Έχει πολλές φορές κατηγορηθεί για απάθεια, αδιαφορία ακόμη και κενότητα ιδανικών και αξιών αλλά αυτή είναι αναμφίβολα μια εύκολη καταδίκη. Η στάση των νέων, με την ύπαρξη των ανάλογων εξαιρέσεων, είναι μια στάση έμφορτη με πικρία και απογοήτευση, με απόγνωση, με μίσος απέναντι σε μία κοινωνία που αλληλοσπαράζεται τείνοντας στον μηδενισμό και την πολιτειακή – πέραν της πολιτικής και οικονομικής – παρακμή. Αναγκασμένοι να εντάξουν εαυτόν σε πολυάριθμες ατομικές και συλλογικές ταυτότητες, με την απαίτηση να αισθάνονται ταυτόχρονα πατριώτες αλλά όχι εθνικιστές, δημοκράτες αλλά συνάμα φιλελεύθεροι, Έλληνες μα και Ευρωπαίοι, έχασαν το δρόμο τους και μαζί την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στους ανθρώπους.
Το συνανήκειν εμπεριέχει μία ομότιμη συνεργατική λογική, σύμφωνα με την οποία η ταύτιση με ένα σύνολο ή ομάδα, έχει άξονα το ‘κοινό καλό’, όπως αυτό προσδιορίζεται κάθε φορά, το οποίο και επιστρέφει στον καθένα ατομικά με έμπρακτες εξασφαλίσεις, οι οποίες βέβαια παρασάγγας απέχουν από μία πελατειακής φύσεως πειθαρχία. Σήμερα λοιπόν, δεν είναι ορατή για κανέναν πολίτη κανενός είδους ουσιαστική εξασφάλιση, όχι μόνο για ένα πιθανόν ανθηρό μέλλον, αλλά κυρίως για το αν υπάρχει τέλος και όριo στο ζοφερό παρόν.
Η κρίση στην Ελλάδα έχει διεθνώς παραλληλιστεί με ένα βαρέλι δίχως πάτο και όχι άδικα. Σε οικονομικό επίπεδο η εθνικοποίηση των μέτρων και των αποφάσεων όπως αυτές λαμβάνονται στην Ευρώπη και στο ΔΝΤ, συνοδεύεται από ένα οδυνηρό ρετουσάρισμα που καταπιέζει – ευκαιρίας δοθείσης – κάθε κατηγορία πολίτη, ενεργού ή μη, εσχάτως και των 18χρονων – με την έννοια ότι μέσα σε ένα γενικευμένο καθεστώς οικονομικής συρρίκνωσης, ‘κανένα κεφάλι δε θα μπορεί πια να σηκωθεί’. Σε κοινωνικό επίπεδο, η κυβερνητική ηγεσία έχει επιτύχει να στρέψει κάθε κοινωνική ομάδα ενάντια στην άλλη, μετατρέποντας την απεργία σε εχθρική συμπεριφορά απέναντι στους συμπολίτες και ταυτόχρονα υιοθετώντας μία σχεδόν στρατιωτική λογική, με συλλήψεις, επιτάξεις κ.ο.κ. στην προσπάθειά της για έναν πιεστικό εξαναγκασμό του λαού σε προσαρμογή στην νέα τάξη πραγμάτων. Όσα κατακτήθηκαν με πολυετείς αγώνες και θυσίες είναι πια παρελθόν, κομμάτι της ιστορίας που προφανώς πέρασε ανεπιστρεπτί, μιας και κανείς δεν πιστεύει πως ακόμη και η έξοδος από την κρίση μετά από δεκαετίες θα αναπροσαρμόσει προς τα πάνω όσα δικαιώματα έχουν τώρα πλήρως καταπατηθεί. Και τι να πει κανείς για την πολιτική ζωή του τόπου, που εν έτει 2013, με εμπεδωμένη πια στο πετσί μας την καταστροφική, πολυετή δράση της διαφθοράς, δεν δύναται να αποτινάξει τα μολυσματικά της στοιχεία, παρά τα ανακυκλώνει με πρόχειρες, συχνά προκλητικές μεταμφιέσεις, με βαρύγδουπες ψευδο-ιδεολογίες που εμφανίζονται σαν hits της εποχής και ποπ πολιτικούς, που προσπαθούν να κλέψουν στιγμιαία λαϊκή υποστήριξη, likers και followers, για να ακολουθήσουμε τη σύγχρονη ιντερνετική ορολογία…
Κι όμως, αν κανείς αφουγκραζόταν ουσιαστικά τους νέους, θα έβλεπε πως η στάση τους είναι ενεργός και βαθιά πολιτική, αλλά εκπεφρασμένη διαφορετικά, με μια γλώσσα σύγχρονη, διεσπαρμένη στo διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, των οποίων η πολιτική υπόσταση αν και εξέχουσα, δεν έχει ακόμη πλήρως αποκαλυφθεί. Κάθε εποχή έχει τα δικά της γνωρίσματα, άρρεικτα συνδεδεμένα με το παγκόσμιο κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι. Βιώνοντας την εισβολή του ψηφιακού κόσμου σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, οφείλουμε να αντιληφθούμε και να παραδεχτούμε πως τα πλακάτ και τα συνθήματα διαμαρτυρίας στους δρόμους ίσως μοιάζουν σήμερα – τρόπον τινά – παρωχημένα. Κανείς δεν ακυρώνει τη σημασία τους και την ιστορική τους αξία, καθώς συνόδευσαν γενιές ολόκληρες που πάλεψαν σκληρά επιτυγχάνοντας σπουδαίες κατακτήσεις. Σήμερα όμως, αυτό δεν αρκεί.
Ο σύγχρονος νέος επιλέγει διαφορετικούς τρόπους για να διεκδικήσει και να εναντιωθεί, ξεπερνώντας τη στείρα, μονοσήμαντη διαμαρτυρία καθώς πια εμφανίζεται πιο παραγωγικός και αποτελεσματικός, δίνοντας απτές λύσεις. Εναλλακτική κοινωνική οικονομία και ανταλλακτικά δίκτυα, ελεύθερη και αλληλέγκυα διακίνηση πληροφοριών, υλικών και πνευματικών αγαθών, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία που καθημερινά σώζουν ανθρώπινες ζωές, πολιτική αντιπαράθεση και πρωτοβουλίες συσπείρωσης, εκκλήσεις διαμαρτυρίας που κάνουν το γύρω του κόσμου για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κ.α. είναι μερικές μόνο από τις εκφάνσεις της δράσης που στηρίζεται στην κοινωνική δικτύωση για την κοινοποίηση και μαζική διασπορά της, στην οποία πρωτοστατούν οι ψηφιακά καταρτισμένοι νέοι πολίτες. Ο άλλοτε μικρόκοσμος του διαδικτύου είναι τώρα ένας νέος τεράστιος κόσμος, όχι πια σκόρπιων μονάδων, μα δικτύων ανθρώπων που προσπερνώντας την απουσία φυσικής επαφής και διαπροσωπικής επικοινωνίας, επανεγκαθιδρύουν την εμπιστοσύνη, την αμοιβαιότητα και την αλληλοβοήθεια σε νέα κλίμακα.
Εκεί που η πολιτειακή οργάνωση έχει αποτύχει, έρχεται η εναλλακτική, online απάντηση από τους νέους – αν και όχι κατ’αποκλειστικότητα φυσικά – με τη μορφή μίας πολλά υποσχόμενης αυτο-οργάνωσης που αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και δεξιότητες, με στόχο αυτό που παραπάνω είδαμε πως έχει παραγκωνιστεί, το ‘κοινό καλό’, και το κυριότερο, χωρίς διακρίσεις.
Παραταύτα, η αυτο-οργάνωση δεν περιορίζεται, και δε θα μπορούσε άλλωστε, στην ψηφιακή της μορφή. Το διαδίκτυο και τα social media, είναι μόνο η αφορμή, η εκκίνηση, η διευκόλυνση και επιτάχυνση διαδικασιών που σε άλλη περίπτωση θα ήταν πρακτικά ανέφικτες. Στόχος είναι σε κάθε περίτπωση η αυτο-οργάνωση στον πραγματικό κόσμο, η έμπρακτη ανθρώπινη αλληλεγκύη που θα αγκαλιάσει τις ανάγκες κάθε πολίτη, με την συνεπικουρική βοήθεια των νέων ψηφιακών μέσων όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Σε μια χώρα δέσμια των επίπλαστων αριθμητικών δεδομένων και των λογιστικών κατασκευασμάτων, κινούμενη σαν άψυχο ρομπότ που εκτελεί άκριτα εντολές, ας δώσουμε στους νέους το χώρο και την υποστήριξη που τους αξίζει, ώστε να μας καθοδηγήσουν εμφυσώντας τον αέρα της αλλαγής και φέροντας τον ανθρώπινο παράγοντα εκεί όπου ανήκει. Στο επίκεντρο της καθημερινής ζωής. Ίσως εκεί κρύβεται η ανατολή μιας επόμενης, φωτεινής ημέρας.
[1] Διευκρυνίζεται ότι η αναφορά στους νέους αφορά στις ηλικιακές κατηγορίες 16-24 και 25-34, οι οποίες στατιστικά εμφανίζονται ως οι πλέον ψηφιακά καταρτισμένες, με ποσοστά 87% και 68% αντίστοιχα, για το 2009. Για αναλυτικότερα στοιχεία: Παρατηρητήριο για την κοινωνία της πληροφορίας, έρευνα για την ‘’Ταυτότητα χρηστών ίντερνετ στην Ελλάδα’’, Μάρτιος 2010, προσβάσιμη στην ιστοσελίδα: http://www.observatory.gr/files/meletes/Y14EEU_A100312_TX_%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BB%20%CF%87%CF%81%CE%B7%CF%83%CF%84%CF%8E%CE%BD%20Internet.pdf
