Όλοι συμφωνούμε λίγο πολύ στην ιδέα πως το κράτος αποτελεί συγκροτημένη πολιτική οντότητα με συγκεκριμένα σύνορα.
Σε επιστημονικότερη προσέγγιση υπάρχει η σταθερή, αποδεκτή διαπίστωση που απαντάται στα περισσότερα εγχειρίδια Συνταγματικού Δικαίου και Θεωρίας του Κράτους, ότι δηλαδή «αποτελεί σύνθεση τριών στοιχείων: «λαού», «χώρας» και «εξουσίας», τα οποία συναρμολογούνται από το Δίκαιο σε μια εξουσιαστικά, οργανωμένη πολιτική κοινωνία που μορφοποιεί μια κοινή διαβίωση σε ορισμένη χώρα ενός συγκεκριμένου λαού» [Μανιτάκης Αντ., (2004), Ελληνικό Συνταγματικό Δίκαιο Ι, Σάκκουλας Α.Ε., Κεφάλαιο 3- ΙΔ, ΙΕ]
Λαός
Μπορεί να ειδωθεί από διάφορες οπτικές. Υπό ευρεία έννοια πάντως, πρόκειται για την έμψυχη ουσία κάθε κράτους. Λαός, λοιπόν, είμαστε πιο απλά «όλοι εμείς». Και θα ήταν πολύ εγωιστικό αν λέγαμε ότι είμαστε «τέλειοι». Είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ουσίας να μην αγγίζει την τελειότητα άλλωστε. Στις εποχές που ζούμε, η κρίση της έννοιας έρχεται στην επιφάνεια, με τα βασικότερα μειονεκτήματα να είναι η κακή κρίση και οι ατυχείς χειρισμοί.
Η ωριμότητα είναι στοιχείο που ακόμα δεν μας χαρακτηρίζει ως κοινωνίες. Πολύ απλά δεν βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι, σε όλη τους την έκταση. Σίγουρα ο «μέσος άνθρωπος» δεν υπάρχει. Ούτε είμαστε όλοι ίδιοι, ούτε φταίμε ολοκληρωτικά. Στον Έλληνα έχουν προσάψει πολλά, την τεμπελιά, την πονηριά. Διαφωνώ. Και αυτό όχι επειδή είναι κάτι το αδιανόητο αλλά απλώς επειδή πρόκειται για ατελή γενίκευση που μοιάζει πραγματική, επειδή δανείζεται αληθοφανή στοιχεία.
Αυτά λίγο πολύ όσον αφορά την ευρεία έννοια ‘λαός’. Στενά, θα μιλήσουμε πια για πολίτες με νομικές και οικονομικές ιδιότητες και υποχρεώσεις και οι Έλληνες έχουν υπάρξει τουλάχιστον απογοητευτικοί, όχι μόνο ως ψηφοφόροι (όπως έρχεται πρώτα στο μυαλό όλων) αλλά ως μέτοχοι και παραγωγοί πολιτικής.
Χώρα
Και πάλι οι οπτικές είναι πολλές. Όσον αφορά τα σύνορα, οι απειλές ήταν και πάντα θα είναι πολλές. Ακριβώς, η επινόησή τους καταμαρτυρά το γεγονός. Πολύ απλά, αν δεν χρειάζονταν δεν θα υπήρχαν. Η άμυνα μας έχει έλλειψη οργάνωσης, όπως η έλλειψη οργάνωσης χαρακτηρίζει κάθε πτυχή της ελληνικής πραγματικότητας.
Και αυτό δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην έννοια της χώρας ‘σωματικά’ πια, δηλαδή στο περιεχόμενό της: Από τις μεγαλύτερες πόλεις, στα μικρότερα προάστια, είτε μιλάμε για ιδιωτικές είτε για δημόσιες σχέσεις και λειτουργίες, οι κακοδαιμονίες είναι πολλές και σύνθετες για να αναλυθούν περαιτέρω. Αφήνω τα παραδείγματα να αναδιπλωθούν στο μυαλό του καθενός.
Εξουσία
Θα ξεκινήσω γελώντας πικρά.
Θεωρητικά είναι κάτι που ‘έχουμε’. Τις συνήθειές μας, δεν μπορώ να πω, τις κρατάμε αυστηρά στην χώρα αυτή με έλλειψη σταθερότητας. [Και ακόμα χειρότερα, οι εκλογές είναι κάτι που μάλλον χρειαζόμαστε άμεσα.] Η έλλειψη σταθερότητας των προηγούμενων χρόνων στα πλαίσια των πολιτικών τεκταινομένων είναι δείγμα ευρύτερων κακοδαιμονιών όσον αφορά το φέρεσθαι μεταξύ ανθρώπων που θεωρητικά έχουν κοινό στόχο: «την ευημερία της χώρας».
Και ακριβώς, ο κατακερματισμός της ουσίας της εξουσίας μπορεί να αποδειχθεί από αυτό το γεγονός. Ο λαϊκισμός και η έλλειψη ουσιαστικής οργάνωσης και λύσεων σε ζητήματα που κατά τα άλλα δεν δημιουργούν πρακτικό αδιέξοδο προσθέτουν στο επιχείρημα.
Η έννοια της εξουσίας, λοιπόν, αν και περιγράφεται εξαιρετικά ως σύστημα τόσο στα νομικά όσο και στα βιβλία πολιτικής φιλοσοφίας, έχει γελοιοποιηθεί αμέτρητα τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας.
Τελικά, ως υποσημείωση τίθεται η ιδέα πως για τα τρία αυτά στοιχεία διαμεσολαβεί η ύπαρξη Συντάγματος και Δικαίου, που με την σειρά τους τα προστατεύουν. Τρέφω μεγάλο σεβασμό και στις δύο έννοιες. Για την πρακτική τους, όμως, δεν μπορώ να πω το ίδιο.
Η διαρκής (μερικές φορές εκ προ μελέτης) παρερμηνεία του πρώτου έχει οδηγήσει στην αλλοίωση των περιεχομένων του και η άμετρη χρήση του δεύτερου, στην πολυνομία. Και όλα αυτά οδηγούν στην εκμηδένιση τους ιδίως στα πλαίσια μιας κυβέρνησης που δημιουργεί πολλά ερωτηματικά.
Τα λάθη που έγιναν είναι δυστυχώς αποκύημα του παρελθόντος. Και η δυσαρέσκεια στο πρόσωπο της κοινής γνώμης που μέσω του γέλιου και της σάτιρας προσπαθεί να ξορκίσει το κακό και να ξεχάσει, επιφανής λύση. Το γέλιο θρέφει την ψυχή, όμως οι πράξεις θρέφουν τις καταστάσεις. Δεν μπορούμε να μουδιάζουμε και δεν μπορούμε να προσπερνάμε αυτό που ζούμε για να προστατέψουμε τον πνευματικό μας κόσμο άλλο. Οφείλουμε να αγγίξουμε το πρόβλημα, για να αποσοβηθεί.
Και ο λόγος που επέλεξα να καταγράψω μια προσέγγιση όλων αυτών είναι διότι είναι η στιγμή που πρέπει να φτιαχτεί κάτι καινούριο. Το έχουμε ανάγκη.
Αυτό που χρειάζεται είναι η εξυγίανση της βάσης. Αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, ακόμη και αν φαινομενικά λυθούν τα ζητήματα της επικαιρότητας, η λύση θα είναι βραχύχρονη.
