Σ’ αυτές τις αναλύσεις, το φαινόμενο των πελατειακών σχέσεων κατανοείται πολύ στενά, ως μια ανταλλακτική σχέση μεταξύ του ενδιαφερόμενου να διοριστεί (ο ίδιος ή άμεσος συγγενής του) στο δημόσιο με αντάλλαγμα την ψήφο του στις εκλογές. Κατ’ ακολουθία αυτών των αναλύσεων, ο πολιτικός λόγος όσων δυνάμεων στιγμάτιζαν το φαινόμενο των ρουσφετολογικών προσλήψεων περιορίστηκε στον τρόπο αντικειμενικού (κι όχι αξιοκρατικού) ελέγχου τους. Η συζήτηση ήταν, κατά βάση, προσχηματική. Η αριστερόστροφη πολιτική, κουλτούρα και διανόηση μπορούσε να καταδικάζει ως αντιπολίτευση τις ρουσφετολογικές προσλήψεις αλλά όταν ανέλαβε την διακυβέρνηση ανακάλυψε ότι «έτσι γίνονταν τα πράγματα, πάντα, σ’ αυτή τη χώρα».

Η μοναδική εξαίρεση στον ανθόσπαρτο βίο του ρουσφετιού ήταν ο νόμος 2190/94, ο οποίος πολεμήθηκε όσο λίγοι νόμοι της μεταπολίτευσης: Υπέστη 43 τροποποιήσεις σε δέκα χρόνια, προκειμένου να ανοιχτούν δίοδοι στο πελατειακό σύστημα που ο Πεπονής είχε ερμητικά κλείσει. Οι υπουργοί ΠΑΣΟΚ-ΝΔ θεωρούσαν υποχρέωσή τους να βγάλουν κι αυτοί ένα λιθαράκι μπας και γκρεμιστεί το ανάχωμα. Δεν περίμεναν, όμως, να ανοίξει η βασιλική οδός του ρουσφετιού. Επιδόθηκαν με πάθος στη διάνοιξη/ανάπτυξη των παράπλευρων οδών που θα υποχρέωναν αργά η γρήγορα και σε προσλήψεις. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η κακή νομοθέτηση (αντί της οφειλόμενης καλής), το ξεχείλωμα των δομών του δημοσίου (αντί του εξορθολογισμού τους) και η με κάθε τρόπο άρνηση εκσυγχρονισμού του προϋπολογισμού (που παραμένει αυξητικός αντί να είναι προϋπολογισμός προγραμμάτων και αποτελεσμάτων).

Για να είμαστε ακριβείς, αυτές οι οδοί ήταν γνωστοί στους διαχρονικούς ρουσφετολόγους/ρουσφετοπράκτες. Αλλοίωση και παραμόρφωση των βασικών συστατικών της δημόσιας διοίκησης υπάρχει στην Ελλάδα, από την συγκρότησή της σε κράτος ήδη από τον 19^ο αιώνα. Εκείνο που, πάντως, εντυπωσιάζει είναι ότι, εν μέσω κρίσης, όταν η κεντρική λεωφόρος των προσλήψεων έκλεισε, οι παράπλευροι οδοί μετετράπησαν, αυτές πλέον, σε λεωφόρους. Σήμερα, οι ρουσφετολόγοι των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δίνουν μάχες οπισθοφυλακών. Με τα δημόσια οικονομικά υπό ασφυκτικό έλεγχο, αναπτύσσουν φοβερή ευρηματικότητα προκειμένου να αποκομίσουν τα μέγιστα οφέλη.

Έτσι σήμερα:

• Με ναυαρχίδα την λήψη αποφάσεων έχουν μετατρέψει τους νόμους σε σκουπιδοτενεκέδες. Με βαθύτατη περιφρόνηση στις αρχές του κράτους δικαίου, προσθέτουν άσχετες τροπολογίες που εξυπηρετούν ατομικά και συντεχνιακά συμφέροντα παντού- ακόμη και σε διεθνείς συμφωνίες και κυρώσεις-. Καταστρατηγούν τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες χωρίς αιδώ, ψηφίζοντας Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και βάζοντας το Υπουργικό Συμβούλιο να υποκαθιστά την Βουλή με μεγάλη ευκολία. Η κυβέρνηση Τσίπρα ψήφισε σε ένα χρόνο περισσότερες ΠΝΠ και ΠΥΣ απότι η κυβέρνηση Σαμαρά στο σύνολο της θητείας της.
• Οι άμεσες και έμμεσες προσλήψεις ξεπερνούν τις 30.000 σε διάστημα 14 μηνών. Εδώ, το εύρημα λέγεται «ΕΣΠΑ»: Η μοναδική ευρωπαϊκή κυβέρνηση που μετέτρεψε σε σουρωτήρι τα κοινοτικά προγράμματα κατάρτισης, μετατρέποντάς τα σε μια τρύπα- βελόνας, έστω- για μεταλλαγμένες ρουσφετολογικές προσλήψεις. Τις προσλήψεις δεν τις κάνει απ’ ευθείας η κυβέρνηση αλλά οι «αναπτυξιακές» των Δήμων και οι πάσης φύσεως «ανάδοχοι» προγραμμάτων στους οποίους αυτά έχουν εκχωρηθεί με τη μέθοδο της «αυτεπιστασίας» (ανάθεση χωρίς διαγωνισμό). Ναυαρχίδα όλων αυτών είναι τα προγράμματα κοινωνικής εργασίας με 24.251 θέσεις.
• Η εθνικολαϊκιστική κυβέρνηση δίνει μάχη διατήρησης των υπαρχουσών δομών- ζόμπι και δημιουργεί επιπλέον καινούργιες. Δεν καταργεί τους άχρηστους φορείς τους οποίους ούτε καν κατονομάζει. Είναι αυτοί που απομυζούν δημόσιο χρήμα και απασχολούν 46.936 υπαλλήλους. Η κυβέρνηση κατάφερε και συγκέντρωσε 971 δημόσια νομικά πρόσωπα (είναι περισσότερα) που κατανέμονται σε δομές που παίρνουν 17 διαφορετικές μορφές, μεταξύ των οποίων: Ανώνυμες εταιρείες, κοινωφελή ιδρύματα, κληροδοτήματα, υπηρεσίες ειδικού σκοπού, φορείς επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, νομικά πρόσωπα διφυούς χαρακτήρα, υπηρεσίες εξωτερικού, αυτοτελείς διοικητικές υπηρεσίες. Πλέον αυτών, προσέθεσε με δική της νομοθέτηση 121 δομές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται αμοιβόμενες επιτροπές και συλλογικά όργανα. Τα περισσότερα εξ αυτών είναι υπηρεσίες “blind spots” με απροσδιόριστη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Δεν έχουν έκθεση δαπάνης του γενικού λογιστηρίου του κράτους, επειδή οι υπουργοί δεν δίνουν στοιχεία σ’ αυτό για να προβεί σε σχετική εκτίμηση.
• Διατηρεί τη χαοτική αρχιτεκτονική των προϋπολογισμών που προσομοιάζουν περισσότερο σε μπακαλοδέφτερο (έσοδα-έξοδα), αφού δεν έχουν καμία αναπτυξιακή λογική. Περιλαμβάνουν κάποια ψιχία τα οποία- ακόμη κι αυτά- διατίθενται με βάση την αρχή της νομιμότητας σ’ όποιον φορέα είναι νόμιμα συνεστημένος. Με την αρχή της αποδοτικότητας ή, έστω της αποτελεσματικότητας η ακόμη και με την πιο γενική της οικονομικότητας δεν έχουν επικοινωνήσει ακόμη. Αυτές ανήκουν, προφανώς, στη νεο-φιλελεύθερη ατζέντα την οποία αποτάσσονται τρις ημερησίως. Ιδεοληψία και ανικανότητα.

Εν τέλει, η διαχείριση των δημοσίων αγαθών από την κυβέρνηση αυτή είναι η χειρότερη της μεταπολίτευσης. Όχι, ίσως, συγκρινόμενη σε απόλυτες τιμές με τις άλλες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά, επειδή χρησιμοποιεί και παροξύνει τις ίδιες απαράδεκτες μεθόδους του πελατειακού κράτους εντός κρίσης. Μετά από 7 χρόνια, με την οικονομία διαλυμένη και την κοινωνία εξουθενωμένη και οργισμένη, σίγουρα, η ζημιά που προκαλείται από την διακυβέρνησή τους είναι ανυπολόγιστη.

Φωτογραφία: Δημήτρης Καρδαράς