να πω πέρα από όσα δίνουν τυχαίες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις αν δεν είχα δυο προσωπικές εικόνες και μερικά στατιστικά στοιχεία.
Πρώτη εικόνα: ελληνικό μαιευτήριο. Έχουμε φτάσει στο μαιευτήριο, η εγκυμονούσα, ο πατέρας, η γιαγιά μου κι εγώ. Η εγκυμονούσα εγκυμονεί πόνους αβάσταχτους, ο πατέρας έχει πάει στη καφετέρια για καφέ, η γιαγιά μου προσεύχεται κι εγώ κρατάω το χέρι της εγκυμονούσας. Περνάει ο γιατρός και ξαναπερνάει κι όταν δεν περνάει περνάνε νοσοκόμες. Ο πατέρας συνεχίζει να είναι στη καφετέρια και η γιαγιά μου συζητάει με τον γιατρό. Εγώ κρατάω χέρι. Τρεις ώρες μετά την άφιξη μας, νοσοκόμοι έρχονται και παίρνουν την εγκυμονούσα μαζί με το κρεββάτι, η γιαγιά μου κλαίει, εγώ πάω στην καφετέρια να βρω τον πατέρα. Η εγκυμονούσα πάει για καισαρική.
Δεύτερη εικόνα: φιλανδικό μαιευτήριο. Έχουνε περάσει γύρω στις δεκαέξι ώρες ανάμεσα σε περιοδικές κραυγές του στιλ «πονάω, δώσε μου κάτι» και ήρεμες φωνές στιλ «λίγο ακόμα». Εγώ λουσμένος στον ιδρώτα από την αγωνία έχω δοκιμάσει όλες τις καρέκλες του θαλάμου που βρίσκονται άλλες τρεις εγκυμονούσες με άλλους τρεις μέλλοντες μπαμπάδες που εναλλάσσονται με μένα στις καρέκλες και στα νοήματα κρυφού πανικού
Πριν από τρεις μήνες έχει προηγηθεί ένα τετράωρο σεμινάριο με καμιά δεκαριά ακόμα μελλοντικούς γονείς και με ομιλητές δυο νοσοκόμες και ένα γιατρό. Στα πλαίσια του σεμιναρίου μας έδειξαν από το πώς να αλλάζουμε πάνες (με πραγματικές δοκιμές), πως πλένουμε το μωρό ή το ταΐζουμε, μέχρι μια ημίωρη ταινία για όλη τη διαδικασία γέννησης και την ομιλία μιας γυναίκας που είχε γεννήσει πριν από δυο μήνες και περιέγραψε με λεπτομέρεια όλη της την εμπειρία. Παρενθετικά η ταινία μου θύμισε το Alien, και σε σκηνές, και σε τρόμο και σε ουρλιαχτά. Δεν υπήρχε τίποτα ωραιοποιημένο, ήταν μια γέννα κανονική προς δύσκολη για να πάρουμε μια αληθινή εικόνα του τι επρόκειτο να συμβεί.
Ακολούθησε συζήτηση με μαία και γιατρό και σειρά των ερωτήσεων από τους μελλοντικούς γονείς. Αφού μου έλυσαν την πρώτη μου απορία – τόσες ταινίες με είχαν εκπαιδεύσει – ότι όχι πια δεν γίνονται μαθήματα αναπνοών γιατί έχει αποδειχτεί ότι κατά τι γέννα δίνουν λάθος συγχρονισμό, πέρασα στη δεύτερη ερώτηση που ήταν απόρροια της προηγουμένης εμπειρίας μου. «Αν πονάει πολύ θα κάνετε καισαρική;» Πάνω από εικοσιπέντε ζευγάρια μάτια πετάξανε μαχαίρια έτσι που κόντεψα να πέσω από την καρέκλα μου.
«Η καισαρική είναι λύση ανάγκης και μόνο όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα υπόλοιπα μέσα και κινδυνεύει άμεσα η μητέρα ή το παιδί,» μου απάντησε ο γιατρός και η συζήτηση έληξε εκεί. Αναλύσαμε τρόπους γέννας, στην πισίνα ή πάνω σε μια μεγάλη φουσκωτή μπάλα, μιλήσαμε για τις διαστολές και ό,τι άλλο θέλετε αλλά για καισαρική …λέξη. Δεν ειπώθηκε ποτέ. Το θέμα είχε κλείσει με την απάντηση του γιατρού προς εμένα. Πολύ αργότερα φίλος Φινλανδός γιατρός σε ανάλογη συζήτηση πέταξε ένα …αυτά τα κάνουν οι Ρώσοι, και κάπου εκεί τέλειωσε η συζήτηση και με αυτόν.
Σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες οι γέννες με καισαρική είναι γύρω στο 10% και ο στόχος αυτών των χωρών (Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Ισλανδία και Φινλανδία) είναι να τις μειώσουν στο 6%. Αυτά σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας και τις τελευταίες εκθέσεις από αυτές τις χώρες. Σε συνέδριο που έγινε στη Σουηδία πριν από δυο χρόνια με συμμετέχοντες μαιευτήρες γιατρούς, μαίες και νοσηλευτές η επικρατούσα άποψη ήταν ότι η φυσιολογική γέννα – αδιάφορα πόνου και χρόνου – βοηθάει πρώτα από όλα την αποθεραπεία της μητέρας και κάνει πολύ πιο εύκολη την μετά τη γέννα περίοδο, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά αλλά κυρίως βοηθάει το νεογέννητο με τη μη βίαιη είσοδο του σε αυτό το κόσμο.
Αυτά δεν σημαίνουν ότι η καισαρική δεν σώζει ζωές και ότι για χάρη των αριθμών πρέπει να αποφεύγονται όταν υπάρχει η ανάγκη. Ταυτόχρονα όμως η μη αναγκαία χρήση της δημιουργεί κίνδυνους και στη μάνα και στο παιδί, όχι μόνο κατά την ώρα της καισαρικής, που δεν παύει να είναι μια σοβαρή εγχείρηση, αλλά και στο μέλλον τους. Σχετικές αναφορές υπάρχουν πολλές από τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας.
Στην Ελλάδα, πάλι σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας, τα 6 στα 10 παιδιά γεννιούνται με καισαρική.
Τώρα συνδυάστε αυτό το τελευταίο με όσα έγραψε παραπάνω η Κατερίνα και τα συμπεράσματα …δικά σας!
