Ελλάδα 2013, πενήντα χρόνια παρά κάτι ψιλά μετά. Δεν θα ήθελα να πω ποιος-ποια, όχι γιατί …ονόματα δεν λέμε οικογένειες δεν θίγουμαι, αυτό δεν με ενδιαφέρει και το λέω ωμά αλλά γιατί δυστυχώς κάπως έτσι έχουν γίνει τα όνειρα μας στην Ελλάδα. Λοιπόν ο κύριος/κυρία επίσημος, κατά τα “εγκαίνια” άλλης μια υπαίθριας κουζίνας για του άπορους είπε: “το όνειρο μου είναι ένα καζάνι φαγητό σε κάθε γειτονιά!”
Ακούγοντας το όνειρο ένιωσα να σταματάει η αναπνοή μου. Πως λέγαμε κάποτε – ξέρετε, εκείνα τα χρόνια που αναπολούν το 30% των Ελλήνων – κάθε πόλη και γήπεδο, κάθε χωριό και γυμναστήριο, ε κάπως έτσι! Κάθε γειτονιά και ένα καζάνι φαγητό για τους …άπορους, τους πεινασμένους. Και μιας και ήταν “εγκαίνια”, υπήρχε και το απαραίτητο πλήθος που χειροκροτούσε και ζητωκραύγαζε.
Τώρα θα μου πείτε, ποιος είσαι εσύ ρε φίλε που κρίνεις ξαπλωμένος εκεί στον σκανδιναβικό σου καναπέ με τα ταρανδάκια σου και τα μανιτάρια σου. Και το λέω γιατί τώρα τελευταία το έχω ακούσει κι αυτό. Δε μου λέτε βρε αδέρφια, πάτε καλά; Τι πίνετε και δεν μας το λέτε; Το έχω γράψει πολλές φορές άντε άλλη μια. Δεν είναι το φιλότιμο ο εγωισμός, η περηφάνια, η γενναιότητα ακόμα και η τρέλα που μας χαρακτηρίζουν. Είναι η αξιοπρέπεια κι όλα τα παραπάνω είναι συστατικά της αξιοπρέπειας.
Όλες αυτές οι λέξεις παρ’ όλες τις σημειολογικές αηδίες μεταφράζονται και υπάρχουν σε κάθε γλώσσα. Αυτό που υπάρχει σε κάθε γλώσσα αλλά δεν μεταφράζεται είναι η αξιοπρέπεια. Γιατί την αξιοπρέπεια η την έχεις η δεν την έχεις.
Η αξιοπρέπεια είναι που σε κάνει φιλότιμο μπροστά στην ανάγκη, η αξιοπρέπεια είναι που σε κάνει ξυπόλητο να πολεμάς τανκς, η αξιοπρέπεια είναι αυτή που γονατιστό σε κάνει περήφανο γι το χώμα που πατάς. Η αξιοπρέπεια είναι αυτή που ακόμα και στη πτώση σου σε κάνει να παλεύεις να σηκωθείς κόντρα σε όλους και όλα.
Σας έχω γράψει και παλαιότερα ότι λόγο της δουλειάς μου έχω ταξιδέψει πολύ και έχω δει λαούς και χώρες σε όλα τα μήκη και πλάτη αυτού του πλανήτη. Κάθε φορά που πάω στη Τουρκία νιώθω ένα μαύρο σύννεφο στη καρδιά μου. Δεν φταίει ο Ερντογκάν, ούτε οι κάθε λογής εθνικιστές και μανιακοί. Φταίει ο απλός λαός, ο κόσμος που συναντάς στα καφενεία της Ανατόλιας, στα χωριά πέρα από την Άγκυρα. Η μιζέρια και το “άτιμη κοινωνία” έχει γίνει τρόπος ζωής, κοινωνικά αποδεκτός και μάλιστα επιβεβλημένος, δεν υπάρχουν αντιστάσεις σε τίποτα απολύτως. Και όχι αντιστάσεις στα μεγάλα και τα πομπώδη, αντιστάσεις στις αδικίες της καθημερινότητας. Σκύβουν το κεφάλι και απλά αποδέχονται. Γιατί έχει χαθεί η αξιοπρέπεια.
Δεν θέλω να γενικολογώ. Στη Τουρκία έχω γνωρίσει και ανθρώπους πολύ αξιόλογους, έχω φίλους Τούρκους και έχω συνεργαστεί κατά περιόδους με Τούρκους. Για το τελευταίο μου βιβλίο με τίμησε ιδιαίτερα φίλη από την Τουρκία μεταφράζοντας κομμάτια του στα Τουρκικά, ακόμα και κομμάτια που θα ενοχλούσαν τους Σουλεϊμάν τους κατακτητές παροτρύνοντας αναγνώστες της να το διαβάσουν στα αγγλικά ολόκληρο. Αλλά ο αλός έχει σκύψει, έχει χάσει την αξιοπρέπεια του. Και αυτός ο λαός θεωρείται ρυθμιστής στη Μέση Ανατολή, υπερδύναμη της περιοχής που επηρεάζει με τα γεωπολιτικά σχεδία της.
Κι από την άλλη οι Σομαλοί. Εμφύλιος πόλεμος που κρατάει δεκαετίες. Τώρα πια υπάρχουν γενιές που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει μέσα στο πόλεμο. Που κοιμούνται με το πιστόλι στο μαξιλάρι και δεν ξέρουν αν θα ξυπνήσουν. Που η πείνα και το ξερίζωμα έχει γίνει η σύγχρονη ιστορία τους. Που δεν ξέρουν άλλη ζωή από την ελεημοσύνη των λαών. Κι όμως τους μιλάς και τους βλέπεις, στητούς, άρχοντες της ερήμου. Γεμάτοι αξιοπρέπεια. Καμάρι για τις ρίζες τους και περήφανοι για την οικογένεια τους. Πως να μη θαυμάσεις αυτούς τους ανθρώπους. Και να το πω και πιο χοντρά; Αυτόν το βοηθάς με πιο μεγάλη συνειδησιακή ευκολία από ότι τον μίζερο τον άλλο.
Τι αξιοπρέπεια λοιπόν κρύβει το “ένα καζάνι φαγητό σε κάθε γειτονιά;” Μα είναι δυνατόν να ονειρεύεται ένας πολιτικός, ένας υπηρέτης του συμφέροντος του λαού να είναι αυτός ο λαός επαίτης για λίγο ψωμί και μια κουταλιά σούπα;
Το όνειρο σου μεγάλε θα έπρεπε να είναι να ΜΗΝ υπάρχει ΚΑΝΕΝΑ καζάνι σε ΚΑΜΙΑ γειτονιά. Το όνειρο σου μεγάλε δεν θα έπρεπε να είναι ο εφιάλτης μας.
Αλλά και πάλι δεν ξέρω από που να πιαστώ. Εγκαίνια υπαίθριας κουζίνας για άστεγους και πεινασμένους; Ρε κάνουμε εγκαίνια στα σημεία που χάνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Και πως τα κάνατε τα εγκαίνια βρε παλικάρια; Με σαμπάνιες και καναπεδάκια με πατέ; Η μήπως αφού βγάλατε τους λόγους σας πήγατε μετά σε ψησταριά να φάτε αστακούς του βουνού για να μην προκαλέσετε και τους …φτωχούς που τρώγανε σούπα πατάτες; Βρε που είναι αυτή η Ελληνική αξιοπρέπεια που δεν μεταφράζεται;
Και το όνειρο σου μεγάλε θεωρητικέ είναι “ένα καζάνι φαγητό σε κάθε γειτονιά;” Το όνειρο σου θα έπρεπε να είναι κανένας άνεργος σε καμιά γειτονιά. Κανένα πεινασμένο παιδί σε κανένα σχολείο. Κανένας άρρωστος χωρίς φάρμακα και κανένας συνταξιούχος μόνος. Και αυτά πάλι δεν θα έπρεπε να είναι όνειρα αλλά αυτοσκοπός και άμεση επιδίωξη. Κανένας Έλληνας με λαβωμένη την αξιοπρέπεια του.
Την αξιοπρέπεια που την λαβώνεις θανάσιμα λέγοντας “ένα καζάνι φαγητό σε κάθε γειτονιά.” Και ξέρετε ποια είναι η επόμενη κίνηση. Χάνοντας την αξιοπρέπεια σου – και ταυτόχρονα το φιλότιμο, τη περηφάνια, το γενναιότητα και τη τρέλα σου – στρέφεσαι στους πιο αναξιοπρεπείς και λες πράγματα όπως, “τότε περνάγαμε καλύτερα.”
Επειδή όπως έχει πει και πολύ σοφά ο Μητσοτάκης – κι ας λέτε ότι θέλετε εσείς για τον ψηλό γκαντέμη – ο Έλληνας ξεχνάει γρήγορα. Αυτοί που περνάγανε καλά την περίοδο της δικτατορίας ήταν ακριβώς οι ίδιοι που περνάγανε καλά και κατά τη περίοδο της κατοχής. Αυτοί που λουφάρανε και σκύψανε κεφάλι, οι μαυραγορίτες, οι χαφιέδες της κομαντατούρ και οι προδότες του Ελληνικού λαού. Μην ζείτε σε ψευδαίσθησις. Αν οι σημερινοί φάγανε αυτοί φάγανε, φάγανε, φάγανε. Ο Παπαδόπουλος και άλλοι οι εγκληματίες που τον τριγύριζαν δεν παίρνανε μισθό, είχαν κάνει το ταμείο το δικό μας, πορτοφόλι τους. Τα φτωχαδάκια “αξιωματικοί” αποκτήσανε εν μια νυκτί βίλες από το Λαγονήσι μέχρι το Πόρτο Γερμανό. Και να σου τα σάπια κρέατα οι Έλληνες και να σου οι βίλες στην Ιταλία. Το μόνο προσόν για να προσληφθείς στο δημόσιο ήταν να έλεγες ότι ο Παττακός η ο Μακαρέζος ήταν ξάδερφος σου. Μόνο να το έλεγες, δεν χρειαζόταν να το αποδείξεις.
Ξέρετε ποια είναι η διάφορα Τσαουσέσκου, Χίτλερ, Στάλιν, Μουσολίνι, Αμίν, Παπαδόπουλου και Σαντάμ; Μιλάγανε διαφορετικές γλώσσες. Τίποτα άλλο! Εγκληματίες όλοι και υπεύθυνοι γενοκτονιών εναντίων των ίδιων των των λαών. Κι όταν είπε κάποια άλλη μορφή της Ελληνικής ιστορίας “ισόβια”, ισόβια θα έπρεπε να είναι σπιλωμένη και η μνήμη τους και στα τάρταρα της ιστορικής μας συνείδησης κι όχι να μιλάμε για εκείνες τις “καλές ημέρες” σήμερα.
Και να σας πω, επειδή έτοιμους σας βλέπω λεβέντες μου με τις ταμπελίτσες σας στο χέρι και επειδή ήδη έχετε αρχίσει να λέτε. Μην κουράζεστε. Έρχομαι από μια οικογένεια καραδεξιά. Και μόνο στη σκέψη αριστερός θα τρίζουν τα κόκαλα του πατέρα μου τόσο δυνατά που θα τα ακούγατε κι εσείς. Αλλά στην οικογένεια μου γνωρίσαμε και τις δυσμενείς μεταθέσεις στη περίοδο της δικτατορίας και τους θανάτους. Και ξέρετε γιατί; Γιατί καραδεξιοί αλλά με αξιοπρέπεια. Και όταν έχεις αξιοπρέπεια, φασίστας δεν γίνεσαι, ότι και να ‘σαι!
Τα’ πα και ησύχασα!
*************************************************
Αντωνάκη τι κάνεις; Είσαι καλά; Το σπίτι, η οικογένεια; Όλοι καλά; Σε είδα ξαφνικά να αναπτύσσεις και να αναπτύσσεσαι και τρόμαξα. Έκανες κι εσύ το όνειρό σου πραγματικότητα; Κάθε γειτονιά δίπλα στο καζάνι να έχει και μία ανάπτυξη;
*************************************************
Αντε χρονιάρες μέρες και το ‘χα τάμα. Βρε σε παιδί και σε τρελό δεν δίνουν υποσχέσεις, δεν το ξέρατε;
