γράφει ο Δρ. Παναγιώτης Καρκατσούλης.
Στα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ εντυπωσιάζει η προσπάθειά τους να αποσείσουν, πλήρως, την ευθύνη που προκύπτει από την άσκησή της. Επειδή, δε, η ευθύνη συναρτάται προς την τιμωρία, μετέρχονται κάθε μέσου προκειμένου να μην υπάρξει αυτό το ενδεχόμενο: Ψεύδονται ασύστολα, εμπαίζουν τους πάντες, επιτίθενται ανοίκεια σε απρόσωπους ελεγκτές και κανόνες που έχουν θεσπιστεί, προκειμένου να προστατεύσουν την Πολιτεία από ανεύθυνες συμπεριφορές πολιτικών και δημοσίων λειτουργών.
Στην περίπτωση των πυρκαγιών είχαμε, για πρώτη φορά, «ανάληψη ευθύνης» εκ μέρους τους, η οποία, όμως, πρακτικώς ισοδυναμούσε με λόγο κενό. Επεχείρησαν ακόμη κι αυτό: Να δοκιμάσουν, εάν το κοινωνικό σώμα μπορεί να καταπιεί ακόμη μια τερατώδη διαστρέβλωση της πραγματικότητας, ότι, δηλαδή, μια αντίδραση δεν περιλαμβάνει δράση!
Παρατηρώντας την εναλλαγή ψεμάτων, κυνισμού, επιθετικότητας και δειλίας να χαρακτηρίζουν το σύνολο των εμπλεκομένων υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ τις δραματικές ώρες και ημέρες των πυρκαγιών στο Μάτι, επανήλθε το κεντρικό ερώτημα: Τι είναι αυτό που οδηγεί μια μικρή ομάδα ανθρώπων που έχει την ευθύνη της διακυβέρνησης να προσπαθεί απεγνωσμένα να αποφύγει την τιμωρία;
Μια πρόσφορη ερμηνεία είναι εκείνη που αποδίδει στην ομάδα του Μαξίμου έναν πρωτόγονο βαθμό ηθικής ανάπτυξης. Έκανα αυτή τη σκέψη, ανακαλώντας την θεωρία της ηθικής ανάπτυξης σε στάδια του Lawrence Kohlberg. Ο Kohlberg διατύπωσε την διάσημη θεωρία του στηριζόμενος στην εξελικτική θεωρία του Piaget. H διαφορά του απ’ αυτόν είναι ότι ο Kohlberg στέκεται περισσότερο στη γνωστική ανάπτυξη της ηθικής σκέψης κι όχι στην αυτονομία της ίδιας της ηθικής, όπως έκανε ο Piaget. Στην περίπτωση των Συριζαίων, δηλαδή, δεν μας ενδιαφέρουν οι διαδράσεις με το περιβάλλον τους στην παιδική τους ηλικία, αλλά η κοινή πορεία τους στη διαμόρφωση μιας αντίληψης περί ηθικής. Αυτή διαμορφώθηκε μέσα από την κοινή πρακτική της κομματικής ζωής και, ιδίως, μέσα από την άσκηση της εξουσίας.
Η συνείδηση του απαράτ του Μαξίμου βρίσκεται, σύμφωνα με την τυπολογία του Kohlberg, στο πρώτο στάδιο. Σ’ αυτό, το υποκείμενο της ηθικής κρίσης κυριαρχείται από την σκέψη πως θα αποφύγει, πάση θυσία, την τιμωρία. Οι κανόνες και ο σεβασμός προς αυτούς επέρχεται στο επόμενο στάδιο της γνωστικής ανάπτυξης.
Έχει ενδιαφέρον ότι η δικαιολόγηση της συμπεριφοράς εκείνου που επιχειρεί να αποφύγει την τιμωρία είναι, ότι αυτό επιτάσσει η δικαιοσύνη. Είναι, δηλαδή, σωστό και δίκαιο να προσπαθεί να αποφύγει ο δράσης/η ομάδα/η παράταξη την τιμωρία.
Στην εδραίωση μιας τέτοιας αντίληψης έχουν συμβάλλει ολοκληρωτικές ιδεολογίες και πρακτικές, ανάλογες με αυτές που οι Συριζαίοι που κυβερνούν, έχουν.
Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες αναγωγές της θεωρίας του Kohlberg αποτελεί η ερμηνεία των έργων ναζί δολοφόνων, όπως του Adolf Eichmann, με βάση τα πρακτικά της πολύκροτης δiκης του που κατέγραψε η Hanna Arendt.
Τα συμπεράσματα μπορεί να είναι πολλαπλώς χρήσιμα για την κατανόηση των έργων και ημερών των ημετέρων εθνολαϊκιστών.
