Εκείνη
Δυόμιση μέρες στη Σιγκαπούρη για να ανοίξεις επιχείρηση, μισή στη Νέα Ζηλανδία για την ίδρυση εταιρείας, «κόντρες» μεταξύ των χωρών του κόσμου για το ποια προωθεί την επιχειρηματικότητα περισσότερο από τις άλλες, ποια έχει τη λιγότερη γραφειοκρατία, ποια το καλύτερο ασφαλιστικό σύστημα, ποια είναι τελικά ίσως η καλύτερη για να ζει κανείς. Και κατά κάποιον παράξενο τρόπο που εμείς στην Ελλάδα δε θα καταλάβουμε ποτέ, αυτές οι χώρες νοιάζονται πραγματικά για το τι πιστεύουν οι πολίτες τους. Κι ερχόμαστε στα δικά μας και γελάμε δυνατά: ΧΑ-ΧΑ.
Κι αφήστε τι λέει ο νόμος και τι προβλέπει περί ασφαλιστικού, περί ταμείων, περί εργασίας κι επιχειρήσεων και φορολογίας, δεν έχει καμία σημασία έτσι κι αλλιώς. Ο νόμος μπορεί να λέει ό-τ-ι θ-έ-λ-ε-ι, στην πράξη τίποτα από όλα όσα λέει και προβλέπει δεν ισχύουν. Κι αν έστω ένας από σας των άνω των 18 έχει έρθει σε επαφή με τους έξω – πλέον «έξω» τους λέω, δε βρίσκω καλύτερο χαρακτηρισμό- είτε για να βγάλει κάρτα ανεργίας, είτε για να προσληφθεί από κάπου, είτε για να απολυθεί ή παραιτηθεί, είτε για να ανοίξει μαγαζί, είτε για να νοσηλευθεί (οξαποδώ), να παντρευτεί, να γεννήσει, να ξαναγεννήσει και να πεθάνει έστω (!) ξέρει πολύ καλά τι εννοώ. Οι έξω, είναι ένας πλανήτης άλλος. Γη καλεί έξω.
Επισκεφτείτε οποιοδήποτε σάιτ (ανακαλύψανε και οι υπηρεσίες τα σάιτ, το 2016, τα μισά δε λειτουργούν, τα άλλα μισά υπολειτουργούν, και υπάρχουν ανάμεσά τους κι άλλα τόσα, που απλά γράφουν ό,τι να ‘ναι, γιατί όταν θα πας με το καλό (κακό) από κει- όχι που θα το γλύτωνες- θα σου πουν ότι όχι κύριε/κυρία, κάνετε λάθος, δεν ισχύουν αυτά που λέτε (κι επιμένουν στο «λέτε», δε θα παραδεχτούν ποτέ ότι είναι όντως γραμμένα εκεί) και διαβάστε:
Τι χρειάζεται κάποιος πχ για να βγάλει μια κάρτα ανεργίας. Το πιο απλό. Ή: Τι γίνεται όταν κάποιος δούλευε παλιά ως υπάλληλος και είχε ΙΚΑ, και τώρα έχει δική του επιχείρηση και πρέπει να μπει στον ΟΑΕΕ (καλά, αφήστε το αυτό, είναι ένα δράμα).
Ή: Κάποιος που παντρεύεται ΕΚΕΙ και για χ-ψ λόγους μετακομίζει ΑΛΛΟΥ, και αυτό το ΑΛΛΟΥ γίνεται μόνιμο, αλλά πρέπει και να κουβαλήσεις τη χαρτούρα σου από ΕΚΕΙ στο ΑΛΛΟΥ και δε φτάνει να κουβαλάς εσύ τα χαρτοκούτια με το χαρτομάνι, πρέπει και να ενημερωθούν οι όποιες υπηρεσίες- κι αυτό μπορεί να ξεκινά από το ΑΦΜ σου, μέχρι και το πιστοποιητικό γέννησης της μάνας σου, το πατρικό σπίτι του μπατζανάκη σου και το γιατί βρισκόσουν ΕΚΕΙ και μετά πήγες ΑΛΛΟΥ στην τελική; (καμία λογική).
Τι έγραψα παραπάνω; Δυόμιση μέρες να ανοίξεις επιχείρηση στη Σιγκαπούρη; ΠΕΝΤΕ ΜΗΝΕΣ μας πήρε να ανοίξουμε ένα καφενείο στις Πινακάτες. Ξέρετε πού είναι οι Πινακάτες; Ο μισός κόσμος δεν ξέρει γιατί είναι ένα χωριό τόσο μικρό, που τα μισά πράγματα από όσα ισχύουν για τους χώρους μαζικής εστίασης, εκεί δεν ισχύουν (πόσο μαζική μπορεί να είναι η εστίαση σε ένα χωριό με λιγότερους από 150 μόνιμους κάτοικους και ελάχιστο τουρισμό;) Φανταστείτε: Γλυτώνεις τις μισές προϋποθέσεις πχ ΤΕΒΕ (τότε), βόθρους και εξόδους κινδύνου – και διάφορα άλλα που δε θυμάμαι πλέον, και χρειάζεσαι πέντε μήνες. Και για να πάρουμε το τελικό ΟΚ από το Υγειονομικόν, πληρώσαμε από την τσέπη μας το δρομολόγιο των 30+30 χλμ των κυριών που θα μας επισκέπτονταν (θα μας περνούσαν κόσκινο) για να δουν τι πουλιά πιάσαμε, κεράσαμε και καφέ και γλυκό και φαγητό μετά στην πλατεία του χωριού, μας βούτηξαν και τρεις σακούλες πατατάκια, και εγώ κρύφτηκα πίσω από ένα δέντρο μέχρι να φύγουν γιατί ήταν και τεκνατζούδες κι έδωσα άδεια στο στεφάνι μου να τους κάνει τα γλυκά μάτια μπας και το ανοίξουμε το ρημάδι καμιά φορά και βγάλουμε κανένα μεροκάματο. Όχι τίποτα άλλο, είχαμε χρεωθεί και κάτι χιλιάρικα, που μόλις είχαμε καταφέρει να ξεχρεώσουμε παρά κάτι, στα δυο σχεδόν χρόνια λειτουργίας. Ουσιαστικά δηλαδή, τι κέρδος είχαμε από όλη την ιστορία; Τίποτα, πέραν της μιας προσθήκης στα βιογραφικά μας: Καφετζήδες, κι ίσως και μια παραλίγο απιστία που δε θέλω να μάθω έτσι κι αλλιώς. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.
Εκεί που στις περισσότερες χώρες – άντε, ας το περιορίσουμε στην Ευρώπη- τα πάντα γίνονται με μερικά κλικ του ποντικιού κι από μία- έως δυο εργάσιμες, εδώ τα πάντα δεν γίνονται με τίποτα, ούτε με κλικ, ούτε με κλοκ, ούτε με δεήσεις στο Μανιτού. Όταν ήρθε η ώρα να βγάλω το όνομά μου από μια επιχείρηση, πέρασα περίπου ένα μήνα κι έκανα τουλάχιστον 2 ταξίδια Θεσσαλονίκη-Βόλο για να συγκεντρώσω τα χαρτιά από τις υπηρεσίες που θέλουν ΕΣΕΝΑ σώνει και καλά και δε δέχονται ούτε πληρεξούσιο, και να πάρω την πολυπόθητη Διαγραφή από τον ΟΑΕΕ και να πάρω και για ένα ενιάμηνο ταμείο ανεργίας (γελοίο το ποσό, αλλά από το τίποτα, ας είναι). Τελικά πήγα άλλες σαράντα φορές περίπου στον ΟΑΕΕ με τα πιτσιρίκια αγκαλιά, έχασα κάτι μέρες ζωής και πήρα μια διαγραφή που είναι το-χαρτί-πριν-τη-διαγραφή-και-θα-πρέπει-να-ξαναρθείτε-για-να-πάρετε-το-άλλο-το-κανονικό, αλλά εγώ στο ενδιάμεσο έπρεπε και να φύγω και στην Αθήνα και έπρεπε και να ασφαλίσω κάπως και το παιδί που: ήταν-στον-ΟΑΕΕ-μαζί-μου-και-τώρα-θα-έμπαινε-στο-ΙΚΑ-του-συζύγου-και-χωρίς-το-χαρτί-της-διαγραφής-όχι-το-σαν-διαγραφή-το-κανονικό-δεν-μπορούσε-να-μπει-και-τώρα-έπρεπε-να-πληρώσουμε-κάτι-κερατιάτικα-σε-γιατρούς, και μου άφησαν και το καλό για το τέλος: Δε δικαιούστε ταμείο τελικά, έχετε οφειλές. -έχω ρύθμιση. -ξερυθμιστείτε. Ξοφλείστε για να δικαιούστε.
Μισό λεπτό: Τη ρύθμιση γιατί την κάνω, δεν την κάνω για να είμαι εντάξει; (καμία απάντηση). Να πληρώσω δηλαδή καμιά 5-6-7 χιλιάδες κας τις οφειλές, για να πάρω 210Χ9=1890 ευρώ ταμείο ανεργίας, με την πρώτη δόση να ξεκινάει τρεις μήνες μετά. Και στο ενδιάμεσο πώς θα ζω υποτίθεται; Υποθέτοντας πάντα ότι ζω (Καμία απάντηση).
Ο νόμος… αφήστε τι λέει ο νόμος. Αφήστε και τι λένε οι ίδιες υπηρεσίες στα σάιτ τους, στις ανακοινώσεις που έχουν κολλημένες στους τοίχους τους, αφήστε και το τι σας λέει ο κάθε υπάλληλος γιατί ο καθένας θα σας πει κάτι διαφορετικό (δοκιμάστε το αν έχετε όρεξη και χρόνο για χάσιμο). Στην Ελλάδα ο καθένας κάνει ό,τι θέλει και ό,τι σου τύχει είναι εντελώς …τυχαίο.
& Εκείνος
Τώρα εσείς περιμένετε να σας πω πόσο καταπληκτικά είναι τα πράγματα στη Σκανδιναβία. Ότι ένα μέιλ φτάνει για να ανοίξεις επιχείρηση κι ότι η φορολογική σου δήλωση έρχεται έτοιμη απλά για να τη δεις και δεν χρειάζεται καν να την υπογράψεις και να την στείλεις πίσω, την παρέλαβες την αποδέχτηκες, κι αυτό είναι όλο. Θα πας στην εφορία μόνο αν νομίζεις ότι έγινε κάποιο λάθος, δηλαδή …ποτέ. Ότι δεν υπάρχουν ουρές στο αντίστοιχο ΙΚΑ και τα περισσότερα θέματα στη σχέση πολίτη και κράτους λύνονται με ένα απλό μέιλ. Το σύστημα δουλεύει!
Το σύστημα δουλεύει πραγματικά αλλά μήπως δουλεύει στην υπερβολή του κι αν το γραφειοκρατικό και χρονοβόρο σύστημα βάζει μόνιμα τρικλοποδιά στον Έλληνα πολίτη, μήπως αντίστοιχα ένα σύστημα που όλα δουλεύουν στην υπερβολή, έχει περάσει απέναντι; Μήπως αυτή η αίσθηση του μεγάλου αδελφού, η καλυτέρα του πατερούλη – όπως το αποκαλούν οι Φινλανδοί χαϊδευτικά μιας και έχουν μάθει πια να ζουν μαζί του – είναι εξίσου κακό και ένα μάθημα ότι η λύση δεν είναι ποτέ στα άκρα;
Κάποια στιγμή, εδώ στο apopseis.gr είχα αναφέρει ένα προσωπικό παράδειγμα από τον μεγάλο αδελφό, όταν πηγαίνοντας στη δημόσια βιβλιοθήκη να πάρω βιβλία, η υπάλληλος βλέποντας την κάρτα μέλους μου στο κομπιούτερ της μου είπε συγχαρητήρια που είχα γίνει μόνιμος κάτοικος της Φινλανδίας. Δηλαδή η δημόσια βιβλιοθήκη και η υπάλληλος στην υποδοχή ήταν ενημερωμένοι για την κατάσταση μου. Ποιος άλλο ήξερε, τι ήξερε και γιατί;
Ένα απλό μέιλ φτάνει για να ανοίξεις επιχείρηση στη Φινλανδία, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει απόλυτος έλεγχος. Γιατί ο υπάλληλος που θα διαβάσει και θα εγκρίνει το μέιλ σου έχει πρόσβαση σε κάθε τι που σε αφορά, προσωπικό, οικονομικό, δημόσιο. Πολύ πιο ανατριχιαστικό είναι το γεγονός ότι δεν χρειάζεται καν η φυσική σου παρουσία. Ένα μέιλ από ένα οργανισμό αόρατο που βρίσκεται κάπου στην Αμερική – όπως τα Gmail – φτάνει σαν εγγύηση για τον άγνωστο σε σένα υπάλληλο και τον πατερούλη κράτος, για να φτιάξεις μια επιχείρηση που μπορεί ακόμα και να αναλάβει την ευθύνη να προσλάβει άλλους και να παίξει με τη ζωή τους.
Αυτό από μόνο του – το γεγονός ότι ένα μέιλ από έναν δωρεάν και αντικειμενικά ριψοκίνδυνο ανάδοχο – αποδεικνύει σε τι σημείο φτάνει ο έλεγχος κάθε δημόσιας παρουσίας των πολιτών στη Φινλανδία. Ταυτόχρονα όμως δείχνει και πόσο αδιάφορο είναι αυτό το κράτος πατερούλης για τον πολίτη του μεμονωμένα. Πόσο αδιάφορο είναι για τις ανάγκες του ενός. Σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε στη Φινλανδία το 2013, (πριν από την επίσημη αναγνώριση ότι η Φινλανδία έχει οικονομικό πρόβλημα) το 40% των επιχειρήσεων κλείνει μέσα στα πρώτα τρία χρόνια από την ίδρυση τους, ένα άλλο 20% στα πέντε. Ο κυριότερος λόγος που κλείνουν αυτές οι επιχειρήσεις είναι αδυναμία να πληρώσουν την εφορία. Δεύτερος λόγος καταστροφής, οι τράπεζες και τα δάνεια.
Τώρα πως λειτουργεί το σύστημα του κράτους πατερούλη που όλα γίνονται με ένα μέιλ. Αν δεν πληρώσεις τη δόση σου στην εφορία στο χρόνο της, δεν σου έρχεται σημείωμα: περάστε προς υπόθεσίν σας και διακανονισμό, αλλά σου έρχεται ένα μέιλ που σε ενημερώνει ότι έχεις φάει ένα πρόστιμο της τάξης του 12-15% και έχεις 20 μέρες να το πληρώσεις. Αν δεν το πληρώσεις και τότε, επιβαρύνεσαι κλιμακωτά από πρόστιμα και το κράτος αναλαμβάνει να πάρει τα λεφτά του. Πως γίνεται αυτό; Μα το κράτος έχει απόλυτη πρόσβαση σε ό,τι προσωπικό ή εταιρικό σου. Έτσι νόμιζες ότι θα άνοιγες επιχείρηση με ένα μέιλ και μάλιστα Gmail; Όσο καιρό η εφορία παίρνει ό,τι βρίσκει στο λογαριασμό σου βάζει και πρόστιμα, έτσι βρίσκεσαι σε ένα μόνιμο φαύλο κύκλο να πληρώνεις και να μην τελειώνεις γιατί φυσικά έχεις και μια επιχείρηση να συντηρήσεις.
Επόμενη κίνηση; Τράπεζα. Παίρνεις δάνειο για να πληρώσεις την εφορία. Αυτό, ή κερδίζεις το λόττο ή κανένα από αυτά τα τρελά ξυστά που έχουν οι Φινλανδοί. Αλλά για σκεφτείτε το λιγάκι, με μια επιχείρηση που τρέχει με συνεχόμενα έξοδα, εσύ δεν έχεις να πληρώσεις την εφορία που επίσης τρέχει, θα πληρώσεις την τράπεζα; Εκεί πια πριν σου πάρουν το σπίτι καλούν τον πιο μεγάλο αδελφό μην σε αφήσουν και άστεγο στη χιονοθύελλά. Αυτό λέγεται …ο ανθρωπισμός του κοινωνικού κράτους.
Έρχεται λοιπόν ο πραγματικός πατερούλης, που στη Φινλανδία λέγεται ΚΕΛΑ και είναι αντίστοιχος του Ελληνικού ΙΚΑ αλλά με πρόσβαση παντού, και σου λέει: κλείσε την επιχείρηση σου γιατί δεν μπορείς να τη συντηρήσεις έτσι κι αναλαμβάνω εγώ να σε βοηθήσω να πληρώσεις εφορία και κράτος. Όχι μόνο αυτό, επειδή έχεις μείνει ταπί και ψύχραιμος πάρε και επίδομα για το σπίτι, πάρε και επίδομα για τα παιδιά, πάρε και επίδομα γιατί είσαι άνεργος. Τώρα εσείς είπατε, μπράβο αυτό είναι κράτος. Όχι δεν είναι αυτό κράτος, δεν είναι κράτος αυτό που σε σφίγγει τόσο πολύ – για χάρη των πολλών υποτίθεται – ώστε να σου κόβει κάθε αίσθηση ευελιξίας. Και ναι όσοι δεν είχατε ποτέ σας επιχείρηση, έστω και ατομική, να μην καταλαβαίνετε γιατί μιλάω αλλά όσοι είχατε έστω και μπλοκάκια αποδείξεων και συνειδητοποιήσατε ότι αφού πήρε η εφορία, το ΤΕΒΕ και το ΙΚΑ τα δικά του εσείς άντε να πάρετε ένα σουβλάκι για να κάνετε Χριστούγεννα, καταλαβαίνετε πολύ καλά γιατί μιλάω.
Αλλά δεν τέλειωσα με το ΚΕΛΑ, γιατί ενώ όλα φαίνονται ότι τα έχει αναλάβει ο καλός πατερούλης, τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Εσείς χρωστώντας σε εφορία και τράπεζα (που στη Φινλανδία όλες οι τράπεζες έχουν το κράτος μέσα) έχετε χάσει κάθε φερεγγυότητα, έτσι αναλαμβάνει το ΚΕΛΑ να διαπραγματευτεί για σας, να κάνει τον τελικό διακανονισμό όπως εκείνο κρίνει και απουσία σας και στο τέλος να σας χρεώσει και το κάτι τις του.
Έτσι για την επομένη δεκαετία (ίσως, πιθανώς, αν δεν σας κάτσει κανένα λόττο στο μεταξύ) ό,τι μπαίνει στο σπίτι και σε όλους τους οικογενειακούς λογαριασμούς συμπεριλαμβανομένων κι αυτών των συντρόφων, περνάει πρώτα από το ΚΕΛΑ, όπου το ΚΕΛΑ αποφασίζει με ποιο ποσό μπορείτε να συντηρείστε το μήνα και τα υπόλοιπα πάνε για να ξεχρεώσουν εφορία και τράπεζα που συνεχίζουν να τοκίζουν. Εν ολίγοις όταν ανοίγεις μια επιχείρηση στη Φινλανδία γίνεται με μηδενική γραφειοκρατία και με ένα απλό μέιλ αλλά αν δεν πέτυχεις σαν επιχείρηση (όχι να συντηρείσαι, να πέτυχεις) τότε πας γραμμή για πτώχευση. Γι’ αυτό κι όταν πεις στον μέσο Φινλανδό – που τα ξέρει όλα αυτά ή τα έχει δει στο κύκλο του – για επιχείρηση, το βάζει στα πόδια και σου λέει ότι είσαι τρελός. Ο Φινλανδός ξέρει μόνο το υπαλληλίκι, το να είναι καλός εργάτης ώστε κάθε 25 να μπαίνει το μηνιάτικο. Όλα τα άλλα ή έχεις ήδη λεφτά ή είσαι τρελός.
Αυτά τώρα με το μεγάλο αδελφό συμβαίνουν σε κάθε επίπεδο της ζωής των πολιτών που έχει πρόσβαση ο πατερούλης. Δηλαδή παντού! Από το στεγαστικό δάνειο μέχρι τη διατροφή για το διαζύγιο και από την πολυέξοδη θεραπεία μέχρι τις απλήρωτες πιστωτικές κάρτες. Παντού!
Στην Ελλάδα υπάρχει πραγματικά μεγάλο πρόβλημα με το δημόσιο και υπάρχει σε κάθε του πλευρά ακόμα και την ελάχιστη. Στην Φινλανδία που αντίστοιχα έχουν λυθεί υποτίθεται όλα αυτά τα προβλήματα, το πρόβλημα είναι το ίδιο το κράτος στη προσπάθεια του να τα λύσει. Και οι δυο περιπτώσεις είναι τα άκρα του ίδιου σκοινιού. Υπάρχει όμως πάντα και η μέση λύση. Στην Ελλάδα το πρόβλημα επικεντρώνεται στον αριθμό των δημοσίων υπάλληλων. Λάθος. Δεν είναι ο αριθμός το πρόβλημα αλλά η ποιότητα και η ανακατανομή και μάλιστα την ευθύνη την έχουν οι πολιτικοί γι’ αυτό το πρόβλημα. Τα Μουσεία στην Ελλάδα πραγματικά έχουν ανάγκη προσωπικού, έχουν ανάγκη από φύλακες, καθαριστές, ξεναγούς, γραμματεία, υποδοχή και δεν ξέρω τι άλλο. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν όλοι αυτοί είναι από τη Καλαμάτα, ξαδέρφια ή κουμπάροι του Αντωνάκη και δεν θέλουν να πάνε σε άλλο μουσείο από αυτό της Ακρόπολης άντε κι αυτό της Ολυμπίας.
Τα ονόματα των περιοχών που ακολουθούν είναι υποθετικά αλλά λίγο αμφιβάλλω αν απέχουν από την αλήθεια. Δεν μπορεί το ΙΚΑ Ορεστιάδας να έχει 3 υπάλληλους και την τέταρτη σε άδεια εγκυμοσύνης και το ΙΚΑ Πατησίων να έχει τα ανηψιά της Κεφαλογιάννη να ψάχνουν καρέκλα και γραφείο έτσι που έχουν στριμωχτεί τόσα σε ένα δωματιάκι ή να ψάχνουν βερνίκι για τα νύχια τους για να περνάει η ώρα. Δεν μπορεί το ΙΚΑ Παγκρατίου να έχει δυο βάρδιες οδοντίατρους και το ΙΚΑ στη Θάσο να ψάχνει οδοντίατρο εδώ και τέσσερα χρόνια. Και επαναλαμβάνω τα ονόματα είναι τυχαία αλλά είμαι σίγουρος ότι όλοι ξέρετε γιατί μιλάω. Δεν μπορεί η εφορία της Πρέβεζας να λειτουργεί με τρία άτομα και στη Γλυφάδα να θέλουν καινούργιο κτίριο γιατί δεν χωράνε οι ψηφοφόροι του Βορίδη ή δεν ξέρω ποιου άλλου καραγκιόζη.
Αν λοιπόν όλα τα κέντρα δημοσίων υπηρεσιών ήταν σωστά και ανάλογα με το τι εξυπηρετούν, επανδρωμένα, αν αυτοί που τα επάνδρωναν είχαν τη σωστή εκπαίδευση και με μικρές αλλαγές στους νόμους – που όπως πολύ σωστά λέει η Κατερίνα, ήδη υπάρχουν – όλα θα λειτουργούσαν ρολόι. Αντίστοιχα στη Φινλανδία – και αυτό είναι το μεγάλο δυστύχημα γιατί πολύ φοβάμαι ότι ο πατερούλης θα γίνει και η νέμεσης της φινλανδικής οικονομίας – όσο ζουν με την αλαζονική ψευδαίσθηση και τους μύθους του τέλειου κράτους, τίποτα δεν θα αλλάξει και όταν καταλάβουν ότι ο πατερούλης είναι βαριά άρρωστος θα είναι πολύ αργά.
Βλέπετε η λύση είναι πάντα κάπου στη μέση, κι όταν γνωρίζεις τα άκρα αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να κατακτήσεις την μέση.
