Εκείνη
Δεν έχω στο στενό μου ή ευρύτερο κύκλο άτομα γνωστά με αναπηρία. Όμως εδώ κι έξι σχεδόν χρόνια, το παιδικό καρότσι έχει γίνει προέκταση του εαυτού μου, οπότε κατά ένα πολύ-πολύ μικρό μέρος, τουλάχιστον αυτό των μετακινήσεων μέσα στην πόλη, μπορώ να το καταλάβω. Όσες φορές έχω βγει να περπατήσω (κουβαλώντας πάντα τα πιτσιρίκια) με κάποιον που δεν έχει πιτσιρίκια και δε σπρώχνει καρότσι, έχω απαντήσει στην ίδια ερώτηση: «Γιατί πάμε από εδώ κι όχι από ΄δω;» Και το δεύτερο «εδώ», είναι ο πιο σύντομος δρόμος ή ο πιο εύκολος δρόμος. Εύκολος, όχι για μένα όμως.
Γιατί ξέρω ότι στη γωνία το πεζοδρόμιο στενεύει κι υπάρχει και μια νεραντζιά και το καρότσι δε θα περάσει. Θα πρέπει να κατέβω στο δρόμο για να περάσω αυτή τη γωνία, και το καρότσι δε θα κατέβει γιατί υπάρχει κι ένας κάδος σκουπιδιών και αυτοκίνητα παρκαρισμένα με κενό μεταξύ τους που ούτε εγώ δε θα χωρούσα να περάσω. Γιατί θα φτάσω μέχρι εκεί, θα γαμοσταυρίσω, θα γυρίσω πίσω, και θα πρέπει να περάσω απέναντι. Αλλά ούτε απέναντι θα μπορέσω να περάσω από εκείνο το σημείο, γιατί δεν υπάρχει διάβαση κι ακόμα κι αν κάποιος οδηγός σταματήσει για να περάσω, απέναντι πάλι λίγα μέτρα παρακεί υπάρχει μια μηχανή μόνιμα παρκαρισμένη στο πεζοδρόμιο, οπότε και πάλι …δε θα χωρέσω και θα πρέπει να περπατήσω όλο το τετράγωνο και να πάω στο επόμενο ψάχνοντας κενό για να ανέβω, περπατώντας όλη αυτή την ώρα με το καρότσι κι ένα νήπιο από το χέρι, κάτω στο δρόμο, παράλληλα με τους οδηγούς και τους ντελιβεράδες που μπορεί και να σου πάρουν το σκαλπ έτσι όπως τρέχουν.
Κάπως έτσι, ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας και σφηνώνοντας ανάμεσα σε τοίχους και νεραντζιές ή λάστιχα παρκαρισμένων αυτοκινήτων που έχω λάθος υπολογίσει, βρίζω θεούς και δαίμονες και ξαναπερπατώ τις ίδιες διαδρομές ξανά και ξανά, δοκιμάζοντας άλλο δρόμο, άλλο στενό, μαθαίνοντας πού είναι οι κάδοι, ποιος παρκάρει τι πάνω στο πεζοδρόμιο, πού υπάρχουν σκουπίδια έξω από τον κάδο, πού έχει φανάρι, πού έχει διάβαση, χαρτογραφώ την ακτίνα που κυκλοφορώ σε ένα χάρτη στο μυαλό μου που λέγεται «Baby Friendly» και φτιάχνω τη διαδρομή μου για τις καθημερινές μετακινήσεις, από το σπίτι στο φούρνο, στο σχολείο, στο μάρκετ και τα λοιπά. Κατά τον ίδιο τρόπο, έχω βρει πάρκο ή πλατεία για να καθίσουμε και μαγαζί για το μία στο τόσο που μπορεί να βγούμε οικογενειακώς (κρίση γαρ).
Αν και δεν έχω κανέναν γνωστό με αναπηρία, στο θέμα της μετακίνησης μπορώ να φανταστώ τι περνούν αυτοί οι άνθρωποι. Πόσοι από σας ξέρετε τι είναι οι κίτρινες λωρίδες στα πεζοδρόμια; Τα ξέχειλα σκουπίδια στους κάδους και τα μηχανάκια παρκαρισμένα στα πεζοδρόμια, οι λακκούβες ή οι τρύπες είναι λεπτομέρειες ίσως για όλους, αλλά όχι για μένα που σπρώχνω ένα καρότσι μ’ ένα μωρό. Όχι για έναν άνθρωπο με αναπηρία. Η μετακίνηση είναι μόνο ένας από τους λόγους που κρατούν αυτούς τους ανθρώπους στο σπίτι.
Η Ελλάδα αποδεικνύεται ακόμα μια φορά φτωχή. Όχι σε χρήματα. Σε μυαλό. Είμαστε ηλίθιοι. Αρχικά κατηγοριοποιούμε τους ανάπηρους. Από εκεί ξεκινάνε όλα. Όταν φτιάχνεις (αν, όποτε) ξεχωριστά πράγματα γι’ αυτούς τους ανθρώπους, φτιάχνεις γκέτο. Όχι, δε θα φτιάξεις σχολεία για παιδιά με αναπηρία. Θα φτιάξεις σχολεία, για ΟΛΑ τα παιδιά. Τι σκατά; Από πότε είμαστε τόσο υπερόπτες; Από πάντα; Γιατί έχουμε μια χώρα φτιαγμένη για ίσια και …ολόκληρα κορμιά; Καλά, να μην πιάσω την κατάσταση από άκρη σ’ άκρη, γιατί έχουμε μια Ελλάδα που δεν είναι φτιαγμένη ούτε για γέρους, ούτε για μωρά, ούτε για φτωχούς. Αλλά ας μείνουμε στους ανθρώπους με αναπηρία.
Πότε τους σκεφτόμαστε αυτούς τους ανθρώπους; Ξέρω. Στις παγκόσμιες μέρες. Τον άλλο μήνα είναι η Παγκόσμια Μέρα Ατόμων Με Αναπηρία, θα βάλουμε τις λεζάντες μας στο Facebook, θα πούμε κι ένα παράπονο, θα γυρίσουμε πλευρό και θα πέσουμε για ύπνο. Καληνύχτα σας.
Στην Ελλάδα υπολογίζονται περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι με χ-ψ μορφή αναπηρίας. Βλέπετε κανέναν; Εγώ τους βλέπω τόσο σπάνια, που το 1 εκατομμύριο όταν το διάβασα δεν μπορούσα να το πιστέψω. Πού τους βλέπετε; Στις καφετέριες να πίνουν καφέ; Στα πάρκα; Στη θάλασσα τα καλοκαίρια; Στα μάρκετ να κάνουν τα ψώνια τους; Πού; Ένα εκατομμύριο! Πού είναι αυτοί οι άνθρωποι; Η Ελλάδα είναι απροσπέλαστη. Και το Α και το Ω αρχικά, είναι η π-ρ-ο-σ-β-α-σ-ι-μ-ό-τ-η-τ-α. Πώς να μην τους κατηγοριοποιήσεις μετά; Αν δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν, να μορφωθούν, να ΕΡΓΑΣΤΟΥΝ, να ζήσουν, φυσικά και είναι πολίτες άλλης κατηγορίας. Φυσικά και γίνονται κατηγορία.
Αρχικά. Λέω αρχικά και δεν ξέρω από πού να το πιάσω. Γιατί εξίσου σημαντικό με την προσβασιμότητα, είναι και η παιδεία των υπολοίπων, των αρτιμελών. Οι θέσεις πάρκινγκ, δεν είναι για τον «έλα μωρέ, δυο λεπτά θα κάνω, ένα πράγμα θα πάρω κι έφυγα». Κι όταν ο κάδος είναι γεμάτος σκουπίδια, πας στον επόμενο. Δε θα πετάξεις τα σκουπίδια πάνω στη λωρίδα των τυφλών, ούτε θα επεκτείνεις το μαγαζί σου πατώντας τα τραπεζάκια σου πάνω τους. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει υποδομή, κι όπου υπάρχει νομοθεσία υπάρχουν και οι Ελληναράδες που την παραβιάζουν συστηματικά.
Και γενικά αυτοί οι άνθρωποι, δεν είναι εξωγήινοι! Δεν είναι υπεράνθρωποι, δεν είναι υπεραθλητές ή υπερμυαλά. Και ο κοινωνικός αποκλεισμός που βιώνουν, δεν είναι λόγω της αναπηρίας τους. Ναι, ένας άνθρωπος που δεν περπατάει, μπορεί και σκέφτεται! Who knew! Ο αποκλεισμός τους οφείλεται στα εμπόδια που θέτει η κοινωνία μας. Εμείς, και η χώρα μας.
Δεν είναι κατηγορία, δεν είναι γκέτο, δεν είναι τίποτα διαφορετικό. Είναι άνθρωποι που αξιοποιούν τις δυνάμεις τους στο έπακρο, σε αντίθεση με πολλούς υγιείς κι ευθυτενείς που ξύνουν τα π@π@ρια τους μερόνυχτα, ζώντας με το χαρτζιλίκι του μπαμπά, επειδή περιμένουν τη δουλειά με τα τρία μηδενικά το μήνα μισθό, να έρθει. Είναι άνθρωποι που δεν είναι καλοπερασάκηδες, δεν είναι τεμπέληδες, δε ζουν με σταρχιδιαμόλ. Δε θέλουν λύπηση, ούτε βλέμματα συγκαταβατικά και δήθεν συμπόνιας. Έχουν κι άλλες δουλειές να κάνουν. Έχουν να ζήσουν τη ζωή τους σε μια χώρα που τους εμποδίζει.
& Εκείνος
Στη Φινλανδία απόκτησα μια «καλή» συνήθεια αν και ο πιο σωστός ορισμός θα ήταν απέβαλα μια κακή συνήθεια. Εκπαιδευμένος στην Ελλάδα σπάνια σαν πεζός κοίταζα τα φανάρια, αυτό που κοίταζα ήταν αν έρχεται αυτοκίνητο προς τη κατεύθυνση μου κι αν αυτό που ερχόταν μου έδινε αρκετό χρόνο να περάσω απέναντι. Μάλιστα είχα και την κατάλληλη θεωρητική υποστήριξη που φαντάζομαι πολλοί θα αναγνωρίσετε, αν με χτυπήσει θα με πληρώνει για όλη του τη ζωή.
Μην ψάχνετε λογική στο τι έγραψα, είμαι σίγουρος ότι πολλοί αν δεν το έχετε πει το έχετε σίγουρα ακούσει. Αυτά μέχρι που μια μέρα γυρίζοντας με τη κόρη μου από το παιδικό σταθμό μου εξηγούσε ότι εκείνη τη μέρα είχαν μάθει να περπατάνε στο δρόμο και να διασχίζουν δρόμους με φανάρια. Εντάξει, ήταν πέντε χρονών και τα μισά τα έλεγε όπως τα είχε κατανοήσει το μυαλό και με εμπειρίες ενός πεντάχρονου, αλλά κάποια στιγμή είπε κάτι με ξάφνιασε. Είπε ότι πρέπει να σταματάμε στα φανάρια και να περιμένουμε μέχρι να ανάψει πράσινο γιατί γύρω μας μπορεί να υπάρχουν μικρότερα παιδιά που παρατηρούν τι κάνουμε και έτσι μαθαίνουν κι αυτά ότι πρέπει να σταματάμε στο κόκκινο και να περιμένουμε.
Δεν αντέδρασα αν και μου έκανε μεγάλη εντύπωση, μέχρι την επόμενη φορά που βρέθηκα μπροστά σε φανάρι. Κοίταξα αριστερά να δω αν έρχεται κανένα αυτοκίνητο και πριν ξεκινήσω κοίταξα και δεξιά και είδα δυο μάτια ενός μικρού αγοριού όχι μεγαλύτερου από την κόρη μου, να με κοιτάνε και να παρακολουθούν τι κάνω. Σταμάτησα νιώθοντας το πρόσωπο μου να φλογίζεται από ντροπή και τα λόγια της κόρης μου να ουρλιάζουν στο μυαλό μου. Από τότε δεν ξαναδιέσχισα δρόμο χωρίς να ανάψει το πράσινο ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν δυο παιδικά μάτια να με παρακολουθούν. Τόσο δύσκολο ήταν; Όχι, απλά κανένας ποτέ δεν μου είχε εξηγήσει μια άλλη πλευρά των πράξεων μου και είμαι σίγουρος ότι αν κάποιος το είχε κάνει δεν θα χρειάζονταν πέντε σχεδόν δεκαετίες για να αποβάλλω μια κακή συνήθεια. Ακόμα-ακόμα μπορεί και να μην την είχα αποκτήσει ποτέ αν είχα εκπαιδευτεί σωστά και στην ηλικία της κόρης μου.
Αλλά αυτή δεν είναι η μόνη κακή συνήθεια που αποβλήθηκε από τη γενικότερη συμπεριφορά μου είτε σαν πεζός είτε σαν οδηγός στη Σκανδιναβία. Και το Σκανδιναβία το τονίζω γιατί νωρίτερα η αντίστοιχη ζωή μου στη Βρετανία είχε μεν βελτιώσει πολλά πράγματα όχι όμως τόσο όσο η ζωή μου στη Σκανδιναβία. Πάρτε για παράδειγμα τις διαβάσεις πεζών. Αρκεί να πατήσεις το πόδι σου έξω από το πεζοδρόμιο όταν δεν υπάρχει φανάρι, για να σταματήσει όλη η κίνηση. Χωρίς κόρνες και φωνές, απλά σταματάνε όλοι γιατί ο πεζός εκείνη τη στιγμή προηγείται. Εδώ συμβαίνει τις περισσότερες φορές και χωρίς να υπάρχει διάβαση πεζών, αρκεί να βάλλεις το πόδι σου κάτω από το πεζοδρόμιο με σκοπό να σταματήσεις το δρόμο και όλοι σταματάνε.
Ποτέ μα ποτέ δεν τρόμαξα μήπως κανένα παπάκι πατήσει τη κόρη μου στον δρόμο και ποτέ μα ποτέ δεν ένιωσα ότι θα έπρεπε να σκαρφαλώσω αυτοκίνητα για να περπατήσω στο πεζοδρόμιο, πολύ περισσότερο ποτέ δεν φοβήθηκα μη με πατήσει κανένα αυτοκίνητο ή μηχανάκι σε πεζοδρόμο. Αυτά όλα μα όλα, τα έζησα στην Αθήνα πριν από μερικά χρόνια που είχα έρθει για διακοπές με τη κόρη μου. Υπήρξαν φορές στο Παγκράτι που έκανα μέσα μου την ευχή να βγούμε ζωντανοί. Περπατούσαμε στο πεζοδρόμιο και κινδυνεύαμε από τα παπάκια και τους ντελιβεράδες. Στις περιπτώσεις που περπατούσαμε στο δρόμο γιατί κάποιος αλήτης είχε παρκάρει στο πεζοδρόμιο με τέτοιο τρόπο που δεν μπορούσες να περπατήσεις αλλά ήσουν υποχρεωμένος να διασχίσεις το δρόμο, κινδύνευες από τον κάθε αλήτη οδηγό που αδιαφορούσε για τον πεζό τρέχοντας με 60 και 80 χιλιόμετρα την ώρα στα στενάκια.
Εκείνη μιλάει για καροτσάκια και ανάπηρους …εδώ η Αθήνα ήταν ναρκοπέδιο για μένα και το παιδί μου που δεν χρειαζόταν καροτσάκι, αν χρειαζόμασταν καροτσάκι …ουτε να το σκέφτομαι. Για τους αναπήρους στην Ελλάδα και την αντιμετώπισή τους από τους συμπολίτες τους και το κράτος …η σιωπή μου προς απάντηση σας! Πείτε μου εσείς πόσες φορές δεν είδατε τη θέση προς ανάπηρους ακόμα και μπροστά από τράπεζα ή σουπερμάρκετ κατειλημμένη από κάποιον που …να μια στιγμούλα να πάρω κάτι. Διαδρόμους για τυφλούς στα πεζοδρόμια που καταλήγουν σε κάδους σκουπιδιών, σε νεραντζιές ή σε αυτοκίνητα παρκαρισμένα στο πεζοδρόμιο. Τι πέρα από τη σιωπή μπορεί να καλύψει αυτό το μπουρδέλο που χωρίς σεβασμό σε τίποτα και σε κανέναν, ονομάζεται κράτος, που ονομάζεται δήμος, που ονομάζεται πολίτης. Κατά τα άλλα είμαστε ο ευλογημένος λαός που μας ζηλεύουν και μας πολεμάνε οι …βάρβαροι κουτόφραγκοι!!!
