Εκείνη
Μέχρι τώρα πιστεύω πως πάρα πολλοί στην Ελλάδα παρακολουθήσαμε το βίντεο των Δανών «Help a Dane», μαζί με την πολύ χαριτωμένη παράκληση να βοηθήσουμε τους ταλαίπωρους κάτασπρους τουρίστες μας να προστατέψουν τον εαυτό τους τα καλοκαίρια που μας επισκέπτονται. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, αποδεικνυόμαστε λίγοι. Πολύ λίγοι.
Οι Δανοί και γενικά οι Σκανδιναβοί αγαπούν πολύ την Ελλάδα, περισσότερο ίσως από όσο την έχουμε αγαπήσει εμείς ποτέ μας. Κι αυτό μάλλον ισχύει και για τους περισσότερους ξένους τουρίστες που έρχονται στη χώρα μας, από οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης και του κόσμου γενικότερα. Παρένθεση εδώ.
Πριν κάποια χρόνια, όταν ακόμα ζούσα στο Πήλιο, δούλευα σε έναν μικρό ξενώνα, ένα πραγματικό στολίδι στο μικροσκοπικό ορεινό χωριουδάκι που έμενα, ένα στολίδι γεμάτο κατακαθισμένη σκόνη και μια αίγλη παλαιότερης δόξας που είχε γνωρίσει σε ένα κάποτε και κάποια καλύτερη εποχή, και ο οποίος παρέμενε ανοιχτός και (υπό)λειτουργούσε, μόνο και μόνο για να …παραμείνει ανοιχτός επειδή ο ιδιοκτήτης του είχε τσιμπήσει μια τεράστια επιδότηση για να τον ανακαινίσει – ως διατηρητέο αρχοντικό αυστηρά προστατευόμενο – και την οποία ξόδεψε για να χτίσει μια βίλα στις παραθαλάσσιες Αλυκές του Βόλου.
Τώρα, αυτά ίσως για κάποιους που ζουν στα ολόισια και καλοφτιαγμένα διαμερίσματά τους στις ευθείες της πόλης όπου δεν υπάρχει χώμα, ξερόφυλλο, ποντίκι και ζωύφιο (σε γενικές γραμμές) να μη λένε τίποτα, όμως όσοι είναι από επαρχία ή έχουν ζήσει σε επαρχία, ξέρουν πάρα πολύ καλά το πόσο αδιανόητα δύσκολο είναι να διατηρήσεις σε καλή κατάσταση (βιώσιμη ακόμα) ένα κτίριο πολλών δεκαετιών που δεν έχει δει ποτέ του ανακαίνιση, και συγκεκριμένα ένα διώροφο πέτρινο και ξύλινο αρχοντικό με τεράστια και βαριά και σκοτεινά έπιπλα χιλιοφαγωμένα από το σαράκι, με την υγρασία να τρέχει στα πλακάκια της κουζίνας και τη μούχλα ολόγυρα στα μπάνια, τα σαλιγκάρια να κόβουν βόλτες στο μαρμάρινο πάγκο, τα ποντίκια στις αποθήκες, το σκώρο και τα ζωύφια στις μάλλινες, 20χρονες κουβέρτες, τα τρύπια, κιτρινισμένα σεντόνια, τα ραγισμένα πορσελάνινα πιάτα, τους υπέρβαρους πολυέλαιους τους ζωγραφισμένους με το χέρι, με τα επίχρυσα σκαλίσματα, τις σκάλες με τα σαπισμένα σκαλοπάτια που τρίζουν και σου σηκώνεται η τρίχα, τις σαύρες, τα φίδια, τους σκορπιούς που μπορεί να πατήσεις σε κάθε σου βήμα και να βρεις δίπλα σου στο μαξιλάρι, τις ντουλάπες με τις περικοκλάδες ζωγραφισμένες κι αυτές με το χέρι να ξεφλουδίζουν, με το χώμα, τη γύρη από τα γύρω πεύκα και το χνούδι από τα πλατάνια…. και αυτός ήταν ο ξενώνας στον οποίο δούλευα. Μόνη. Και λειτουργούσε κανονικά, ενάντια σε κάθε υγειονομική σύσταση και νόμο.
Κι έτυχε σε αυτόν τον ξενώνα που απλά παρέμενε ανοιχτός και (υποτιθέμενα) λειτουργούσε, να έρθει μια ομάδα μπάσκετ Γάλλων αστυνομικών, προσκεκλημένη από την Αστυνομία για κάποιο τουρνουά και δεν ξέρω κι εγώ τι – δεν έχει σημασία.
Στο διάστημα που δούλεψα σε εκείνον τον ξενώνα, πέρασαν αρκετοί τουρίστες. Όλοι Έλληνες και για ένα μόνο Σαββατοκύριακο. Τη δουλειά που έχω ρίξει για να φέρω τον ξενώνα στα ίσα του μόλις έφευγε ένα ζευγάρι Ελλήνων, δεν την έριξα με μια ομάδα δίμετρων Γάλλων αστυνομικών/αθλητών που έμειναν μια βδομάδα (ίσως και λίγο παραπάνω, δε θυμάμαι πόσες μέρες ακριβώς). Για την ακρίβεια, το μόνο που έκανα μόλις έφυγαν, ήταν …να βάλω τα σεντόνια τους και τις πετσέτες στο πλυντήριο και να καθαρίσω τα δωμάτιά τους, περισσότερο επειδή ήξερα εγώ πως έμειναν άνθρωποι μέσα κι έπρεπε να το κάνω, κι ας μην καταλάβαινε ποτέ κανείς ότι κάποιοι είχαν περάσει από κει. Ήταν σα να μην είχαν έρθει ποτέ. Αν δεν είχα αυτή τη στιγμή τα σουβενίρ τους που μου άφησαν και τα χαμόγελα και τις αγκαλιές τους στο μυαλό μου, θα έλεγα πως μπορεί κι όλα αυτά να τα φαντάζομαι.
Όχι, δεν είναι όλοι οι Έλληνες τουρίστες το χειρότερο είδος τουρίστα που μπορεί να περάσει από ένα ξενοδοχείο/ξενώνα/ενοικιαζόμενο δωμάτιο. Είναι όμως πάρα πολλοί, τόσοι, που ίσως και να είναι οι περισσότεροι. Και όχι, δεν είναι όλοι οι ξένοι τουρίστες άψογοι, ευγενέστατοι και …αόρατοι από όπου περάσουν, είτε από κατάλυμα, είτε από παραλία, όμως είναι οι περισσότεροι. Μάλιστα, αυτοί που δεν είναι έτσι, αποτελούν εξαίρεση. Κλείνει η παρένθεση.
«Βοηθήστε έναν Δανό». Και το ζητάνε αυτό οι Δανοί με μια υπεράνθρωπη προσπάθεια μιλώντας ελληνικά, δείχνοντας με ακόμη έναν τρόπο την αγάπη τους για την Ελλάδα, ζητώντας να τους …δείξουμε, «πώς να γίνουμε σαν κι εσάς». Αλήθεια, αυτό λέει! Και πού να ‘ξερε ο άνθρωπος το πόση …άγνοια έχουν οι Έλληνες σχετικά με την επικινδυνότητα του ήλιου σήμερα, το πόση σκόπιμη άγνοια και περιφρόνηση μάλιστα δείχνουν πάνω στο θέμα, πόσο ελλιπής είναι η ενημέρωση, επειδή μάλλον, μάλλον επειδή οι Έλληνες είναι Έλληνες, συνηθισμένοι στον καυτό ήλιο, μαθημένοι να ζουν το ελληνικό καλοκαίρι στο έπακρο, ακόμα και σήμερα, που οι περισσότεροι Έλληνες που παραθερίζουν στις ελληνικές θάλασσες είναι …του εξωτερικού, που έρχονται όπως οι Δανοί για διακοπές μόνο στην Ελλάδα, ενώ οι υπόλοιποι οι όχι και τόσο τυχεροί να ζούνε στα νησιά, ξεροσταλιάζουμε στις τσιμεντένιες πόλεις μας, με κλειστά τα A/C γιατί ποιος πληρώνει μετά το λογαριασμό, βλέπουμε από μακριά το τσιμέντο να αχνίζει στην κάψα, κι ευχόμαστε απλά …να περάσει γρήγορα.
Κι όσοι πάμε τελικά κάπου διακοπές, ας μη νομίζουν οι φίλοι Δανοί ότι φοράμε καπέλα, καθόμαστε κάτω από την ομπρελίτσα μας και φοράμε αντιηλιακό με δείκτη προστασίας 40, ίσα που κάποιοι πιο …άσπροι, πασαλείβονται με βαζελίνη που έχουν λιώσει κι ανακατέψει με χυμό καρότου (ναι!) για πιο γρήγορο και βαθύ μαύρισμα. Αμ πώς.
Τα νούμερα και τις στατιστικές, θα τα αφήσω για το Θάνο. Αλλά αν οι Δανοί χρειάζονται βοήθεια, το ίδιο κι άλλο τόσο χρειάζονται και οι Έλληνες. Αυτό που με λύπησε και με εξόργισε πραγματικά, είναι πως άλλη μια φορά – κι εδώ επανέρχομαι στις πρώτες γραμμές – περιμένουμε κάποιον ξένο να δηλώσει δημόσια το …θαυμασμό του, για να τραμπουκίσουμε, να κάνουμε ηλίθια πλακίτσα, να ειρωνευτούμε, και να κοτσάρουμε τα δικά μας μεγάλα @ρχίδια, και να βροντοφωνάξουμε This Is Sparta, χωρίς να δώσουμε απολύτως καμιά σημασία στο πολύ σοβαρό θέμα που λέγεται καρκίνος του δέρματος. Τόσο λίγοι.
& Εκείνος
Οι δυο στους τρεις Φινλανδούς ή Νορβηγούς έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Ο ένας που ξέφυγε ανήκει στη κατηγορία αυτών που δεν έχουν ταξιδέψει ούτε σε γειτονική χώρα. Δανό και Σουηδό δεν έχω γνωρίσει ακόμα που να μην ξέρει τις λέξεις: καλημέρα, καληνύχτα, στην υγειά μας, μ@λάκα. Στη Σουηδία ειδικά, αυτός ο ένας, η εξαίρεση, πρέπει να είναι αυτός που έχει έρθει μόνο μια φορά στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι έχουν έρθει πολλές περισσότερες, εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιό τους με λέξεις όπως: ρετσίνα, σουβλάκι, αγάπη μου κλπ.
Γενικά οι Σκανδιναβοί έχουν συνδέσει τις λέξεις διακοπές, ανεμελιά, διασκέδαση, φαγητό, ήλιος, με την Ελλάδα. Δυο δεκαετίες στη Φινλανδία ποτέ δε υπήρξε φορά που Φινλανδός να ακούει από πού είμαι και να μην με ρωτάει με το ανάλογο ύφος, τι διάολο κάνω εδώ, γιατί έφυγα από τον ήλιο της Ελλάδας και ήρθα στα σκοτάδια της Σκανδιναβίας. Ποτέ! Και πάντα η έμφαση μπαίνει στον ήλιο.
Στην Ελλάδα δεν περνάει καν από το μυαλό σας τι σημαίνει να ζει κανείς επτά με οκτώ μήνες το χρόνο με σταγόνες ήλιου. Δείγματα ήλιου. Προσοχή, μην μπερδεύετε το σκοτάδι με την έλλειψη ηλίου. Το πολύ σκοτάδι διαρκεί από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάρτιο. Τους υπολοίπους μήνες με διαφορετικές διάρκειες μέσα στην ημέρα υπάρχει φως, αλλά από τον Σεπτέμβρη μέχρι τον Μάιο βρέχει και χιονίζει, άρα ο ουρανός είναι ένα γκρι σύννεφο που κρύβει τα πάντα, αδιάφορα αν από πίσω τους υπάρχει ήλιος ή όχι. Για σκεφτείτε την ίδια περίοδο στην Ελλάδα.
Αλλά υπάρχει και το χειρότερο. Και στις δυο δεκαετίες μου στη Σκανδιναβία, μου έχει τύχει τουλάχιστον πέντε φορές: Καλοκαίρι με βροχή και συννεφιά όλο τον καιρό. Καλοκαίρι που να μην δεις καθόλου ήλιο. Χρόνο που να μην δεις ήλιο. Ποια η λύση τους; Δέκα μέρες με δυο βδομάδες στην Ελλάδα. Θα μου πείτε γιατί Ελλάδα κι όχι Ισπανία ή Τουρκία; Ναι, Ελλάδα. Οι Σκανδιναβοί έχουν έρωτα με την Ελλάδα. Είπαμε, η λέξη ήλιος και η λέξη Ελλάδα στο μυαλό τους πάνε παρέα. Αλλά είναι κι όλα τα άλλα μαζί, είναι η Ακρόπολη, τα αρχαία, είναι η φέτα, είναι τα λαδερά που τα περιγράφουν και τρέχουν τα σάλια τους, οι πίτες και τα γραφικά χωριουδάκια, οι χαμογελαστοί άνθρωποι και τα λευκά εκκλησάκια, είναι το Mamma Mia και είναι όλα αυτά που κάνουν την Ελλάδα φιλόξενο μέρος.
Τώρα η Κατερίνα παραπάνω ανέφερε κάτι για στατιστικές. Πραγματικά υπάρχουν δυο ειδών στατιστικές που αξίζει να σημειωθούν εδώ. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας, περίπου 12,5 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με καρκίνο κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια. Από αυτούς, περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια διαγνώσθηκαν με καρκίνο του δέρματος. Από αυτά τα 2,5 εκατομμύρια το 70% – ποσοστό τρομακτικό – θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν ο ασθενής είχε προβλέψει συγκεκριμένους τρόπους αποφυγής με τον πιο σημαντικό την προσεκτική έκθεση στον ήλιο.
Πώς μεταφράζεται αυτό; Όπως ακριβώς λέει ο Δανός σε περίεργα ελληνικά στο συγκεκριμένο βίντεο. Με περιορισμένη έκθεση στις κάθετες ακτίνες του ηλίου, με αντιηλιακά και με καπέλο στο κεφάλι. Τόσο απλά.
Και για να καταλάβετε εξ ίσου απλά τι σημαίνει αυτό για τους Σκανδιναβούς, 45,000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται με καρκίνο του δέρματος κάθε χρόνο μόνο στη Σουηδία και 500 πεθαίνουν κάθε χρόνο από τον καρκίνο του δέρματος. Μόνο στη Σουηδία.
Ξέρω ότι θα ακουστώ πολύ κυνικός και ωμός, αλλά για σκεφτείτε πέρα από το τραγικό του γεγονότος, πόσο επιβαρύνει το σύστημα υγείας – το κάθε σύστημα υγείας – αυτό το 70% που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με λίγο αντιηλιακό και ένα καπέλο. Τόσο απλά. και θυμηθείτε για τους Σκανδιναβούς αυτό το υπέροχο σύστημα υγείας που έχουν είναι και η επιτομή της δημοκρατίας τους που φροντίζει τους πολίτες της. Τι ποιο φυσιολογικό λοιπόν από το να δώσουν μια ιδιαίτερη προσοχή στην προφύλαξη;
Και το κάνουν έντονα εδώ και μια εικοσαετία τουλάχιστον. Οι εκστρατείες για την προφύλαξη από τον καρκίνο του δέρματος είναι μάλιστα πολύ πιο ισχυρές και έντονες από αυτές κατά του καπνίσματος. Υπάρχουν αφίσες για το θέμα σε όλα τα κέντρα υγείας ή ακόμα και τα αεροδρόμια. Οι νοσηλευτές πάντα ενημερώνουν και θα δείτε ακόμα και διαφημίσεις στην τηλεόραση, όταν πλησιάζει η περίοδος των καλοκαιρινών διακοπών. Των καλοκαιρινών διακοπών που είναι συνδεδεμένες με τον ήλιο. Με τον Ελληνικό ήλιο για τους Σκανδιναβούς.
Να σας πω την αλήθεια όταν είδα το βίντεο μου φάνηκε ταυτόχρονα χαριτωμένο και …περίεργο. Είναι πάντα περίεργο να ακούς κάποιον «ξένο» να λέει κάτι στη γλώσσα σου, σε περίεργα ελληνικά και αυτό το κάτι να είναι μια έκκληση για κάτι που εσύ στην καθημερινότητα σου το θεωρείς δεδομένο και να εξυπακούεται.
Ο Σκανδιναβός όμως, με τους οκτώ μήνες στο σκοτάδι και πολλά καλοκαίρια μέσα σε γκρίζα και μαύρα σύννεφα, όταν έρχεται στην Ελλάδα είναι σαν το μικρό παιδί που ξεχνάει όλες τις προειδοποιήσεις και θα ορμήσει στον ήλιο απροφύλακτος και γυμνός στις ακτίνες του. Γι’ αυτό ήρθε άλλωστε, για να χορτάσει ήλιο. Κι εκεί ναι, έρχεται η δικιά μας υποχρέωση σαν συνάνθρωποι που ξέρουμε, να υπενθυμίσουμε αυτό που ξέρει. Ότι ο ήλιος μπορεί να γίνει και επικίνδυνος.
Για να καταλάβετε πιο καλά θα σας πω ένα σκανδιναβικό παράδειγμα από την ανάποδη. Κάθε φορά που έχω επισκέπτη από την Ελλάδα χειμώνα, πρέπει συνέχεια και όσο βρίσκονται εδώ να υπενθυμίζω ότι πρέπει πάντα να περπατάνε στη μέση του πεζοδρομίου. Ποτέ κοντά στο κτίριο όπως συνηθίζουν οι περσότεροι στην Ελλάδα. Από τις οροφές των κτιρίων πέφτουν πάγοι, και με το ύψος και τη ταχύτητα που αναπτύσσουν αυτά τα κομμάτια πάγου είναι δολοφονικά. Υπάρχουν κάθε χρόνο άνθρωποι που χάνουν τη ζωή τους από χτύπημα από κομμάτι πάγου που έπεσε από οροφή κτιρίου. Γι’ αυτό όλοι μας πάντα προχωράμε στη μέση του πεζοδρομίου και ποτέ, μα ποτέ, διπλά στο κτίριο. Πιθανώς το έχετε ξανακούσει αλλά δεν θα ήταν καλό όταν έρθετε στη Σκανδιναβία χειμώνα με πάγο και χιόνι, όπως οι πολλοί έρχονται, κάποιος να σας το υπενθυμίσει; Πριν πέσει κανένα κομμάτι στο κεφάλι σας;
