Εκείνος
Ίσως και να υπάρχει ακόμα, γιατί οι δικές μου αναμνήσεις έρχονται από την εποχή του ’70. Ζάππειο, στο πάρκο και στη πλευρά προς τον εθνικό κήπο. Ημικύκλιο με παγκάκια γύρω και γέροι παντού, πολλοί γέροι. Αγαπημένη έκφραση: «Αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός.»
Αν ήμουν λοιπόν πρωθυπουργός, στο πάρκο του Ζαππείου, καλοκαίρι τις περισσότερες φορές, και να λυνόντουσαν τα πάντα αυθημερόν. Κυπριακό, ασφαλιστικό, συντάξεις, ανεργία και παιδεία, όλα μέσα σε ένα, «αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός.» Φεμινισμός και νέες γενιές, η αποθέωση τους. Θα τα αλλάζαν όλα μέσα σε ένα βράδυ, αν… Δεν θυμάμαι κι εγώ πόσα καλοκαιρινά απογεύματα είχα περάσει από κει και είχα σταματήσει να τους κάνω χάζι. Συζητήσεις ήρεμες που παίρναν φωτιά από τη μια στιγμή στην άλλη, με τα μπαστούνια να κινούνται επικίνδυνα στον αέρα. Μια άλλη Βουλή, διαφορετική. Μόνο με πρωθυπουργούς.
Έτσι μετά από τις τελευταίες συνεδριάσεις της Βουλής που παρακολούθησα από πολύ μακριά, αποφάσισα κι εγώ να γίνω πρωθυπουργός. Σαν το Ζάππειο. Έτσι κι αλλιώς γέρος είμαι, γκρινιάρης είμαι και μπαστούνι έχω. Άρα πληρώ όλα τα απαραίτητα.
Το πρώτο πράγμα που θα έκανα αν ήμουν πρωθυπουργός θα ήταν να καταργήσω τους φόρους σε όσους έχουν εισόδημα κάτω από 20,000 και να πάρω από όσους έχουν πάνω από 200,000 τουλάχιστον το 50%. Μετά θα έψαχνα τα κιτάπια με όλους τους πρωθυπουργούς, αντιπροέδρους και υπουργούς, ειδικά αυτούς της εθνικής αμύνης και του πολιτισμού, και με το παραμικρό θα τους έπαιρνα ακόμα και τα σώβρακα. Έτσι για να ικανοποιηθώ και ηθικά. Θα συνέχιζα με βουλευτές, πολιτευτές, διευθυντάδες, τραπεζίτες, γραμματείς και φαρισαίους.
Μετά θα έχτιζα σχολεία, γυμναστήρια, μουσεία. Θα χορταίναν οι φτωχοί και η λέξη άνεργος θα έσβηνε από το χάρτη. Άστεγος δεν θα υπήρχε πουθενά. Ούτε στα βιβλία. Αυξήσεις σε συνταξιούχους και επιτέλους ενίσχυση στις νοικοκυρές. Κι αυτά μόνο την πρώτη μέρα. Έτσι για να ξεκινάμε καλά. Παράλληλα και επειδή έχω μερικές ιδέες και για το μεσανατολικό θα πεταγόμουνα και από Ουάσιγκτον το βραδάκι να πω δυο λογάκια και σ’ αυτόν τον Ομπάμα. Μην το ξεχάσω, θα απέλυα τον Στουρνάρα και θα έβαζα φυλακή όλους τους φασίστες. Την πρώτη μέρα είπαμε.
Γιατί χαμογελάτε; Αυτά δεν γίνονται; Αφού τα λένε κάπως έτσι όλοι οι υποψήφιοι πρωθυπουργοί όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση. Τα είπε ο Γιωργάκης, τα είπε και ο Κωστάκης, τα είπε το λαμόγιο ο Αντωνάκης, μας τα είπε ο Αλέξης Θεσσαλονικιώτικα, μας τα λέει τώρα ο Κυριάκος. Γιατί δεν γίνεται; Αφού τα λένε τα πιο επίσημα χείλια. Αυτοί που έγιναν ή θέλουν να γίνουν πρωθυπουργοί. Τα λένε και οι βουλευτές που ονειρεύονται μια μέρα να γένουν κι αυτοί υποψήφιοι πρωθυπουργοί. Τα λένε ακόμα κι οι φραπέδες και οι ταβλαδόροι ποταμίσιοι της Βουλής. Αυτοί που ψηφίζουμε! Αυτοί που μας αντιπροσωπεύουν και μας εκπροσωπούν.
Αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός; Δεν θα μπορούσα ποτέ να γίνω πρωθυπουργός γιατί πάνω από όλα έχω την απλή λογική να καταλαβαίνω ότι με «θα» και «αν» δεν φτιάχνεις τίποτα, κακό κάνεις και τα αποτελέσματα τα ζούμε όλοι μας χρόνια. Αλλά την ίδια στιγμή η σαπίλα στη πολιτική αυτής της χώρας έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που μόνο τα «θα» και τα «αν» βγάζουν νόημα. Τίποτα άλλο. Δείτε τώρα τον Μητσοτάκη, το καινούργιο επόμενο πρωθυπουργό. Ό,τι λέει δεν είναι τίποτα παραπάνω από όλα τα «θα» και τα «αν» που έχουμε ακούσει από όλους τους προηγουμένους παραφρασμένα με διαφορετικές λέξεις. Αλλά πείθει. Εκεί είναι η μεγάλη ειρωνεία.
Τι θα έκανα εγώ αν ήμουν πρωθυπουργός; Φωτιά και μπουρλότο σε όλα. Αυτό θα έκανα. Έτσι αισθάνομαι. Αλλά αυτό δεν είναι δημοκρατία, έτσι δεν είναι; Αυτό είναι κάτι άλλο που μακριά από εμάς, αλλά δημοκρατία δεν είναι. Τι μένει; Δεν ξέρω. Ζω μακριά. Κι έχω κουραστεί πια να περιμένω. Δεν ξέρω και πόσο θα περιμένω. Οι γέροι στο Ζάππειο υπάρχουν ακόμα; Ίσως μόνο αυτό να έμεινε.
Εκείνη
Το «αν ήμουν πρωθυπουργός» το θυμάμαι κι εγώ. Στη δεκαετία του ’80 δεν καταλάβαινα λέξη από όσα έλεγαν, αλλά για μας τότε που ήμασταν πιτσιρίκια, η έναρξη τέτοιας συζήτησης σήμαινε επιπλέον ώρες για παιχνίδι. Στο πάρκο του Φωκά στη Χαριλάου ήταν το ένα τους στέκι, κι όταν δεν ήμασταν έξω, ήταν τα σπίτια, με την απαραίτητη παρτίδα τάβλι και το μικρό τζογάρισμα, ή το τραπέζι της Κυριακής. Πάντα όλοι ήθελαν να γίνουν πρωθυπουργοί, για να κάνουν καλά και καλύτερα όσα δεν έκαναν οι υπόλοιποι. Πάντα αυτές οι μέρες τελείωναν με καβγά και χτύπημα της πόρτας.
Κάτι δεκαετίες αργότερα κι οι «αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός» δεν έχουν πια πάρκα με αρκετά παγκάκια για να βγάλουν τα πιτσιρίκια έξω. Τώρα μαζεύονται αλλού. Στη δική μου γειτονιά, το στέκι τους είναι η γωνία κάποιου τετραγώνου με δυο μεγάλα χτιστά παρτέρια. Εκεί θα μαζευτούν από το πρωί, κουβαλώντας κομμάτια από χαρτόκουτα για να καθίσουν. Ξεκινά ο πρώτος να μιλά κι αμέσως βρίσκεται ο επόμενος, καλύτερος, που θα καθίσει απέναντι. Και οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουν, είτε τον έναν, είτε τον άλλο. Πολύ σύντομα θα δημιουργηθούν παρατάξεις κι αντιπαλότητες αντικριστές, κι οι περαστικοί περνούν ανάμεσά τους. Θέλεις δε θέλεις, τους ακούς.
Σιγά σιγά, ανεβαίνουν τα ντεσιμπέλ κι ανεμίζουν οι μαγκούρες. Παρασύρονται κι εκείνοι κι αγορεύουν με ατέλειωτα θα. Κάποιοι χειροκροτούν και άλλοι γιουχάρουν. Μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Μόλις ο ήλιος γυρίσει πάνω τους τα μεσημέρια, τα μαζεύουν και φεύγουν. Μα το απόγευμα επιστρέφουν πάλι, μέχρι να τους πιάσει η νύχτα.
Κάπου εκεί μέσα τα λένε και τα φτιάχνουν όλα. Πέφτουν οι κατηγορίες βροχή. Πού ήσουν εσύ και τι έκανες, που ήμουν εγώ και τι δεν κατάφερα να κάνω. Μας πήγαιναν, μας έφερναν, μας έδωσαν, μας πήραν. Στο τέλος πάντα κάτι πήραν. Ξαναγράφουν την ιστορία από την αρχή. Από την αρχή τη δική τους, τουλάχιστον και μέχρι το σήμερα, που δεν έχουν άλλο μέλλον για να το πιάσουν κι αυτό, παρά μόνο ένα παρόν που τους θυμίζει κάτι από τα πολύ παλιά και δύσκολα.
Κάποιοι από αυτούς λυπούνται για μας, τους νεότερους. Εκείνοι έτσι γεννήθηκαν λένε, έτσι έμαθαν να ζουν. Εμείς όχι. Για μας είναι δυσκολότερο λένε. Μα και γι αυτούς χειρότερο, γιατί εμείς είμαστε τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Αυτοί τώρα τα ζούνε τρεις φορές. Μα όσα και να πουν, όσο κι αν μαλώσουν, πάντα κάτι θα καταφέρουν μες τις διαφωνίες τους να αλλάξουν προς το καλύτερο. Και κάποιες στιγμές, τους βλέπεις να σταματούν την κουβέντα, σα να σκέφτονται τα όσα κατάφεραν σαν πρωθυπουργοί, σα να τα εξετάζουν, σα να τα απολαμβάνουν. Ύστερα πάλι κάτι θα βρουν χαλασμένο και ξανά από την αρχή.
Αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός; Δεν έχω καθίσει να το σκεφτώ ποτέ. Έχει περάσει από το μυαλό μου κάποιες φορές, μα η Ελλάδα είναι τόσο άσχημα μπλεγμένο κουβάρι, που δεν ξέρω καν αν μπορεί κανείς να το ξεμπλέξει. Φοβάμαι πως αν ήμουν εγώ πρωθυπουργός, απλά θα του έβαζα φωτιά και θα ‘πιανα καινούργιο.
