γράφει ο Δημήτρης Κοντογιάννης.
Δεν θα προσποιηθώ τον ειδικό. Δεν είμαι ειδικός. Μπορώ να έχω άποψη και μία κάποια εκτίμηση –και προφανώς έχω άποψη και κάποια εκτίμηση- σχετικά με το τι πήγε στραβά, αλλά δεν έχω αδιάσειστες αποδείξεις για την άποψή μου και την εκτίμησή μου γιατί, όπως ήδη ξεκαθάρισα, δεν είμαι ειδικός. Ξέρω όμως με βεβαιότητα τρία πράγματα και τέτοια ώρα μόνο αυτά νιώθω άνετα να μοιραστώ.
Έχω υπάρξει αρχηγός κατασκήνωσης. Για πολλά χρόνια έχω υπάρξει και αυτός που δίνει την έγκριση στον αρχηγό της κατασκήνωσης για να πάρει τα παιδιά και να πάνε κατασκήνωση.
Στην αρχή είναι ένα γιγαντιαίο φορτίο: είσαι υπεύθυνος για ό,τι συμβεί σε ένα τσούρμο ανήλικα παιδάκια. Κυριολεκτικά απέναντι στον νόμο έχεις όλη την ευθύνη που έχουν οι γονείς τους, χώρια από την ευθύνη που έχεις απέναντι στους ενήλικες της κατασκήνωσης. Αναρωτιέσαι «πώς βρέθηκα εγώ στα εικοσικάτι μου να έχω την ευθύνη για μερικές δεκάδες ζωές; Και αν κάτι δεν πάει καλά; Αν κάποιο παιδί χτυπήσει; Αν κάποιο έχει αλεργία; Αν κάποιο αποφασίσει να σταματήσει να τρώει φαγητό και λιποθυμήσει από την εξάντληση;»
Μετά όμως από μερικές φορές συνηθίζεις. Έχεις μάθει τι να προσέχεις, πάει πλέον το μάτι σου σχεδόν αυτόματα, έχεις σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Μέχρι που κάποια στιγμή συμβαίνει κάτι απρόβλεπτο και όλη σου η αυτοπεποίθηση μαζεύει τα πραγματάκια της και επιστρέφει στο σπιτάκι της. Κάποιο παιδί πέφτει στο ίσιωμα και χτυπάει το κεφάλι του. Κάποιο παιδί ανακαλύπτει μία αλεργία που μέχρι χθες δεν ήξερε ότι είχε. Κάποιο παιδί από την κούραση δεν μπορεί να ξυπνήσει το πρωί όσο και αν το κουνάς ή αν του φωνάζεις απεγνωσμένα. Κάποιος ενήλικος τρακάρει ενώ έρχεται στην κατασκήνωση. Κάποιος ενήλικος είχε χωρίς να το γνωρίζει πέτρα στα νεφρά και κατέρρευσε φαινομενικά χωρίς λόγο και αιτία. Όλα αυτά πραγματικά περιστατικά που έχουν τύχει σε εμένα ή σε φίλους μου που βρέθηκαν στην ίδια θέση. Τότε λοιπόν είναι που η εκπαίδευσή σου και η προετοιμασία σου σε προφυλάσσουν από τον απόλυτο πανικό –γιατί κάποιος πανικός υπάρχει, αλλά δεν έχει αυτός το τιμόνι.
Τι γίνεται όμως όταν ακούς για μια φωτιά που πλησιάζει στην κατασκήνωσή σου; Απλά ό,τι και πριν: η εκπαίδευση και η προετοιμασία σου είναι εκεί για να σε προστατέψουν.
Θα σκέφτεστε τώρα, «και το κράτος έχει εκπαιδευμένους και προετοιμασμένους για να μας προστατέψουν, αλλά άλλο μια κατασκήνωση και άλλο μία ολόκληρη πόλη». Μπορεί να είναι άλλα τα μεγέθη, μπορεί να είναι διαφορετική η εκπαίδευση και η προετοιμασία –όπου προφανώς είναι σημαντικά ανώτερη σε επίπεδο κράτους- αλλά η διαφορά είναι τεράστια και δεν είναι ούτε στα μεγέθη ούτε στην εκπαίδευση και την προετοιμασία.
Η διαφορά είναι στο ότι αν πάθαιναν κάτι τα παιδιά μου κατά τη διάρκεια της κατασκήνωσης εγώ δεν θα μπορούσα να συνεχίσω τη ζωή μου. Όχι από τις νομικές ευθύνες, αλλά από τις ηθικές. Εγώ ήμουν ο αρχηγός και εγώ είχα την πλήρη ευθύνη για ό,τι και αν τους συνέβαινε. Αργότερα, εγώ έδωσα άδεια στον αρχηγό να πάει κατασκήνωση, άρα εγώ ήμουν υπεύθυνος για τα όποια λάθη στην προετοιμασία του μπορούσα να εντοπίσω. Απλά και ξεκάθαρα. Παθαίνει κάτι κάποιο παιδί; Εγώ δεν θα ξανακοιμηθώ ποτέ το βράδυ.
Κοιτάξτε πόσα εγώ έχει η παραπάνω παράγραφος. Δεν είναι θέμα εγωισμού, είναι θέμα ευθύνης. Είναι ξεκάθαρη τόσο η ευθύνη, όσο και το μερίδιό της το οποίο αναλαμβάνω: ολόκληρο.
Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά από το κράτος μας. Το σύστημα έχει φτιαχτεί για να προστατεύει και να ευνουχίζει όποιον εμπλέκεται. Τον προστατεύει γιατί τεμαχίζει την ευθύνη σε δεκάδες μερίδια μέχρι που γίνονται δυσθεώρητα μικρά. Τον ευνουχίζει γιατί του στερεί τη δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις. Στην κατασκήνωση ο λόγος του αρχηγού είναι νόμος, γιατί ό,τι και να συμβεί τελικά αυτός θα χάσει τον ύπνο του το βράδυ. Στην χώρα μας όμως κανείς δεν φταίει, κανείς πρόκειται να χάσει τον ύπνο του και κανείς δεν μπορεί τελικά να δώσει εντολές και να πάρει αποφάσεις. Και δεν κάναμε τίποτα την τελευταία εβδομάδα για να αλλάξει αυτό το γεγονός.
Το δεύτερο πράγμα που ξέρω με βεβαιότητα είναι η αφαίρεση. Δεν γίνεται, λέει, να εκκενωθεί μία πόλη 20.000 κατοίκων σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Δεν ξέρω αν γίνεται ή όχι, αν υπήρχε σχέδιο ή όχι, αν δόθηκε εντολή ή όχι και αν υπάρχει ανάλογη εκπαίδευση ή όχι. Είπαμε, δεν είμαι ειδικός.
Την ώρα που γράφω αυτό το άρθρο δεν μπορώ να πω με σιγουριά πόσοι νεκροί υπάρχουν. Η ανακοίνωση της πυροσβεστικής για 25 αγνοούμενους μάλλον έμπλεξε παρά αποσαφήνισε την κατάσταση. Θα κάνω μία μακάβρια στρογγυλοποίηση και θα πω ότι πέθαναν 100 άνθρωποι. Μακάβριο, αλλά πρέπει να έχω κάποιο δεδομένο. Δεν πέθαναν ούτε δέκα, ούτε χίλιοι, ούτε δέκα χιλιάδες. Η «τάξη μεγέθους», που θα λέγαμε στα μαθηματικά, είναι των 100. Από τις 20.000 αν αφαιρέσω το 100 είμαι απόλυτα σίγουρος ότι μου βγάζει αποτέλεσμα 19.900. Σε αυτό δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός, είναι απλή αφαίρεση που κάνει και το κομπιουτεράκι.
Δηλαδή προλαβαίναμε να εκκενώσουμε μία πόλη 19.900 κατοίκων άτακτα και χωρίς σχέδιο, αλλά όχι μία των 20.000 οργανωμένα και με σχέδιο;
Το τρίτο πράγμα που γνωρίζω με βεβαιότητα είναι το πότε αισθάνομαι ηλίθιος. Τώρα, που σκέφτομαι ότι με κοροϊδεύουν στη μούρη μου και δεν μπορώ να κάνω τίποτα, αισθάνομαι ηλίθιος. Και αισθάνομαι και φόβο, γιατί αν αύριο τύχει μια φωτιά ή μια πλημμύρα ή κάτι άλλο προβλεπόμενα απρόβλεπτο και κινδυνέψει κάποιος δικός μου, τίποτε δεν θα έχει αλλάξει από την τελευταία καταστροφή και κανένας από το κράτος δεν πρόκειται να χάσει τον ύπνο του.
